Chuyện một phụ nữ bán vàng phục vụ kháng chiến

• Chiến công xuất sắc của đội nữ biệt động - Ban An ninh tỉnh Phú Yên
• Nữ biệt động Sài Gòn ba lần đạp xe vượt Trường Sơn
• Nữ biệt động 8 lần gặp Bác Hồ

Bà là người phụ nữ đầu tiên và duy nhất cho đến nay của tỉnh Sóc Trăng giữ chức vụ Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự huyện. Một người phụ nữ nổi tiếng thời chống Mỹ oanh liệt và hào hùng. Trong đó, chuyện bà mang 4 cây vàng là của hồi môn cha mẹ để phục vụ kháng chiến, đến nay vẫn khiến nhiều người cảm phục. Đó là bà Võ Thị Lan – nguyên Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng).

Là người con của xã Hòa Tú 1, huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng), năm 1959 khi tròn 20 tuổi, cô thôn nữ Võ Thị Lan (tên thân mật là Tư Lan) đã tham gia hoạt động cách mạng, với nhiệm vụ đưa thư liên lạc cho các đồng chí lãnh đạo ở xã, huyện. 

Nhớ về những năm tháng đó, bà Tư Lan, bồi hồi: “Những năm 1960 là giai đoạn vô cùng khó khăn, ác liệt của chiến tranh. Lúc đó, tôi làm liên lạc, đưa thư từ cho lãnh đạo cách mạng địa phương. Để che mắt kẻ thù, tôi đội thúng bán bánh len lỏi khắp nơi nắm tình hình, đưa thư liên lạc. Có lần bị giặc bắt tra tấn dã man nhưng tôi không khai nên chúng phải thả”.

Kể về những kỷ niệm trong những năm kháng chiến, bà Tư Lan không thể nào quên. Khoảng cuối mùa mưa năm 1972, đơn vị của bà phối hợp với dân quân du kích đánh vào đồn giặc ở xã Ngọc Đông (huyện Mỹ Xuyên), bao vây đồn này gần nửa tháng trời. Để giải cứu, địch tăng viện từ các đồn lân cận với hàng trăm tên, có máy bay, pháo binh dọn đường cho bộ binh tràn vào. 

“Lúc địch kéo vào, tôi nói anh em nằm yên khiến chúng tưởng quân ta rút hết nên chủ quan. Chờ đến khi chúng lọt vào trận địa phục kích cách khoảng 10 mét, tôi ra lệnh nổ súng tấn công khiến cho chúng vô cùng bất ngờ. Trận đó, đơn vị tôi tiêu diệt được 17 tên địch, làm tan rã cuộc tấn công tăng viện của giặc”, bà Tư Lan nhớ lại.

Trước khi gặp bà Tư Lan, chúng tôi đã nghe nhiều người kể việc bà mang 4 lượng vàng là của hồi môn cha mẹ cho, để phục vụ kháng chiến. Lúc gặp, hỏi về câu chuyện này, bà Lan cười hào sảng, kể năm 1974, bà được cấp trên giao chỉ huy một Tiểu đoàn từ Sóc Trăng sang Campuchia nhận vũ khí về chuẩn bị cho chiến dịch mùa xuân 1975. 

“Lúc đó, biết con gái út chuẩn bị lên đường, mẹ của tôi đưa cho 4 lượng vàng là của hồi môn mà cha mẹ dành dụm cho con gái sau khi lập gia đình. Nhận 4 lượng vàng từ tay mẹ, tôi rất xúc động. Đơn vị của bà hành quân sang nước bạn phải đi bộ, lội giữa biển nước mênh mông rất vất vả. Vì thế, trên đường đi, tôi liên lạc được với cơ sở cách mạng, nhờ họ bán một số vàng và mua được 56 chiếc xuồng ba lá cho anh em trong đơn vị làm phương tiện hành quân và có phương tiện để chở vũ khí về”, bà Tư Lan nhớ lại.

