Người muốn ngăn sông Bến Hải để làm thuỷ nông
Ở Vĩnh Sơn, Vĩnh Linh, Quảng Trị, có một nông dân đã táo bạo xây dựng đề án "Ngăn sông Bến Hải" để lấy nước tưới cho hơn 1.600ha lúa, hoa màu của nhân dân ba xã Lâm - Sơn - Thủy ở phía Tây - Nam huyện. Từ khi có ý tưởng, anh đã bắt tay vào xây dựng đề án, đi gõ cửa hết các cấp lãnh đạo từ xã lên đến tỉnh và anh vẫn hy vọng rằng, một ngày gần đây, cái đề án táo bạo đó của anh sẽ được phê duyệt. Anh là Trần Công Chức, 37 tuổi.
Dẫn chúng tôi ra ngay con sông, anh Chức chỉ về hướng thượng nguồn, nơi hàng ngàn mét khối nước chảy ngày đêm và nói: “Nhìn nước mênh mông là rứa mà quê tui hầu như năm nào cũng phải đối mặt với hạn hán”. Cứ đến vụ hè - thu là hơn 1.600 ha trồng lúa và hoa màu của nhân dân ba xã Vĩnh Lâm, Vĩnh Sơn, Vĩnh Thủy thường chịu ảnh hưởng do hạn hán, có năm diện tích bị hạn hán chiếm tới 100% diện tích gieo trồng của cả vùng.
Không chỉ thiếu nước phục vụ cho nông nghiệp mà ngay cả nguồn nước để sinh hoạt ở đây cũng khan hiếm. Trong năm 2005, khi hạn hán đến đỉnh điểm, hồ chứa nước La Ngà cạn khô thì toàn bộ diện tích gieo trồng của vùng Lâm - Sơn - Thủy cũng bị bỏ hoang trong vụ hè - thu. Hơn 3.000 hộ dân thiếu nước sinh hoạt, hàng ngàn gia súc không có nước uống. Theo tính toán của nhiều người thì thiệt hại do hạn hán gây ra cho 3 xã lên tới 20 tỷ đồng.
Là một người dân gắn bó với ruộng đồng từ nhỏ, hơn ai hết, Trần Công Chức thấu hiểu nỗi khổ cực của người nông dân khi phải đối mặt với cảnh hạn cháy đồng. Hình ảnh hàng chục hécta ruộng lúa nứt toác, gốc mạ cứ cháy vàng khi mùa hạ đến cứ bám riết lấy anh. Thương cho bà con một nắng hai sương, dầm mưa dãi nắng mà vẫn thất bát. Cứ đặt lưng xuống, trong đầu anh lại nghĩ đến việc "nước sông từ thượng nguồn cuồn cuộn đổ về biển tại sao không ngăn lại để lấy nước mà phải chịu hạn mất hàng chục tỷ đồng/năm". Rồi ý tưởng táo bạo là xây dựng đập ngăn sông Bến Hải đã bắt đầu hình thành.
Ngay sau khi có ý tưởng, anh Chức đã thuê người về khảo sát thực địa phía thượng nguồn sông và anh đã chọn vùng Bến Than cách cầu Tiên An 8km về thượng nguồn làm đập ngăn sông. Vị trí được anh Chức chọn để ngăn sông Bến Hải là nơi về mùa hạn độ sâu của lòng sông vẫn đạt hơn 1m và chiều rộng của sông khoảng 30m. Theo tính toán của các nhà chuyên môn thì việc ngăn đập dâng với cao trình 2m sẽ không làm ảnh hưởng tới dòng chảy của sông và không gây ngập lụt cho vùng thượng nguồn khi lũ về. Để làm được điều này, Trần Công Chức phải có một trạm bơm cùng đập chắn và hệ thống kênh, cống dẫn nước. Chi phí cho công trình này lên đến 3,2 tỷ đồng. Qua khảo sát cho thấy, nguồn nước về mùa hạn có thể cung cấp tưới đủ cho diện tích hơn 500ha lúa, hoa màu.
Anh Chức đã xây dựng 2 phương án đưa nước về đồng, đó là phương án làm đập dâng lấy nước tự chảy và phương án làm đập dâng, bơm đổ vào đồng. Cùng với việc xây dựng hệ thống đập dâng là hơn 9.200m kênh dẫn nước. Ông Hoàng Đức Hòa - Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Sơn cho hay: "Ý tưởng của anh Chức rất phù hợp với nguyện vọng và nhu cầu của nông dân. Nếu xây dựng được đập dâng sẽ góp phần đem lại hiệu quả kinh tế lớn". Tuy nhiên, theo chúng tôi được biết, hiện ý tưởng này của anh vẫn chưa được các ngành chức năng của tỉnh Quảng Trị trả lời.
Anh Chức cho biết: Khi đề án được xây dựng, anh đã trình lên ông Lê Hữu Phúc, Chủ tịch UBND tỉnh. Ông Chủ tịch tỉnh đánh giá cao về tính khả thi của đề án này bởi nó sẽ mang lại hiệu quả thiết thực cho người nông dân. Ông Chủ tịch đã trực tiếp gọi điện cho ông Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phụ trách về lĩnh vực thủy lợi yêu cầu xem xét, giúp đỡ anh Chức trong việc xây dựng đề án này. Vậy mà 6 tháng trôi qua, đến nay, anh Chức vẫn chưa nhận được một công văn chính thức nào của các ngành chức năng. Anh Chức cho biết, nguyện vọng duy nhất của anh là sớm có câu trả lời của các ngành chức năng tỉnh Quảng Trị để dự án của anh trở thành hiện thực