Hiểm họa từ súng tự chế

• Thu hồi 53 khẩu súng tự chế và nhiều hung khí nguy hiểm
• Mẹ vợ bị súng tự chế của con rể bắn bị thương
• Điều tra vụ mang súng tự chế vào khu vực trung tâm hành chính

Hạ sát anh họ chỉ vì nghi bỏ bùa.

Đó là Giàng A Thào (sinh năm 1965) nhà ở cách đó không xa. Theo một số nhân chứng thì vào khoảng 20h30 ngày 13/3/2016, Giàng A Thào một mình đi bộ từ nhà Giàng A Chu để sang nhà Giàng A Tùng. Khi Thào vừa đi khỏi nhà Chu một đoạn thì họ nghe thấy tiếng súng nổ rồi khi gia đình Giàng A Sáng mở cửa đã phát hiện Giàng A Thào là thầy cúng và cũng là người nghiện thuốc phiện lâu năm nằm chết gục ngay hiên nhà, ngực loang lổ vết đạn ghém...

Sau đó, vụ việc đã được báo cho lực lượng Công an xã Hang Kia và Công an huyện Mai Châu. Ngay sau khi nhận được tin báo, Công an huyện Mai Châu đã giao cho Công an xã thực hiện công tác bảo vệ hiện trường; cử tổ công tác nhanh chóng lên đường ngay trong đêm tối. Đồng thời phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân huyện, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội (PC45), Phòng Kỹ thuật hình sự (PC54) - Công an tỉnh Hòa Bình tiến hành khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi để xác định nguyên nhân tử vong của nạn nhân làm cơ sở để thực hiện công tác điều tra, khám phá án.

Quá trình điều tra, xác minh, bằng các biện pháp nghiệp vụ sắc bén và nhất là thực hiện tốt công tác phát động phong trào toàn dân tố giác tội phạm tại địa bàn 2 xóm Thung Mặn và Thung Ẳng. Đặc biệt là thực hiện tốt công tác tranh thủ người có uy tín, già làng trưởng bản, tổ công tác của Công an huyện Mai Châu đã xác định nổi lên là đối tượng Giàng A Sùng (sinh năm 1986) trú tại xóm Thung Mặn là em con chú của Giàng A Thào. 

Ngay khi xác định đối tượng hiềm nghi, ngày 15/3/2016, tổ công tác của Công an huyện Mai Châu đã trực tiếp đến nhà Giàng A Sùng vận động. Qua quá trình vận động với những lý lẽ sắc bén, logic thuyết phục đã làm cho Giàng A Sùng phải thừa nhận hành vi phạm tội, tự giác giao nộp khẩu súng là tang vật vụ án và tự giác đến cơ quan CSĐT Công an huyện Mai Châu để phục vụ công tác điều tra, xác minh.

Tại cơ quan CSĐT, Giàng A Sùng khai nhận vào tối 13/3/2016 khi Giàng A Sùng đang ở nhà thì thấy Giàng A Thào đến nhà để hỏi vay một con lợn mang về nhà cúng. Do biết Giàng A Thào là người biết cúng ma, vả lại thời gian qua Giàng A Sùng cũng nghe nhiều người dân trong xóm Thung Mặn, Thung Mài truyền tai nhau rằng Giàng A Thào là người biết "chài". Nếu Thào đến xin, vay gì nhà ai mà không cho thì sẽ làm cho người đó hoặc người thân bị ốm. Thấy con bị ốm, Giàng A Sùng nghĩ là bị Giàng A Thào "chài yếm" nên rất tức. 

Trong lúc bực tức, Giàng A Sùng đã lấy một khẩu súng kíp giấu trong nhà nhồi đạn rồi mang súng đuổi theo Giàng A Thào. Khi chạy đến khu vực suối cạn gần nhà, Giàng A Sùng thấy Giàng A Thào vừa đi từ trong nhà Giàng A Chu ra và đi theo hướng suối cạn. Thấy vậy, Giàng A Sùng đã chặn đường Thào, khi còn cách khoảng 3m, Sùng đã giơ súng về phía Thào không nói gì rồi siết cò. 

