Sửa luật để xử lý tội phạm sử dụng vũ khí tự chế
Không xử lý hình sự được đối tượng sản xuất, buôn bán, sử dụng súng tự chế vì thiếu luật
Theo Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an, thực tiễn công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm từ trước đến nay cho thấy đây là loại tội phạm nghiêm trọng.
Đa phần đối tượng có hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt các loại vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng có nhân thân xấu.
| Bộ trưởng Tô Lâm trình bày Tờ trình về dự án Luật trước Quốc hội. |
Các loại vũ khí đối tượng sử dụng (súng ổ xoay, súng bút, súng tự chế bắn đạn hoa cải…) có tính sát thương cao, khi sử dụng thực hiện tội phạm với mục đích xâm hại đến tính mạng, sức khỏe của con người, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, cần phải xử lý hình sự.
Tuy nhiên, quá trình tổ chức thực hiện Luật Quản lý sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ và Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 đã bộc lộ một số bất cập, tạo khoảng trống trong việc xử lý hình sự đối với những hành vi trên.
Cụ thể, điểm d khoản 2 Điều 3 Pháp lệnh số 16 về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ trước đây quy định vũ khí quân dụng bao gồm cả vũ khí không thuộc danh mục vũ khí do Chính phủ ban hành nhưng có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng.
Do đó, hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí có tính năng tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng được áp dụng điều tra, xử lý theo quy định tại Điều 230 BLHS năm 1999.
Năm 2015, Quốc hội khóa XIII thông qua BLHS, trong đó việc điều tra, xử lý hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng được áp dụng theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 306.
Năm 2017, Quốc hội khóa XIV đã thông qua Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS năm 2015 thì lại bỏ quy định điểm b khoản 2 Điều 306. Đồng thời, khoản 2 Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ được thông qua thời gian này quy định các loại vũ khí quân dụng và các loại vũ khí tương tự vũ khí quân dụng nhưng chưa đầy đủ.
Từ đó tạo ra khoảng trống pháp luật trong việc xử lý hình sự đối với hành vi chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng nên không thể khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử về hình sự đối với các hành vi trên từ ngày 1-7-2018.
Nếu đã khởi tố điều tra, truy tố, xét xử thì phải đình chỉ; nếu đã bị kết án đang chấp hành hình phạt hoặc đang được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt thì phải miễn chấp hành hình phạt còn lại; nếu đã kết án mà chưa chấp hành hình phạt hoặc đang được hoãn chấp hành hình phạt thì phải miễn chấp hành toàn bộ hình phạt.
“Nếu không khởi tố, điều tra, truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc phải trả tự do, miễn chấp hành hình phạt tù còn lại cho các đối tượng này sẽ làm gia tăng tình hình tội phạm sử dụng vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng, ảnh hưởng xấu đến TTATXH; không đảm bảo tính răn đe nghiêm minh của pháp luật.
Không loại trừ các đối tượng phản động sẽ lợi dụng sơ hở pháp luật tiến hành chế tạo, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép vũ khí có tính năng tác dụng tương tự vũ khí quân dụng để hoạt động lật đổ chính quyền, khủng bố, gây bạo loạn vũ trang làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự của đất nước”, Bộ trưởng Tô Lâm lý giải.
Tạo cơ sở pháp lý ngăn chặn, xử lý nghiêm hành vi chế tạo vũ khí trái phép
Thảo luận ở tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ, đa số đại biểu Quốc hội (ĐBQH) bày tỏ tán thành với phương án do Chính phủ trình.
Thiếu tướng Nguyễn Hữu Cầu (Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An) đánh giá, ở nước ta việc quản lý vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ được tiến hành rất chặt chẽ, hầu như các vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ do Nhà nước sản xuất ít khi rơi vào tay tội phạm.
“Tuy nhiên, để gây án ngoài xã hội thì tội phạm không tìm được nguồn chính thức này nên bắt đầu tàng trữ, sử dụng các loại súng tự chế”, Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An cho biết. Theo ông, Công an các đơn vị, địa phương phát hiện nhiều vụ giết người, cố ý gây thương tích bằng súng tự chế như súng bắn đạn hoa cải, súng săn, súng bút, súng ổ xoay... Đây là thực tế diễn ra phổ biến trong đời sống xã hội nên hành vi này dứt khoát phải xử lý hình sự để răn đe.
Đồng quan điểm, Thiếu tướng Đào Thanh Hải (Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội) cho biết, thời điểm năm 2012 – 2013, khi ông đang là Trưởng phòng Cảnh sát hình sự Công an TP Hà Nội thì mỗi tuần trên địa bàn Thủ đô xảy ra một vụ nổ súng, tình hình an ninh trật tự rất phức tạp...
