2.000 hộ dân "khát nước" trầm trọng vì dự án bị "lãng quên"

• Hàng trăm dự án “treo” làm khổ người dân và nhà đầu tư
• Tự ý xây dựng, cơi nới nhà cửa trong vùng dự án “treo”

Dự án Hệ thống thủy lợi Nậm Việc, xã biên giới rẻo cao Tiền Phong (huyện Quế Phong, Nghệ An) được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phê duyệt năm 2010. 

Với mục tiêu, sau khi dự án đưa vào sử dụng sẽ góp phần cải thiện đời sống nhân dân vùng biên giới xã Tiền Phong. Tuy nhiên đã 8 năm, dự án trên vẫn chưa được triển khai khiến hơn 600 ha đất sản xuất và gần 9.000 người dân thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Cuộc sống người dân vẫn đói cơm nhạt muối.

Người dân 8 năm dài cổ trông chờ dự án

Tiền Phong là xã nghèo của huyện biên giới Quế Phong, núi rừng hiểm trở. Xã có 4 đồng bào dân tộc gồm: Thái, Kinh, Khơ Mú, Thổ sinh sống tại 25 xóm bản, với hơn 1.809 hộ, 8.924 nhân khẩu trải rộng trên diện tích hơn 14.000 ha. 

Dù được hưởng chương trình 135 của Chính phủ nhưng cuộc sống người dân nơi đây vẫn đói cơm nhạt muối, chủ yếu dựa vào trồng lúa nước, nhưng quanh năm hạn hán. Những ngày giáp hạt, mất mùa, già trẻ trai gái chỉ biết khoai, sắn thay cơm. Trẻ em suy kiệt cơ thể, người già thiếu ăn, thiếu mặc cũng là lẽ thường tình…

Để góp phần cải thiện đời sống nhân dân, cuối năm 2010, Bộ NN&PTNT đã có Quyết định số 2807 về việc phê duyệt dự án đầu tư Hệ thống thủy lợi Nậm Việc tại xã Tiền Phong, có tổng mức đầu tư hơn 147 tỷ đồng, do Sở NN&PTNT Nghệ An làm chủ đầu tư. Theo thiết kế, sau khi dự án hệ thống thủy lợi Nậm Việc đưa vào sử dụng sẽ chủ động cung cấp nước tưới cho khoảng 616 ha ruộng lúa nước, đồng thời chủ động cấp nước sinh hoạt cho hơn 1.809 hộ dân, góp phần cải thiện đời sống nhân dân.

Những tưởng đây là dự án nhằm giúp bà con các dân tộc từng bước xóa cái đói, giảm hộ nghèo nên sau khi tuyên truyền, vận động, hàng chục hộ dân địa phương liên quan đến dự án đã tự nguyện chặt cây cối, di dời tài sản trên đất để bàn giao đất sạch cho dự án. 

Thế nhưng, đã 8 năm nay, dự án hệ thống thủy lợi Nậm Việc  bị "lãng quên", trong khi người dân địa phương đang đối mặt với cuộc sống thiếu nước trầm trọng, ruộng đồng bỏ hoang. Và cái đói, cái nghèo cứ thế đeo bám họ đến tận hôm nay.

Một người dân xóm Lâm Quang (xã Tiền Phong) nói: "Khi cán bộ xã, huyện, chủ đầu tư về họp, nói nào là ý nghĩa, tầm quan trọng của dự án khi đưa vào sử dụng. Nào là tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống cho bà con nhân dân vùng biên giới; chủ động cấp nước tưới hoa màu, đồng ruộng và phục vụ nước sinh hoạt…Nào là vận động bà con ủng hộ bàn giao mặt bằng…chặt cây, dời cổng để dự án triển khai và đưa vào đúng tiến độ…Vậy nhưng, khi cán bộ ra về thì ta thấy dự án cũng đi theo cán bộ, nhiều năm nay không thấy cán bộ cũng chẳng thấy dự án đâu"…

Tìm đến nhà riêng Trưởng bản Mường Him, trao đổi với báo chí, ông Vi Kim Thanh cho biết: "Đã gần 8 năm nay bà con chúng tôi mòn mỏi chờ dự án. Chờ mãi không thấy, dân hỏi cán bộ xóm, xóm hỏi chính quyền địa phương, nhưng cũng chỉ nhận được câu trả lời: "Chưa thấy tỉnh trả lời dự án có triển khai hay không".

Tại bản Na Diến, gặp một già làng ở tuổi xưa nay hiếm, giọng hào sảng nói như trách: "Người Thái ta thực lòng hơn người kinh, nói là làm và tin tưởng mới làm. Nghe nói cái dự án chi đó đưa nước về để bà con dân bản no cái bụng, ấm cái thân, dân đồng tình, ủng hộ, nào chặt cây, nhường nương rẫy để cán bộ làm cho dân nhờ… Nhưng đã mấy năm rồi chưa thấy nước về, già buồn lắm".