Súng nổ, đạn súng đã bắn trúng vào phần cổ, ngực của Thào. Sau khi bị bắn, Giàng A Thào đã bỏ chạy theo đường mòn được khoảng 100m thì gục xuống và tử vong gần nhà Giàng A Tùng. Còn Giàng A Sùng sau khi bắn Giàng A Thào đã cầm khẩu súng đi về nhà ngủ tiếp coi như không có việc gì xảy ra.

Khó khăn trong việc quản lý súng tự chế.

Trước đây, khu vực biên giới Việt - Lào vốn là kho súng của thực dân, đế quốc. Sau khi đất nước thống nhất, kẻ địch tháo chạy bỏ lại kho súng khổng lồ mà không có sự quản lý, kiểm soát của chính quyền. Theo thời gian, toàn bộ số súng bị đánh cắp và trôi nổi trong nhân dân, đe dọa tới sự ổn định và bình yên của nhân dân. Mặc dù Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách tăng cường quản lý chặt chẽ vũ khí, vật liệu nổ, song do lịch sử để lại mà nhiều khẩu súng không xác định nguồn gốc xuất xứ. Nguy hiểm hơn, Hang Kia tiếp giáp với khu vực tam giác vàng. Lượng ma túy cực lớn từ đây tỏa đi khắp các khu vực trên thế giới. Quá trình vận chuyển, tội phạm ma túy được trang bị các loại vũ khí nóng, công cụ hỗ trợ sẵn sang chống trả khi bị vây bắt. Thông qua bọn tội phạm này, một số lượng vũ khí lớn được thẩm thấu vào Việt Nam bằng nhiều con đường khác nhau. Trong đó, địa bàn Mai Châu là điểm trung chuyển quan trọng mà các đầu nậu lựa chọn để vận chuyển ma túy và các loại vũ khí vào Việt Nam.

Từ xa xưa, khẩu súng không đơn giản là vật dụng sử dụng để bảo vệ mùa màng, săn bắn và trưng bày kỷ niệm mà sâu thẳm trong tâm thức truyền đời, khẩu súng đã trở thành vật gia bảo, bất ly thân. Có những khẩu súng được truyền từ đời này sang đời khác, được nâng niu cất giữ. Đó là linh hồn, niềm tự hào của cả một gia đình, dòng tộc.

Việc sử dụng súng tự chế đối với một số đồng bào vùng dân tộc có tâm lý vừa thể hiện sự trưởng thành của người đàn ông, vừa khẳng định uy quyền, vị trí của  gia đình cũng như cá nhân người sử dụng. Nếu như các lực lượng chức năng không có biện pháp kiên quyết và khéo léo, thì người dân sẽ không tự nguyện giao nộp vũ khí, mà giấu trong rừng, trên lán nương, hoặc chỉ nộp... báng súng. Đây thực sự là khó khăn, thách thức đối với cấp ủy, chính quyền và lực lượng Công an địa phương trong việc phòng ngừa, ngăn chặn các vụ việc vi phạm do khẩu súng gây ra.

Theo thống kê của Công an huyện Mai Châu, trong khoảng thời gian từ năm 1996 đến nay, toàn huyện đã xảy ra hàng chục vụ đi săn bắn nhầm người và dùng súng tự chế (súng kíp) để giải quyết mâu thuẫn. Ngần ấy vụ bắn nhầm cùng đồng nghĩa với ngần ấy số người chết và bị thương. Nếu tính chung số vụ đi săn mà bắn nhầm nhau trên địa bàn toàn tỉnh còn hơn. 

Có nhiều vụ xảy ra rất thương tâm và đau xót như con bắn nhầm cha, anh bắn nhầm em; bạn săn bắn nhầm nhau... Không chỉ có vậy, trong quá trình thực hiện chuyên án vây bắt tên tội phạm truy nã đặc biệt nguy hiểm Vàng A Khua ở xã Hang Kia, một số đối tượng quá khích còn sử dụng súng kíp làm phương tiện để đe doạ lực lượng vây bắt.

Cần siết chặt quản lý vũ khí tự chế trong nhân dân.