“Sau khi đấu tranh mạnh mẽ thì ra được Pháp lệnh số 16, trong đó quy định các vũ khí có tính năng, tác dụng như vũ khí quân dụng thì coi như vũ khí quân dụng. Công an TP Hà Nội đã vận dụng điều này để truy tố hàng loạt đối tượng tàng trữ, vận chuyển, sử dụng vũ khí tự chế, từ đó kiểm soát được tình hình tội phạm, kéo giảm số vụ việc”, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội thông tin.
Bày tỏ ủng hộ việc sửa đổi, bổ sung các quy định trong luật, ĐBQH Võ Đình Tín (Đắk Nông) cho rằng, các loại vũ khí và chính sách quản lý đối với vũ khí hiện do pháp luật chuyên ngành quy định. BLHS chưa có định nghĩa hoặc quy định cụ thể về vũ khí nói chung và vũ khí quân dụng nói riêng.
Qua nhiều lần sửa đổi, các nội dung liên quan đến vũ khí vẫn chưa thay đổi để đáp ứng yêu cầu thực tiễn nên sự ra đời của dự án luật lần này là cần thiết.
Nhắc lại vụ án 3 người thiệt mạng đau lòng trên địa bàn tỉnh vào năm 2006 có liên quan đến súng tự chế, đại biểu Ngô Thanh Danh (Đắk Nông) khẳng định tính đúng đắn của việc thông qua dự án Luật Sửa đổi, bổ sung Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ.
Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh Nguyễn Nhân Chiến cho rằng việc sửa đổi, bổ sung Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đã lấp khoảng trống về cơ sở, căn cứ pháp lý; đặt ra khái niệm về vũ khí cụ thể hơn để xử lý triệt để các trường hợp vi phạm...
Sửa đổi Điều 3 là phù hợp, đáp ứng yêu cầu phòng chống tội phạm
Thẩm tra dự án Luật do Chính phủ trình, một số ý kiến từ uỷ ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội đề nghị sửa đổi, bổ sung Điều 304 của BLHS để khắc phục triệt để những vướng mắc, bất cập, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật và bảo đảm cơ sở pháp lý để xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng.
Song Thiếu tướng Nguyễn Hữu Cầu khẳng định khi sửa đổi BLHS năm 1999 thì Điều 230 không có thay đổi về chính sách hình sự. Khi xây dựng BLHS năm 2015, hành vi này được quy định rõ trong Điều 304, chứng tỏ nhà nước ta vẫn quyết tâm xử lý hình sự các hành vi này.
| Các đại biểu thảo luận tại tổ về dự án Luật này. |
Bên cạnh đó, theo truyền thống luật pháp, kể cả BLHS năm 1999 và BLHS năm 2015 thì trong điều luật không viện dẫn khái niệm thế nào là “vũ khí quân dụng” mà chỉ quy định chung. Mà khái niệm này thực hiện theo luật chuyên ngành, ở đây chính là Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ.
Thực tiễn, hai luật này cùng ban hành vào ngày 20-6-2017, trong đó BLHS có hiệu lực thi hành ngày 1-1-2018, Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ có hiệu lực ngày 1-8-2018. “Từ ngày 1-1 đến 1-8-2018 không có vướng mắc gì, vì thời điểm đó đang thực hiện Pháp lệnh số 16, tội phạm xảy ra vẫn truy tố bình thường.
Nhưng sau ngày 1-8-2018 thực hiện Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ thì quy định thay đổi, vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự như vũ khí quân dụng không bị truy tố nên mới phát sinh 230 vụ không xử lý được hình sự”, Thiếu tướng Nguyễn Hữu Cầu lý giải.
Ngoài ra theo ông, trong trại tạm giam đang có rất nhiều tội phạm tàng trữ, sử dụng vũ khí tương tự vũ khí quân dụng mà sắp tới phải thả họ ra. Vì vậy, sửa đổi luật này rất cần thiết và sửa đổi Điều 3 là hoàn toàn đúng quy định của pháp luật.
Theo ĐBQH Đinh Duy Vượt (Gia Lai), một số vụ đã được khởi tố điều tra, truy tố, xét xử nhưng lại bị đình chỉ. Hơn nữa, trên thực tế, việc chế tạo hay mua bán các loại vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng rất dễ dàng, trong khi loại vũ khí này có khả năng gây sát thương cao.
Do đó, cần sửa đổi, bổ sung Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ càng sớm càng tốt, nhằm kịp thời xử lý hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến vũ khí có tính năng, tác dụng tương tự vũ khí quân dụng, đáp ứng yêu cầu cấp thiết của công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm...