Truy thu 6,3 tỉ đồng tiền thuế TNCN của 26 nghệ sĩ ở TP HCM

Ngày 5/11, bà Lê Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Thuế TP Hồ Chí Minh cho biết, tính đến ngày 31/10, Cục Thuế TP Hồ Chí Minh đã lật lại hồ sơ khai thuế thu nhập cá nhân (TNCN) của 26 nghệ sĩ và truy thu 6,3 tỉ đồng. Trong số 26 nghệ sĩ này thì có 10 người tính từ năm 2014, còn lại 16 người tính từ năm 2014 trở về trước.

Cụ thể, chỉ trong năm 2014, một nghệ sĩ bị truy thu số tiền thuế lên đến 700 triệu đồng. Ngoài ra, hai nghệ sĩ khác cũng bị truy thu hơn 500 triệu đồng, trong đó một người bị truy thu khoảng thời gian từ năm 2010 - 2014 và một người bị truy thu từ năm 2012 - 2014. Những trường hợp còn lại chủ yếu phải nộp thêm từ 100 đến 300 triệu đồng. Tuy nhiên, những số tiền thuế này là chỉ tính riêng đối với giới văn nghệ sĩ trong đợt kiểm tra tổng số 91 hồ sơ khai thuế của 91 cá nhân (với nhiều thành phần đối tượng khác như bác sĩ, luật sư, những người đảm nhận vị trí thành viên hội đồng quản trị ở nhiều công ty…) có thu nhập từ hai nơi trở lên, cơ quan thuế đã thực hiện truy thu hơn 22,5 tỉ đồng tiền thuế TNCN.

Theo bà Hương, số tiền thuế 700 triệu đồng truy thu của một nghệ sĩ chưa phải là lớn nhất do còn một trường hợp nghệ sĩ khác có khả năng bị truy thu số tiền thuế lên đến 1 tỉ đồng, nhưng cơ quan thuế vẫn đang trong quá trình hoàn tất hồ sơ. Điều này cho thấy, đây chỉ là đợt truy thu đầu, dự kiến sẽ còn nhiều trường hợp nghệ sĩ khác tiếp tục bị Cục Thuế TP Hồ Chí Minh truy thu trong thời gian tới.

Đề cập đến số nghệ sĩ này, bà Hương không nói cụ thể tên tuổi, nhưng bà bật mí: "Đây là những gương mặt nghệ sĩ mới được cơ quan Thuế lựa chọn từ những tên tuổi đang nổi bật trên truyền hình, các tụ điểm biểu diễn... thuộc đủ mọi lĩnh vực. Trước khi đưa ra danh sách này, Cục Thuế đã khảo sát và nghiên cứu kỹ càng. Và khi được mời lên cơ quan Thuế, các văn nghệ sĩ này đều tự giác hợp tác trong việc kê khai và nộp thuế".

Bà Hương nhấn mạnh, những năm qua nhờ thông tin rốt ráo trên các phương tiện báo chí truyền thông, giới văn nghệ sĩ đa số đều đã có ý thức tự nguyện trong việc chấp hành kê khai và nộp thuế TNCN.

Thực tế số tiền 6,3 tỷ đồng truy thu thuế TNCN nói trên không nhiều nhưng qua đó góp phần đánh động đến các đối tượng khác, đồng thời nâng cao nhận thức về nghĩa vụ thuế đối với văn nghệ sĩ. Tuy nhiên, với đối tượng này, việc thu thuế vẫn còn gặp một số khó khăn. Lý do là vì đối tượng văn nghệ sĩ chủ yếu dùng nghệ danh (trong khi theo quy định lúc đăng ký mã số thuế với cơ quan Thuế nghệ sĩ phải dùng tên thật khiến cho việc rà soát, kiểm tra, đối chiếu các nguồn thu nhập của đối tượng này gặp khá nhiều khó khăn) và chỗ ở không ổn định, lại thường xuyên đi lưu diễn. Tuy nhiên, cơ quan Thuế vẫn có biện pháp để tìm ra được.

Ví dụ như những trường hợp ca sĩ được mời đi hát tại các buổi tiệc do ngân hàng, công ty tổ chức hoặc sự kiện không kê khai nhưng cơ quan Thuế đều có thể truy ra được từ nguồn dữ liệu quyết toán thuế của doanh nghiệp do các doanh nghiệp buộc phải kê khai chi phí và khấu trừ thuế. Bằng chứng là thời gian qua, Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh đã lần lượt truy thu thuế của nhiều nghệ sĩ.

Như trong khoảng thời gian từ năm 2009-2014, cơ quan Thuế đã mời một số văn nghệ sĩ đến kê khai quyết toán thuế TNCN. Kết quả 7 cá nhân bị truy thu tổng cộng 4,4 tỷ đồng. Riêng trong năm 2013, Cục Thuế TP Hồ Chí Minh cũng đã truy thu 1,3 tỷ đồng tiền thuế của 5 ca sĩ hạng "sao". Ngoài giới nghệ sĩ, theo Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh, nhiều đối tượng khác như bác sĩ, giảng viên, người có thu nhập cao... sau khi được mời đến  đã tự giác kê khai và nộp thêm khoảng 35 tỷ đồng vào ngân sách năm 2014. Đáng chú ý, thời điểm đó một nữ ca sĩ nhạc thị trường thuộc hàng có cát-xê khá cao và làm giám khảo một chương trình truyền hình cả năm 2009 nhưng chỉ nộp 37 triệu đồng tiền thuế, tương đương 3,1 triệu đồng/tháng, quy ra thu nhập mỗi tháng chỉ ở mức trên dưới 20 triệu đồng.