Trước thực trạng đó, Công an huyện Mai Châu tham mưu triển khai thực hiện nghiêm túc Pháp lệnh số 16 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Nghị định 47 của Chính phủ, Đề án 1081 của UBND tỉnh Hòa Bình, tổ chức vận động toàn dân giao nộp vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ. Thế nhưng, việc thay đổi thói quen vốn ăn sâu vào tiềm thức nhân dân không thể là chuyện một sớm, một chiều. 

Thời gian đầu, việc tiếp cận các hộ gia đình gặp rất nhiều khó khăn, phức tạp. Thấy bóng dáng Công an, họ đều tìm cách trốn hoặc tìm lý do để tránh gặp mặt. Nếu có gặp thì họ một mực khẳng định không có súng trong nhà. Thậm trí, một số kẻ quá khích còn lớn tiếng, chống đối quyết liệt. 

Công an huyện Mai Châu tham mưu cho cấp ủy, chính quyền kéo các đoàn thể, quần chúng vào cuộc, tham gia tuyên truyền, vận động. Sử dụng đồng bộ nhiều các biện pháp tuyên truyền như: 

Thông qua các cuộc họp dân, họp ổ nhà, dòng họ, các hoạt động văn nghệ, thể thao và tuyên truyền trên hệ thống loa phóng thanh của địa phương. Sau khoảng 3 tháng tuyên truyền, vận động, từ các thôn bản, lác đác một số người dân mang súng đến UBND xã, huyện giao nộp.

Với người dân tộc, thì những già làng, trưởng bản, thầy mo, thầy cúng, người có uy tín trong cộng đồng có tiếng nói quyết định tới các việc lớn, bé trong bản. Tiếng nói của họ có giá trị hơn hàng chục buổi tuyên truyền, vận động theo phương thức truyền thống. Nắm bắt điều đó, Công an huyện Mai Châu tranh thủ người có uy tín để tuyên truyền, vận động con cháu tự nguyện giao nộp súng. 

Ông Sùng A Giống, Bí thư Chi bộ xóm Pà Háng Lớn, xã Pà Cò, là người có uy tín điển hình trong việc tuyên truyền, vận động nhân dân giao nộp hàng chục khẩu súng các loại. Để làm gương, ông tự nguyện giao nộp khẩu súng như "vật gia bảo" để lại từ nhiều đời nay. Sự kiên trì của ông dần có kết quả. Người dân nhận ra rằng, nếu số vũ khí, vật liệu nổ kia không được quản lý chặt chẽ sẽ gây hậu quả khôn lường, ảnh hưởng tới chính cuộc sống bình yên của người dân. 

Khi biết thông tin anh Sùng A Páo (người dân trong xóm) hiện đang cất giữ một khẩu súng quân dụng. Ông Giống đã nhiều lần trực tiếp tới gia đình Páo tìm hiểu, đồng thời vận động, thuyết phục để Páo nhận ra việc tàng trữ vũ khí quân dụng là vi phạm. Ông đã kiên trì tác động, thuyết phục bằng tình làng, nghĩa xóm. Sau đó không lâu, Páo đã nhận ra sai lầm và tự giác tới UBND xã Pà Cò giao nộp 1 khẩu súng AK và 1 hộp tiếp đạn… 

Từ tấm gương điển hình của ông Giống, cấp ủy, chính quyền xã Hang Kia đã nhân rộng ra toàn xã. Các già làng như: Sùng A Xa, Sùng A Dễ ở xã Pà Cò, Vàng A Tình ở xã Hang Kia… đều là nhân tố tích cực trong vận động người dân giao nộp vũ khí.

Nhờ tích cực vận động, tuyên truyền mà số người liên quan đến ma túy giảm dần, người Mông không tin, không nghe lời kẻ xấu xúi giục, lôi kéo. Toàn huyện đã thu hồi 3.430 khẩu súng các loại, 154kg đạn ria các loại; 100 nòng sắt chế tạo súng săn, 6kg đạn súng hơi. Trong đó, riêng địa bàn 2 xã Hang Kia, Pà Cò đã thu trên 300 khẩu súng các loại. Nhịp sống bình yên trở lại với bản Mông.