Rừng pơ mu chảy máu

• Ai dung túng cho các đối tượng phá rừng pơmu tại Quảng Nam?
• Kiên quyết làm rõ đến cùng vụ phá rừng pơ mu ở khu vực biên giới
• Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo điều tra, xử lý nghiêm vụ phá rừng pơ mu
• Rừng pơ mu trăm năm tuổi bị tàn phá tan hoang: Có dấu hiệu bảo kê

Đây mới chỉ là "khơi mào" cho một sự thật chấn động hơn: Vào giữa tháng 7-2016, khi lực lượng Công an và Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam khẩn cấp vào cuộc thì: Không chỉ hàng loạt điểm tập kết gỗ pơ mu bị phát hiện, mà rừng cây pơ mu hàng trăm năm tuổi tại biên giới Việt - Lào đã bị lâm tặc đốn hạ tan hoang... Hiện dư luận không thể không đặt câu hỏi "Do quản lý lỏng lẻo, hay ai đã tiếp tay, bảo kê cho lâm tặc phá rừng pơ mu?!”.

Tan hoang rừng pơ mu

Pơ mu thuộc ngành thông, họ hoàng đàn hay họ bách, là một họ thực vật hạt trần phân bổ rộng khắp thế giới. Cây gỗ pơ mu là một loại cây gỗ quý, thân thẳng, tán hình tháp, không có bạnh ở gốc, chiều cao trung bình khoảng 25-30m, đường kính từ 1-2m.

Đặc biệt, pơ mu có vòng đời kéo dài lên đến hàng trăm năm. Tại Việt Nam, cây pơ mu không chỉ đặc biệt quý hiếm, mà còn được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là: "Cây di sản của Việt Nam", có tập trung quần thể nhiều nhất tại một số huyện miền núi tỉnh Quảng Nam…

Thế nhưng, một vụ tàn phá rừng pơ mu lớn nhất từ trước đến nay vừa xảy ra tại biên giới Việt - Lào (thuộc địa bàn huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam) đã và đang chấn động dư luận những ngày qua…

Nhiều cây pơmu hàng trăm năm tuổi bị lâm tặc triệt hạ nằm la liệt trong rừng.

Đầu tiên là vào ngày 9-7, một người dân đi rừng đã phát hiện tại khoảnh 5, tiểu khu 351, gần cột mốc biên giới 717 (giáp ranh giữa huyện Nam Giang và huyện Đắc Chưng, tỉnh Sê Kông, Lào) có hàng trăm phách gỗ pơ mu được tập kết, chất đống…

Ngay sau khi nhận được thông tin, Công an huyện Nam Giang lập tức phối hợp với Ban Quản lý rừng phòng hộ Nam Sông Bung đến hiện trường. Tại đây, Công an huyện đã kiểm đếm có tới 280 phách gỗ pơ mu, đường kính từ 1 đến 2m, chiều dài từ 2,1 đến 2,2m, khối lượng gỗ là 28m3. Đây là loại gỗ pơ mu quý hiếm, thuộc nhóm 2A.

Tiếp tục vào rừng kiểm tra, còn xác định, số gỗ trên được cưa hạ từ khoảnh 10, tiểu khu 351, cách Trạm kiểm soát biên phòng cửa khẩu Nam Giang hơn 1.500m, riêng vị trí mà "lâm tặc" tập kết gỗ chỉ cách chừng 50m. Và phải mất đến gần 2 ngày, lực lượng Công an, Kiểm lâm huyện Nam Giang mới vận chuyển hết được toàn bộ số gỗ pơ mu khủng này về tập kết tại khu vực Đồn Công an Chà Vàl (Nam Giang).

Theo cơ quan chức năng nhận định, để khai thác trái phép số gỗ pơ mu trên, lâm tặc phải "huy động lực lượng" lên đến hàng chục đối tượng, và phải mất đến cả tháng trời mới có thể vừa dùng cưa lốc đốn hạ, xẻ ra thành phách, thuê người xuyên rừng gùi vác ra đến QL14D. Đáng nói, điểm tập kết lên đến hàng trăm phách gỗ pơ mu lớn này lại chỉ cách Trạm kiểm soát Biên phòng Cửa khẩu Nam Giang chưa đến 1km, còn địa điểm phá rừng nằm cách đó chừng 5-7km đường rừng nhưng cơ quan chức năng địa phương lại không hề hay biết?!.