Tại bản bản Đun 1, bản Đun 2, tiết trời vào đông nhưng chúng tôi đi đến đâu cũng thấy đất chết, cây cối, hoa màu khô cằn nhuốm một màu đất đỏ, dân bản thì thiếu nước sản xuất và nước sinh hoạt trầm trọng. Những người già chỉ biết ngồi hóng mưa. Đàn bà, phụ nữ, trẻ nhỏ kéo nhau đến khe suối tắm giặt. 

Ông Bùi Văn Quế, Trưởng bản Đun 2, xã Tiền Phong bộc bạch: "Riêng bản tôi có tới 72 ha ruộng lúa, nhưng bà con chỉ sản xuất được 1 vụ, còn lại để hoang thả trâu bò. Nhiều cánh đồng lúa do thiếu nước hạt lép chỉ gặp về nuôi gia cầm".

Thủy điện Xao Va đẩy bà con dân bản vào thế bí

Ông Võ Khánh Toàn, Chủ tịch UBND xã Tiền Phong cho biết, xã có hơn 600 ha rừng sản xuất, trong đó có 316 ha ruộng lúa nước. Theo thiết kế, dự án thủy lợi Nậm Việc đi qua 14/25 bản, gồm các bản Lâm Quang, Mường Him, Na Diến, Long Giang, bản Đan 1, bản Đan 2 và các bản Phương Tiến 1,2,3…Nếu dự án hệ thống thủy lợi Nậm Việc được triển khai và đưa vào sử dụng thì cơ bản cung cấp đủ khối lượng nước sản xuất và sinh hoạt cho bà con địa phương. 

Được biết, cuộc sống của người dân xã rẻo cao, biên giới Tiền Phong từ bao đời nay đều nhìn vào lúa nước. Nguồn nước chủ yếu sử dụng bằng guồng dẫn nước dẫn từ khe suối về. 

Để có được một guồng nước thì chi phí làm ra cũng rất tốn kém, không phải hộ nào cũng làm được, và người dân địa phương cũng rất vất vả vì năm nào guồng cũng bị mưa lũ cuốn trôi và bà con lại phải làm lại guồng mất rất nhiều thời gian, công sức, tiền của.

Nhiều gia đình phải bán trâu bò mới có tiền làm. Những hộ không có điều kiện thì dùng chung một guồng, nếu không may lũ về thì hầu hết các guồng nước bị cuốn trôi. 

Trong khi dự án đang bị lãng quên, nương lúa đang khát nước, chính quyền địa phương chưa tìm cách khắc phục thì mấy năm nay, người dân địa phương phải đối mặt với cuộc sống thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Muốn dùng guồng nước để dẫn nước về dùng và sinh hoạt cũng khó, vì nước ngày càng khan hiếm, do ảnh hưởng nhà máy thủy điện Sao Va, Quế Phong. 

"Nhà máy này ngày thì họ đóng nước, đêm mở, khi đó người dân muốn dẫn nước về đồng cũng chịu. Chúng tôi đang kiến nghị Nhà máy Thủy điện Xao va điều chỉnh lại giờ đóng mở nước để người dân có nước sản xuất và sinh hoạt" - một cán bộ xã nói.

Trao đổi về dự án bị "lãng quên" ông Nguyễn Hòa, Trưởng Ban QLDA Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nghệ An viện dẫn: "Dự án hệ thống thủy lợi Nậm Việc được phê duyệt tháng 10 năm 2010, thì ngày 24-2-2011, Nghị quyết 11 về cắt giảm đầu tư công của Chính phủ ban hành nên dự án tạm thời dừng lại. Hiện ở Trung ương cũng như tỉnh Nghệ An đang ưu tiên cho một số dự án trọng điểm".

Ông Hoàng Nghĩa Hiếu, Giám đốc Sở NN&PTNT Nghệ An thông tin thêm, lãnh đạo UBND tỉnh Nghệ An đã có công văn số 7988 về việc bố trí vốn cho công trình thủy lợi Nậm Việc. Nội dung cũng xác định, việc bố trí nguồn vốn để đầu tư công trình hệ thống thủy lợi Nậm 

Việc là rất cần thiết, nhằm tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, ổn định đời sống, nâng cao thu nhập cho đồng bào địa phương như mục tiêu của dự án đã được phê duyệt. Lãnh đạo tỉnh Nghệ An cũng đang đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính xem xét, bố trí vốn từ nguồn ngân sách Trung ương giai đoạn 2016 - 2020 để triển khia thực hiện mấy dự án dở dang của tỉnh, trong đó có dự án hệ thống thủy lợi Nậm Việc xã Tiền Phong.

Hiện tại người dân đồng bào dân tộc thiểu số xã biên giới Tiền Phong đang thiếu nước sinh hoạt trầm trọng, nương đồi bỏ hoang do đất khô cằn, điện thoại di động cũng chưa phủ sóng hết bản làng. Nguồn điện sinh hoạt chủ yếu dùng bằng điện nước tự chế… Thiết nghĩ các Bộ, ngành Trung ương, địa phương quan tâm, sớm được đầu tư kinh phí để triển khai dự án nhằm giúp người dân phát triển kinh tế - xã hội, ổn định đời sống.