Vai trò của Liên minh Á Âu đối với siêu cường Nga trong tương lai?
Năm 2015 sẽ hình thành khối Liên minh Á - Âu, một siêu cường quốc mới sẽ xuất hiện trên bản đồ thế giới
Theo tin từ Moscow, (Nga), Thủ tướng Vladimir Putin đang thúc đẩy một ý tưởng gây tranh cãi mới, đó là ông Putin muốn tạo ra một "Liên minh Á - Âu" nhằm sáp nhập các nước cộng hoà độc lập thuộc khối Liên Xô cũ (USSR) thành một nền kinh tế duy nhất - và thậm chí là nền chính trị - siêu cường quốc. Ông Putin muốn ám chỉ vùng đất nằm ở phía Đông của Liên minh châu Âu (EU).
Tuần trước, tại một cuộc họp ở St. Petersburg, 8 quốc gia Xô viết trước đây đã cùng ký kết một hiệp định thương mại tự do mà ông Putin ca ngợi rằng đó là bước đầu tiên, từ đây có thể dẫn đến một liên minh toàn vẹn trong vòng 4 năm tới.
Thủ tướng Putin quả quyết: "Chỉ trong khoảng năm 2015, chúng tôi có thể tiến sát đến việc hiện thực hoá ý tưởng về việc sáng tạo Liên minh Á - Âu nếu tất cả chúng tôi cùng hăng hái thực hiện rốt ráo việc này. Đây là vấn đề của tương lai". Trong số các nước ký kết hiệp ước thương mại có Ukraine, một quốc gia cho đến gần đây đã tìm kiếm một tiếng nói của mình trong số các quốc gia phương Tây trong khối NATO và cuối cùng là EU.
Ukraine rõ ràng đã quay trở lại trong qũy đạo của Moscow là một tín hiệu đáng chú ý trong thời buổi này. Ông Alexei Vlasov, Giám đốc của Trung tâm nghiên cứu độc lập về thời hậu Xô viết ở Moscow, cho biết: "Putin đang quay trở lại điện Kremlin với một ý thức hệ mới, trong đó thể hiện sự khẩn khoản về nguồn cảm hứng Tân Đế Quốc của người Nga và cũng giữ các lợi ích kinh tế từ các quốc gia Xô viết cũ khi những nước này không có cơ hội để tham gia vào "câu lạc bộ phương Tây". Đây không phải là một ý tưởng đặc biệt mới, nó từng được nói đến trong một số thời điểm. Nhưng tôi ngưỡng mộ cách ông Putin đã nhanh chóng biến ý tưởng thành thực tế".
Tờ nhật báo thân chính quyền Moscow: Izvestia đã ra bài viết vào đầu tháng 10/2011 này, trong đó Putin viết rằng một nhóm mới đang được xây dựng xung quanh cốt lõi của Liên minh thuế quan Nga - Belarus - Kazakhstan, nhóm này sẽ được nâng cấp thành một thị trường chung vào năm 2012. Ông Putin nhấn mạnh rằng đây không phải là kế hoạch nhằm tái sinh Liên Xô cũ mà là xây dựng một câu lạc bộ tình nguyện các nước cộng hoà thuộc Liên Xô cũ, động cơ thành lập được thúc đẩy bởi các khẩn thiết kinh tế.
Ông Putin viết: "Chúng tôi đề xuất tạo ra một liên minh siêu quốc gia mạnh mẽ có khả năng trở thành một cực trong thế giới hiện đại, và đồng thời nó sẽ trở thành một chiếc cầu nối mạnh mẽ giữa châu Âu và khu vực châu Á - Thái Bình Dương năng động". Nhà nước siêu cường theo ý tưởng của ông Putin sẽ là khối quốc gia đầu tiên thời hậu Xô viết và rằng khối này sẽ có đặc quyền để được tiếp cận nguồn năng lượng và các thị trường ở Nga cũng như sẽ quan ngại đến sự phát triển kinh tế đầy tham vọng của Trung Quốc, dẫn lời của ông Vladimir Zharikhin, Phó Giám đốc của Học viện Cộng đồng các quốc gia độc lập ở Moscow (ICIS) đặt trụ sở ở điện Kremlin: Hãy nhìn Ukraine, họ đã từng đụng bức tường khi có những nỗ lực sát nhập với EU. Không còn cách nào khác, chúng tôi phải tự tạo ra cụm kinh tế cho riêng mình".