Càng bàng hoàng hơn, ngay sau khi xác định đây là vụ phá rừng có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, vào ngày 14-7, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an huyện Nam Giang đã có cuộc họp khẩn cùng đại diện Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) huyện, Ban Quản lý rừng phòng hộ Nam Sông Bung để bàn kế hoạch nhanh chóng giải quyết vụ việc.

Cũng ngay trong ngày 14-7, khám nghiệm hiện trường ở khoảnh 10, Tiểu khu 351 Công an huyện Nam Giang đã phát hiện 60 gốc cây pơ mu bị chặt hạ. Cùng thời điểm này, 2 tổ công tác gồm Đồn Công an Chà Vàl và lực lượng trinh sát Công an huyện lập tức xuống địa bàn để nắm tình hình, thu thập thông tin, đẩy nhanh tiến độ điều tra, khoanh vùng các đối tượng nghi vấn đến hoạt động phá rừng. Đồng thời, xác định các đối tượng có liên quan đến việc bảo kê, bao che cho hành vi khai thác gỗ trái phép và các vị trí nghi vấn cất giấu gỗ.

Đến chiều 15-7, ngay Trạm Kiểm soát Biên phòng cửa khẩu Nam Giang, lực lượng điều tra tiếp tục phát hiện 42 phách gỗ pơ mu được cất giấu, tổng khối lượng hơn 2m3. Nghi vấn tại khu vực cửa khẩu vẫn còn nhiều điểm tập kết gỗ, lực lượng Công an huyện tiếp tục rà soát, đến sáng 16-7, phát hiện ngay Chi cục Hải quan cửa khẩu có 97 phách gỗ pơ mu và 4 bi gỗ tròn, tổng khối lượng khoảng 6,2m3.

Tiếp tục mở rộng phạm vi truy quét, đêm 16-7, lực lượng Công an tạm giữ tại xưởng mộc của ông Nguyễn Ngọc Vũ (gần Đồn Biên phòng) 21 phách gỗ pơ mu và 3 phách gỗ giổi, tổng khối lượng gần 1,3m3.

Chưa dừng lại ở đó, đến ngày 17-7, tại nhà ông Phạm Xuân Trường ở gần trạm cửa khẩu, Công an huyện Nam Giang phát hiện và tạm giữ thêm 28 phách gỗ pơ mu với khối lượng gần 1,1m3. Cùng ngày, tại khu vực cửa khẩu, Công an còn phát hiện 57 phách gỗ và 4 bi gỗ tròn pơ mu có khối lượng gần 3m3. Rồi đến ngày 19-7, lực lượng Công an tiếp tục phát hiện 66 phách gỗ pơ mu được cất giấu cách Trạm Kiểm soát Biên phòng cửa khẩu Nam Giang chừng 100m…

 Như vậy, từ khi triển khai điều tra vụ án phá rừng pơ mu đến nay, Công an huyện Nam Giang đã tạm giữ 591 phách gỗ pơ mu, 8 bi gỗ pơ mu, 3 phách gỗ giổi với tổng khối lượng gần 45m3.

Có hay không sự bảo kê, tiếp tay cho lâm tặc?

Trước diễn biến phức tạp của vụ phá rừng pơ mu hàng trăm năm tuổi chấn động này, ngày 20-7, ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam dẫn đầu Đoàn công tác "Kiểm tra hiện trường" đã nhận định: Đây là vụ phá rừng đặc biệt nghiêm trọng.

Khu vực rừng bị chặt phá là vùng cấm, nằm trong khu vực biên giới giáp với nước bạn Lào; nhiều nơi cất giữ gỗ chặt phá trái phép nằm trên địa bàn 2 nước Việt Nam (huyện Nam Giang) và Lào (huyện Đắk Chưng, tỉnh Sê Kông); không loại trừ phá rừng có tổ chức, thậm chí xuyên quốc gia…

Thế nhưng, rừng đã bị chặt phá với số lượng lớn gỗ pơ mu trong khi tại đây có đầy đủ các cơ quan quản lý và chủ rừng, nhưng các cơ quan quản lý không hề hay biết. Do đó, có thể khẳng định, nguyên nhân dẫn đến vụ phá rừng nghiêm trọng này không loại trừ sự quản lý lỏng lẻo, thậm chí có nghi vấn có tổ chức, cá nhân tiếp tay cho vụ phá rừng…

Vì thế, UBND tỉnh Quảng Nam đã có văn bản gửi UBND tỉnh Sê Kông (Lào) đề nghị phối hợp xử lý vụ phá rừng này; đồng thời giao Sở Ngoại vụ liên hệ với phía bạn để thống nhất lực lượng phối hợp xử lý.

Trước đó, vào ngày 19-7, Tổng cục Hải quan đã thông tin cho biết: Liên quan tới việc Công an phát hiện hơn 100 phách gỗ pơ mu trong khuôn viên trụ sở Chi cục Hải quan Cửa khẩu Nam Giang (huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam), Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn, đã yêu cầu Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Quảng Nam tạm đình chỉ công tác đối với ông Lê Trung Thịnh, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Nam Giang. Việc tạm đình chỉ chức vụ trên để đảm bảo công tác lãnh đạo, điều hành đơn vị và tạo thuận lợi cho công tác điều tra, xác minh vụ việc có dấu hiệu sai phạm tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Nam Giang.

Chia sẻ với PV chuyên đề CSTC, Đại tá Nguyễn Viết Lợi, Giám đốc Công an tỉnh Quảng Nam cho rằng:  Đây là loại gỗ pơ mu cực kỳ quý hiếm còn sót lại ở khu vực biên giới của Việt - Lào. Lâm tặc phải có sự tiếp tay của nhiều đối tượng, không loại trừ khả năng từ chính người của các cơ quan, đơn vị chức năng đứng phía sau thì mới dám phá rừng như vậy.

Vụ phá rừng này lại nằm trên khu vực biên giới với nước bạn Lào, trong vùng cửa khẩu nên việc điều tra phá án khá phức tạp, liên quan đến nhiều đối tượng, nhiều lực lượng tham gia. Việc chuyên môn về lâm sản hơn ai hết, phía Kiểm lâm là người nắm rõ và hiểu biết nhất. Do đó, lực lượng Kiểm lâm cần hỗ trợ với Công an trong quá trình điều tra vụ án.

Đặc biệt, thực địa và các chứng cứ gỗ pơ mu thu được đến nay cần có sự vào cuộc thẩm định chủng loại, khối lượng, đặc điểm thời gian… để cơ quan kiểm định của Công an thuận lợi hơn, chắc chắn hơn khi điều tra, củng cố chứng cứ, hồ sơ… Hiện Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam đã khởi tố vụ án, đồng thời chuyển hồ sơ cho Công an huyện Nam Giang điều tra theo thẩm quyền.

Liên quan đến vụ việc phá rừng pơ mu đặc biệt nghiêm trọng này, trả lời với báo chí xung quanh nghi vấn có sự tiếp tay của Bộ đội Biên phòng (BĐBP) cho lâm tặc hay không? Đại tá Dương Hoài Nam, Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Quảng Nam khẳng định: Đây là vụ việc đáng tiếc xảy ra trên địa bàn mà lực lượng biên phòng không phát hiện kịp. Khu vực trên thuộc sự quản lý của Đồn Biên phòng Cửa khẩu Nam Giang. Thế nhưng lực lượng tuần tra chỉ đi trên trục đường tuần tra nên không phát hiện được.

Khu vực xảy ra phá rừng thuộc đường vành đai biên giới giữa Việt Nam và Lào. Đây là đường bất khả xâm phạm, mọi hoạt động quân sự, chính trị, kinh tế phải có sự kết hợp giữa 2 bên. Trách nhiệm của BĐBP ở khu vực biên giới là bảo vệ toàn vẹn chủ quyền, an ninh biên giới, đường biên cột mốc. Dù thế, khi để xảy ra phá rừng trong khu vực này thì BĐBP cũng phải có trách nhiệm liên đới. Và nếu quân nhân nào tiếp tay cho lâm tặc sẽ bị tước quân tịch ngay.

Cũng không loại trừ khả năng, các đối tượng trong vụ khai thác này là nhóm người thường khai thác trộm gỗ bên Lào, họ lén lút tràn sang khu vực vùng biên giáp ranh để chặt hạ pơ mu, sau đó cất giấu trong rừng... Bảo vệ rừng là sự nghiệp của toàn dân, không thể đổ trách nhiệm cho riêng lực lượng nào. 

Tuy nhiên, khi nói đến bảo vệ rừng thì trách nhiệm chính của kiểm lâm. Sâu hơn nữa là rừng đã được phân công cho địa phương, cho chính quyền và người dân quản lý, chăm sóc. Nhưng sự việc xảy ra ở khu vực biên giới, phải khẳng định là trách nhiệm của Bộ đội Biên phòng là có liên đới", Đại tá Nam nói.