Vở chèo duy nhất về hình tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp

NSND Bùi Đắc Sừ nhớ lại, sau thành công của việc xây dựng hình tượng Bác Hồ trên sân khấu chèo, ông có ý định tiếp tục xây dựng hình tượng một số vị lãnh tụ khác. Nhiều nhân vật được gợi ý, nhưng ông quyết định lựa chọn xây dựng hình tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp - vị tướng tài ba mà ông vô cùng yêu quý, cho dù, ông hiểu, sẽ gặp rất nhiều thách thức, bởi đây là sự kiện lịch sử lớn lao, đặc biệt, nhân vật chính là nhân vật nổi tiếng cả trong nước lẫn thế giới, vẫn đương hiện hữu. Ông mong muốn, "Mệnh lệnh thần kỳ" sẽ đem đến cho khán giả không chỉ niềm tự hào khi được sống lại thời khắc hào hùng trong quá khứ, mà còn hiểu thêm về thiên tài quân sự của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử khi tái hiện lại một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời của vị tướng, đó là khi ông quyết định cho kéo pháo ra, chuyển phương châm từ "đánh nhanh, thắng nhanh" sang "đánh chắc, tiến chắc", để tránh tổn thất. Điều này ít nhiều gây sự xáo trộn tâm lý trong bộ đội và Đại tướng đã xuống tận đơn vị giải thích cho những người lính mà ông yêu quý như bản thân mình, để họ hiểu và cùng ông tiếp tục đi đến giành thắng lợi vang dội.

Theo NSND Bùi Đắc Sừ, các tình tiết trong câu chuyện đều là sự thật lịch sử, nhất là khi, nhân vật Đại tướng là nhân vật chính, nên việc dàn dựng rất khó khăn: làm sao để kịch phải có cốt truyện, có xung đột trên sân khấu, có thắt – mở nút và để nhân vật xuất hiện với thời lượng dài suốt 90 phút trên sân khấu; động tác, ngôn ngữ của vị tướng ra sao để phù hợp với nhân vật thật; làm sao để vị tướng hát chèo mà vẫn ngọt, được người nghe chấp nhận, rồi đưa hình ảnh phu nhân ông lên sân khấu thế nào? Tính chân thực lịch sử là sức ép cho ekip làm vở diễn, nhưng tình yêu, lòng ngưỡng mộ với vị danh tướng đã giúp họ vượt qua mọi khó khăn.

Một cảnh trong “Mệnh lệnh thần kỳ”.

Để nghiên cứu sâu hơn về tính cách, cuộc sống của Đại tướng, NSND Bùi Đắc Sừ rất muốn được gặp, nhưng khi đó, Đại tướng đang mệt, nên không gặp được. Đạo diễn đã được Thiếu tướng Lê Mã Lương, người nhiều lần được gặp Đại tướng và là Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quân sự cùng nhiều nhân chứng lịch sử khác giúp đỡ tận tình về tư liệu. NSND Bùi Đắc Sừ cũng tìm đọc rất nhiều tài liệu liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của Đại tướng, đặc biệt là giai đoạn ở Điện Biên Phủ, để cùng nhà biên kịch Trần Đình Ngôn lựa chọn những chi tiết có tính điển hình, đủ chuyển tải thông điệp lớn lao: từ một “mệnh lệnh thần kỳ”, vị tướng đã đưa quân và dân đi đến thắng lợi cuối cùng, để ca ngợi tài năng cũng như đức độ của Đại tướng. Tâm huyết với vở diễn, đạo diễn đã phải mất nhiều tháng để lựa từ hơn 40 diễn viên, mới chọn được nghệ sĩ Vũ Ngọc Hưng để vào vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Với nhà biên kịch Trần Đình Ngôn, đây cũng là một tác phẩm mà ông viết với tất cả sự cẩn trọng và lòng kính yêu “vị tướng huyền thoại”. Ông đọc hàng ngàn trang tài liệu nói về đến chiến dịch Ðiện Biên Phủ, của cả trong nước lẫn quốc tế, để làm chất liệu kịch bản. Giữa ngồn ngộn tư liệu ấy, tác giả Trần Đình Ngôn đã lựa chọn vai trò của Ðại tướng Võ Nguyên Giáp trong quyết định có tính bước ngoặt của chiến dịch lịch sử, để làm bật lên tư tưởng nhân văn của vị tướng, cũng là quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh trước lúc Đại tướng lên đường ra trận: Đánh thắng, nhưng phải ít tổn thất nhân lực nhất.

NSND Bùi Ðắc Sừ và nhà biên kịch Trần Đình Ngôn nhất trí dàn dựng vở theo phong phong cách ước lệ của sân khấu chèo truyền thống. Bước qua được những khó khăn của sân khấu chèo khi khắc họa hình tượng lãnh tụ, các danh nhân văn hóa bằng một góc nhìn riêng, với sự diễn đạt nhuần nhuyễn giữa không gian, thời gian, “Mệnh lệnh thần kỳ” đã thuyết phục được người xem, khi đưa đến một cái nhìn gần gũi, như một sự “giải mật” về một sự kiện lịch sử ở một nhân vật lịch sử. Đại tướng đã hiện ra trên sân khấu, một cách bình dị, tự nhiên và đi vào lòng người, bằng sự nhân văn cao cả thấm đẫm trong từng quyết định tiến – lui của mình. Khi công diễn, “Mệnh lệnh thần kỳ” đã được người thân và những người lính từng công tác với Đại tướng Võ Nguyên Giáp xem và khen ngợi.

NSND Bùi Đắc Sừ chia sẻ trong nỗi xúc động: Tôi vô cùng kính trọng bản lĩnh và nhân cách của Đại tướng – một con người luôn biết tiến biết lui, cả trong quân sự lẫn trong cuộc sống. Vì thế, ước muốn của tôi là ngoài “Mệnh lệnh thần kỳ”, còn được dựng 2 vở nữa về Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Một vở về thời trẻ, khi Đại tướng là giáo viên dạy sử và một vở nữa, khi vị tướng chuyển sang phụ trách lĩnh vực dân số. Khi đó, Đại tướng đã đi học thêm về piano và là người chơi dương cầm rất giỏi. Trong mọi bước ngoặt cuộc đời, ông luôn tỏ rõ bản lĩnh và nhân cách của mình