Liên minh Á - Âu sẽ gia tăng cạnh tranh với phương Tây
Tuần trước, EU đã hủy bỏ cuộc họp nhằm thảo luận về một thỏa thuận tự do thương mại với Ukraine nhằm phản đối những gì có liên quan đến động cơ chính trị trong việc nước này ra lệnh bắt giam bà Yulia Tymoshenko, lãnh đạo đối lập hàng đầu của Ukraine. Đó chỉ là một ví dụ trong một chuỗi các dấu hiệu nói lên rằng Ukraine, quốc gia quan trọng nhất thuộc Liên Xô cũ kế cạnh Nga, có thể đứng đầu việc tổ chức một hệ địa chính trị lớn.
Những người ủng hộ và chỉ trích nói về ý tưởng Liên minh Á - Âu của Vladimir Putin không có khả năng để duy trì một liên minh kinh tế trong thời gian dài. Không giống như EU khi việc họ sát lại với nhau theo định hướng quốc gia dân chủ thị trường, Nga và phần lớn các quốc gia thuộc Liên Xô cũ là các biến thể về chủ đề quản trị độc quyền và nền kinh tế do nhà nước chi phối. Nga - quốc gia lớn nhất thế giới với sự dồi dào các nguồn nguyên liệu thô - chắc chắn sẽ làm lu mờ các thành viên khác của liên minh và tìm cách để sáp nhập họ thành một đường hướng với các ưu tiên của riêng họ, bao gồm cả sự cạnh tranh với phương Tây.
Hơn nữa, trong ngày 27/10/2011, Thủ tướng Vladimir Putin phát biểu rằng ông có một niềm tin mạnh mẽ rằng khu vực đồng euro mà EU tạo nên đã lâm vào một cuộc khủng hoảng khi mà nó không được xây dựng từ một cơ quan chính trị mạnh mẽ và gắn kết vào trung tâm cốt lõi của nó.
"Liên minh Á - Âu sẽ có sự khác biệt so với Liên minh châu Âu (EU) trong đó nó sẽ dựa trên các giá trị Á - Âu mà không dính đến châu Âu", dẫn lời phát biểu của ông Alexander Dugin, người đứng đầu Phong trào quốc tế Á - Âu (IEM), một tổ chức doanh nhân, quan chức và trí thức cánh hữu được cho là có ảnh hưởng đáng kể trong điện Kremlin.
Ông Alexander Dugin phân tích rằng sự phụ thuộc của EU vào các tổ chức kinh tế tự do nhằm gắn kết nó lại với nhau là lỗ hổng chết người của chính nó, và rằng ông Putin sẽ di chuyển để củng cố hội nhập kinh tế của Liên minh Á - Âu với chính quyền Trung ương quyền lực. Alexander Dugin chỉ rõ: "Kinh tế rất quan trọng nhưng chúng ta cần phải nhấn mạnh quá trình hội nhập chính trị, từ những gì chúng ta đang nhìn thấy ở châu Âu.
Ông Andrei Klimov, Phó Chủ tịch của Ủy ban các vấn đề quốc tế thuộc Duma quốc gia Nga, cho biết: "Tuy nhiên đó là vấn đề (Liên minh Á - Âu) cho tương lai xa, nó không phải là chương trình nghị sự ngày mai". Cựu phó Thủ tướng Boris Nemtsov, bây giờ là nhà phê bình tự do hàng đầu của điện Kremlin, nhạo báng ý tưởng về Liên minh Á - Âu như một "trò đùa chính trị". Boris Nemtsov nói: "Thủ tướng Putin tin rằng sự sụp đổ của Liên Xô cũ là một bi kịch lớn và rằng ông muốn tái sáng tạo ra một số phiên bản về nó".
Ông Alexander Dugin kết luận: "Có thể ý tưởng về việc tái tạo ra Liên Xô được xem là kinh hoàng với người phương Tây, nhưng ở các quốc gia thuộc hậu Xô viết thì tư tưởng này là bình thường. Ông Putin có thể sử dụng tư tưởng này như một công cụ nhằm đạt tới sự ủng hộ cho các kế hoạch của mình. Nó chắc chắn là ý tưởng của một thời đại mới"