Điều gì đang chờ đợi tân Chủ tịch Ủy ban châu Âu?

• Những thách thức đón đầu “Nữ tướng” đầu tiên của Ủy ban châu Âu

"Sự tín nhiệm mà các vị đặt vào tôi cũng là niềm tin vào châu Âu, một châu Âu mạnh mẽ và đoàn kết, từ Tây sang Đông, từ Bắc xuống Nam. Hãy cùng nhau làm việc trên tinh thần xây dựng" - bà Ursula von der Leyen nói.

Bà Ursula von der Leyen chỉ có một quãng thời gian rất ngắn kể từ khi được 28 nhà lãnh đạo EU đề cử hôm 2-7 để thuyết phục các nhóm đảng chính trong Nghị viện châu Âu là EPP, Xã hội và dân chủ (S&D), Tự do (Renew Europe), với hi vọng nhận được số phiếu tối thiểu 374.

Thủ tướng Đức Angela Merkel đã ca ngợi đồng minh lâu năm của mình là một "người châu Âu dám dấn thân và rất thuyết phục", sẽ "giải quyết rốt ráo những thách thức mà chúng ta phải đối mặt với tư cách là Liên minh châu Âu". Tổng thống Pháp Emmanuel Macron khẳng định, nước Pháp sẽ ở bên cạnh bà von der Leyen.

Tuy nhiên, chiếc ghế này cũng đang đặt bà von der Leyen trước nhiều thách thức. Trước thềm cuộc bầu cử hôm nay, bà Ursula von der Leyen khẳng định sẽ nỗ lực để cải cách hệ thống bầu cử "ứng cử viên hàng đầu" (Spitzenkandidaten). Ngoài ra, bà Ursula von der Leyen cũng đề xuất thúc đẩy chống biến đổi khí hậu, giảm 50% lượng khí nhà kính vào năm 2030, ủng hộ một "quân đội chung châu Âu" và muốn quy định về mức lương tối thiểu ở mỗi quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU).

Bà Ursula von der Leyen sẽ nhập chức ngày 1-11, với nhiệm kỳ 5 năm. Đây cũng được xem là thời điểm khởi đầu giai đoạn phát triển mới của EU, với các dự án cải cách đầy tham vọng, song cũng đương đầu nhiều thách thức. Nhiệm kỳ Chủ tịch EC sắp tới song hành cùng chặng đường mới của EU khi Anh chính thức rời EU. 

Một EU thiếu nước Anh không phải là mong muốn của bà Ursula von der Leyen, vì thế đây sẽ là thách thức đầu tiên đối với tân lãnh đạo EC. Tuyên bố trước thềm cuộc bỏ phiếu của giới nghị sĩ châu Âu, bà Ursula von der Leyen khẳng định thời điểm Brexit có thể được gia hạn nếu có lý do chính đáng, nhằm bảo đảm nước Anh rời đi trong trật tự, không gây xáo trộn nguy hiểm. Tuy nhiên, đến nay Brexit vẫn được đánh giá là tiến trình khó thay đổi.

Brexit rõ ràng là một thách thức lớn, càng nghiêm trọng hơn trong bối cảnh EU đang ở tình trạng chia rẽ và tâm lý hoài nghi hội nhập châu Âu vẫn là nguy cơ rõ rệt. Thực tế chia rẽ đã bộc lộ rõ trong kết quả cuộc bỏ phiếu bầu nhà lãnh đạo mới của EC, khi bà Ursula von der Leyen được 383 nghị sĩ ủng hộ  thì cũng phải nhận 327 phiếu phản đối.

Điều này đồng nghĩa nhà lãnh đạo mới của EC thiếu sự hậu thuẫn của một lực lượng tập trung và có ảnh hưởng mạnh mẽ tại EP, báo trước những khó khăn đối với cơ quan đầu não EU trong các bước đi và chính sách quan trọng cần có sự ủng hộ của các nhà lập pháp châu Âu tới đây.

Ngoài Brexit và các vấn đề khác mà EU phải đối mặt, các quốc gia thành viên cũng đang tranh cãi về những quy tắc mới liên quan tới vấn đề phân bổ người di cư sau khi chính phủ dân túy của Ý bắt đầu ngăn cản các tàu thuyền cứu hộ. Vì thế, tân Chủ tịch EC sẽ rất cần tới một đa số vững chắc và đáng tin cậy ở Strasbourg, sau khi cuộc bầu cử hồi tháng 5 đã tạo nên một nghị viện châu Âu đang phân tán hơn bao giờ hết.

Những xuất phát từ một loạt bất đồng về chính sách và tiếp tục đặt ra thách thức với giới lãnh đạo mới của EU. Trong khi Đức và Pháp luôn giữ vị thế vượt trội về phát triển kinh tế thì các thành viên ở Đông Âu lại đang đối mặt với nhiều khó khăn. Vì vậy, giữ vững tốc độ tăng trưởng kinh tế của toàn khối là nhiệm vụ nặng nề trong bối cảnh vấn đề phát triển không đồng đều khó có thể sớm được giải quyết và nguy cơ bất ổn, suy thoái kinh tế vẫn cận kề.

Tuy nhiên, với lần đầu tiên sau hơn 60 năm EC có một nhà lãnh đạo là phụ nữ. Đặc biệt với kinh nghiệp và bản lĩnh của người đã từng ngồi "ghế nóng" trong Chính phủ Đức, bà Ursula von der Leyen vẫn được kì vọng sẽ hội đủ sự mềm dẻo và khả năng thương thuyết để hàn gắn những rạn nứt và bất đồng ở "lục địa già" hiện nay. Ngoài ra, bà cũng đảm nhiệm việc ra quyết sách trong nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, thương mại, đối ngoại tới y tế, xã hội…