Điều đáng nói, đến năm 2010, số tiền thuế phải nộp của nữ ca sĩ này lại giảm còn 30,6 triệu đồng, và đến năm 2011 tiền thuế tiếp tục giảm đột ngột chỉ còn hơn 8,1 triệu đồng. Có lẽ chưa cần phải kiểm tra, rà soát lại mọi khoản thu của nữ ca sĩ, nhưng với số tiền thuế ít ỏi như thế rõ ràng cho thấy có điều gì đó không bình thường… Trong khi đó, mức tiền thuế cao nhất mà một nam ca sĩ thuộc hàng cát-xê cao nhất nộp trong năm 2011 chỉ ở mức 373 triệu đồng. Thấy bất thường, cơ quan Thuế đã mời ca sĩ này lên kê khai lại và theo đó số tiền thuế phải nộp của ca sĩ này đã tăng thêm 400 triệu đồng (tổng cộng lên mức 773 triệu đồng).

Đang dần hình thành ý thức tự giác khai báo và nộp thuế

Thực tế câu chuyện văn nghệ sĩ né thuế không mới và đã được tranh luận 6 năm qua khi Cục Thuế TP Hồ Chí Minh thay đổi mô hình quản lý thuế đối với nghệ sĩ theo hướng bàn giao về các Chi cục Thuế. Nghệ sĩ cư trú tại địa bàn nào thì nộp thuế tại đó. Trong khi đó, các Chi cục Thuế quản lý rất nhiều đối tượng, lại không có đội ngũ chuyên theo dõi thông tin riêng đối tượng nghệ sĩ nên có vẻ việc quản lý theo kiểu này chưa hiệu quả như mong muốn.

Dù vừa qua năm nào Cục Thuế TP Hồ Chí Minh cũng có những đợt truy thu để "đánh động" nhưng số lượng nghệ sĩ ở TP Hồ Chí Minh khá lớn, trong đó nhiều người vẫn còn tâm lý cơ quan Thuế chưa nhắc đến mình thì mình chưa khai, nộp…

Và các trường hợp nghệ sĩ bị truy thu thuế TNCN cũng chủ yếu do họ cho rằng đơn vị tổ chức sự kiện chi trả thu nhập đã khấu trừ 10%, nên không đi quyết toán vào cuối năm. Tuy nhiên, trên thực tế, đây chỉ là phần thuế tạm thu. Trong năm, nghệ sĩ biểu diễn, nhận tiền cát-xê ở nhiều điểm khác nhau  nên việc thực hiện quyết toán thuế vào cuối năm mới làm rõ họ đóng vượt hay thiếu tiền thuế. Những nghệ sĩ có thu nhập cao có khả năng sẽ chịu thuế suất cao hơn mức 10% (thuế suất theo biểu thuế lũy tiến 5-35%) nên phải đóng thêm tiền.

Ngược lại nếu thấp hơn mức 10% sẽ được hoàn lại tiền thuế. Theo bà Hương, trong trường hợp nghệ sĩ thành lập công ty và công ty đó ký hợp đồng với đơn vị tổ chức biểu diễn thì phần tính là cát-xê sẽ được tính vào doanh thu công ty và công ty có trách nhiệm phải đóng thuế thu nhập doanh nghiệp và các khoản thuế khác nếu có.

Và như vậy, nghệ sĩ sẽ không phải nộp khoản thuế TNCN nữa vì khi đó tiền mà nghệ sĩ nhận từ công ty mình là tiền lương hoặc tiền công. Tuy nhiên, đây cũng chính là kẽ hở để cho một số người lợi dụng nhằm né thuế. Bởi, nếu công ty làm ăn bình thường, khai báo các khoản thu nghiêm túc thì theo đó số tiền thuế sẽ được đóng tương ứng, hợp lý. Nhưng nếu trường hợp công ty này tìm cách khai báo thua lỗ (trong khi thực tế họ vẫn có lãi) thì đương nhiên họ không phải nộp các khoản thuế. Lúc này, nghệ sĩ vẫn hưởng cát-xê của mình mà không phải bỏ ra một đồng nào để đóng thuế TNCN. Bảy trường hợp nghệ sĩ bị truy thu 4,4 tỉ đồng tiền thuế nêu trên đều thuộc dạng có hành vi "gian lận" kiểu này…

Tuy nhiên, theo bà Hương cho biết, sau 6 năm Luật thuế TNCN chính thức có hiệu lực thi hành, dù còn một số hạn chế nhưng nói chung đang dần hình thành ý thức tự nguyện, tự giác khai báo và nộp thuế của tất cả các thành phần trong xã hội, trong đó có giới nghệ sĩ. Đương nhiên, khi tất cả đều hiểu nghĩa vụ và quyền lợi này thì họ sẽ chấp hành tốt, theo đó việc thu thuế TNCN sẽ thuận lợi hơn. 

Sẽ triển khai việc thu thuế đối với giáo viên người nước ngoài

Bà Lê Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Thuế TP Hồ Chí Minh cho biết: "Trong thời gian qua, cơ quan chúng tôi đã thường xuyên nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế và UBND TP Hồ Chí Minh, để thực hiện tốt công việc thu thuế. Mục tiêu cốt sao là tạo sự công bằng cho những người nộp thuế nói chung.

Ngoài ra, cơ quan Thuế còn phối hợp tốt với cơ quan quản lý Nhà nước liên quan đến hoạt động của giới văn nghệ sĩ như làm việc với Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch về giấy phép biểu diễn trong và ngoài nước…; làm việc với Sở Công thương về cấp phép hoạt động quảng cáo; làm việc với Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch và Công an TP. Hồ Chí Minh (Phòng Quản lý xuất nhập cảnh) về hoạt động xuất nhập cảnh tham gia biểu diễn nghệ thuật, quảng cáo… để có thông tin về thu nhập của nhóm người này.