Đâu phải chỉ vậy, cũng từ tiền bán vàng, bà Tư Lan nhờ cơ sở mua thêm cho mỗi người chiếc xuồng 1 giạ gạo (khoảng 20 kg), 1 bếp lò cùng muối, bột ngọt, xoong nồi và một tấm vải dù làm khăn quàng cổ, chăn đắp khi trời trở lạnh và nilon che mưa. Sau khoảng 4 tháng hành quân, đơn vị của bà đã mang về được nhiều súng, đạn chuẩn bị cho cuộc Tổng tiến công nổi dậy mùa xuân năm 1975. 

Nói về chuyến đi này, bà Tư Lan cho biết không bao giờ quên. Thời điểm đó cả đơn vị đi theo đường dây giao liên. Khi đến khu vực Đồng Tháp Mười, do trời tối và giao liên không nhớ đường nên dẫn đơn vị đi lạc vào khu vực địch đóng chốt.

Trước tình thế đó, bà Lan quyết định giả làm người vợ đi thăm chồng, bị lạc đường để tìm cách đưa anh em thoát khỏi nguy hiểm. Bà dầm mình giữa biển nước, mặc cho đỉa bám đầy người, cuối cùng bà tìm được một cán bộ địa phương nhờ giúp đỡ đưa lực lượng thoát khỏi vùng nguy hiểm.

“Qua câu chuyện với người cán bộ địa phương, nếu đêm đó đơn vị không thoát ra được thì sẽ gặp tổn thất lớn vì hôm đó các đồng chí nắm được thông tin địch có kế hoạch đánh phá khu vực này vì chúng nghi là nơi bộ đội ta đóng quân”, bà Lan chia sẻ…

Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, niềm vui thống nhất đất nước chưa trọn thì cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam nổ ra. Để chi viện cho chiến trường, một số địa phương của tỉnh Sóc Trăng thành lập tiểu đoàn liên huyện tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới. Lần này, bà Lan lại tiếp tục xung phong cùng đơn vị ra chiến trường. 

“Lúc đó tôi là cán bộ chỉ huy mà tình hình rất khó khăn bởi cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam vô cùng ác liệt, bộ đội thương vong nhiều, tư tưởng của một số cán bộ cũng phức tạp bởi đứng trước lằn ranh của sự sống chết.

Trước tình thế đó, tôi xung phong chỉ huy đơn vị đi biên giới chiến đấu. Tôi nghĩ, mình là phụ nữ xung phong đi thì chắc chắn nhiều anh em sẽ cùng đi. Hơn nữa, tôi chỉ có mẹ già và đã có hai người chị chăm lo, còn các đồng chí khác đang trẻ, còn vợ con sẽ khó khăn hơn tôi. Chỉ đơn giản là như thế chứ không có gì hơn. Vậy là tôi và các đồng đội của mình lại hành quân ra biên giới”, bà Lan nhớ lại.

Về cuộc đời riêng của bà Tư Lan, qua lời kể của nhiều người từng công tác với bà, được biết khi còn trẻ, bà đã hẹn ước với một anh bộ đội cùng quê hương. Họ hẹn nhau ngày toàn thắng mới xây dựng hạnh phúc gia đình. Nhưng chiến tranh đã cướp đi lời hẹn ước ấy. Người đồng chí, người yêu của bà đã ngã xuống trong một trận đánh ác liệt với kẻ thù. 

Nhận tin người yêu hy sinh, bà Tư Lan đau xót, bàng hoàng không thể tin được bởi lời hẹn ước giữa hai người “chờ tới ngày giải phóng mình sẽ thành đôi” vẫn còn đó. Cũng từ nỗi đau này mà cho đến mãi về sau, bà Tư Lan đã khước từ lời cầu hôn của nhiều người, quyết tâm ở vậy để giữ trọn tấm lòng chung thủy vẹn toàn với người đã hy sinh…