Những nhà sư đầy ắp tinh thần nhập thế

• Có một hòa thượng… biệt động Sài Gòn

1. Như nhiều ngôi chùa khác, chùa Quế Phương ở xã Hải Tây (Hải Hậu, Nam Định) cũng mang vẻ trang nghiêm, tĩnh mịch. Khác biệt là buổi chiều hôm ấy khi bước chân vào chùa chúng tôi bất ngờ bắt gặp một hình ảnh vô cùng xúc động.

Sư trụ trì Thượng tọa Thích Thanh Cần cùng lúc “đánh vật” với 4 đứa trẻ, quãng lên ba, lên năm. Tay cầm bình sữa, tay cầm khăn, Thượng tọa hết quay bên đông cho đứa này mút một tý lại quay bên tây cho đứa kia mút một tý. Lúc đứa này mút thì dùng khăn lau mồm cho đứa kia, tay làm miệng xuýt xoa cưng nựng. Một lát sau, khi cả 4 bé đều đã “thỏa cơn khát” và được sự hỗ trợ thêm của một đệ tử, Thượng tọa mới thảnh thơi quay sang chuyện trò.

Nhà sư trụ trì cho biết các em đều là những đứa trẻ bị mẹ bỏ rơi ở cổng chùa ngay từ lúc mới sinh, được trụ trì cưu mang, nuôi dưỡng. Không biết nguồn gốc, tên tuổi nên khi nhận nuôi các em, Thượng tọa đặt tên mới cho các em theo họ Phật, đó là Thích Thanh Thành, Thích Thanh Hưng, Thích Tâm Phúc và Thích Ngọc Minh...

Những ai đã và đang chăm sóc trẻ em đều biết đây là công việc không đơn giản, đòi hỏi nhiều kiến thức, kỹ năng, trên hết là một tấm lòng yêu trẻ. Thượng tọa chia sẻ, bây giờ thì ông và các đệ tử đã có nhiều “kinh nghiệm” nuôi trẻ nhưng ngày đầu đón các em về, thầy trò gặp rất nhiều khó khăn. Chẳng biết làm thế nào, phải vào làng tìm những bà mẹ đang nuôi con nhỏ để hỏi kinh nghiệm, tham khảo thêm cả trên sách báo. Từ việc tuổi nào thì uống sữa nào, cho ăn, tắm rửa ra sao đều phải học.

Khi đã “thạo việc”, Thượng tọa cùng các đệ tử thay nhau làm tất cả các công việc nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ em như một người mẹ thực thụ. “Đêm đêm, mấy thầy trò cùng “đàn con” trải đệm nằm ngủ dưới nền nhà. Chùa không thiếu giường nhưng vẫn phải trải đệm dưới đất bởi sợ nếu ngủ trên giường, đến đêm ngủ quên, các cháu lăn xuống đất mà các thầy không biết thì khổ”, Thượng tọa chia sẻ.

Khi Thích Thanh Thành, Thích Thanh Hưng đến tuổi học mẫu giáo, Thượng tọa cùng các đệ tử lại có thêm một việc đó là ngày ngày thay nhau đưa đón các em đến trường. Để yên tâm mỗi khi vắng chùa, Thượng tọa cho lắp hệ thống camera nối Internet, nhờ vậy bằng chiếc điện thoại ở đâu ông cũng quản lý được “các con” và bao quát được mọi việc ở chùa.

“Chẳng biết có phải các cháu sớm hiểu về hoàn cảnh của mình hay không mà cháu nào cũng ngoan, cho gì ăn nấy, không mấy khi quấy khóc”, Thượng tọa kể.

Trong câu chuyện, Thượng tọa Thích Thanh Cần chia sẻ ông rất tự hào về quê hương Hải Hậu, một trong số ít huyện đầu tiên trên cả nước đạt chuẩn “Huyện nông thôn mới” vào năm 2015. Yêu mến, tự hào về quê hương nên như lời Thượng tọa, ngoài hoạt động phật sự, làm được điều gì có ý nghĩa cho quê hương ông đều làm một cách nhiệt thành.

Khi nhân dân xóm 12 xã Hải Hà, cùng huyện Hải Hậu thực hiện xây dựng nông thôn mới, Thượng tọa đã đứng ra vận động, quyên góp ủng hộ nhân dân xóm 12 toàn bộ vật liệu, qua đó cùng người dân trong xóm làm được con đường bê tông dài hơn 1 km.

“Nhìn bà con hào hứng đắp đất, đổ vật liệu làm đường, xong việc lại tổ chức liên hoan mừng có đường mới nhà chùa cảm thấy rất vui vì việc làm nhỏ bé của mình đã góp phần khơi gợi, nhân lên tinh thần đoàn kết trong cộng đồng dân cư”, Thượng tọa nhớ lại.

Rồi, cũng nhờ có Thượng tọa “xắn tay”, nhiều hộ nghèo ở địa phương được dọn về ở trong những ngôi nhà mới. Chuyện rằng, cách nay chưa lâu, Hội Phụ nữ xã Hải Tây phát động quyên góp trong hội viên giúp một hội viên xây mới lại ngôi nhà đã cũ nát. Khổ nỗi, cố lắm Hội cũng chỉ quyên góp được một nửa số tiền, số còn lại chưa biết vận động thêm ở đâu. Biết chuyện, Thượng tọa không ngần ngại đi quyên góp để ủng hộ Hội số tiền còn thiếu.

Không chỉ có vậy, nhiều năm qua, hằng tháng Thượng tọa còn duy trì việc ủng hộ hàng chục học sinh có hoàn cảnh khó khăn ở 3 xã Hải Tây, Hải Đông, Hải Long, mức mỗi em 50.000 đồng/tháng. Vào đầu năm mới, Thượng tọa đều tổ chức gặp mặt con em quê hương đang theo học tại các trường cao đẳng, đại học, trao quà, khích lệ, giúp các em và gia đình ý thức rõ hơn tầm quan trọng của việc phải nỗ lực học hành. Với nhiều gia đình thương binh - liệt sỹ ở địa phương, Thượng tọa cũng có những việc làm thiết thực khi hằng năm đều tổ chức thăm hỏi, tặng quà...

Chúng tôi cũng rất cảm động khi Thượng tọa chia sẻ tâm nguyện lớn của mình là phải xây dựng được một nhà dưỡng lão ở địa phương. Thượng tọa rất mừng vì tâm nguyện của mình được chính quyền địa phương nhiệt thành ủng hộ, thông qua việc đồng ý cấp một khu đất khá rộng giúp thượng tọa và các cộng sự triển khai thực hiện. Gọi là nhà dưỡng lão nhưng theo Thượng tọa khi hoàn thành xây dựng, đây sẽ là nơi tiếp nhận nuôi dưỡng tất cả các đối tượng có hoàn cảnh éo le, từ người già neo đơn, người tàn tật đến các em nhỏ mồ côi không nơi nương tựa.

Vui hơn, Thượng tọa cho biết, việc xây dựng địa chỉ nhân đạo từ thiện này cũng nhận được sự ủng hộ cao của các đoàn thể ở địa phương. Qua tuyên truyền, vận động, các hộ dân trong xã đã nhất trí ủng hộ 10kg gạo/năm làm nguồn lương thực nuôi dưỡng các đối tượng sẽ tiếp nhận...

2. Nhiều lần tiếp xúc, chuyện trò và chứng kiến Thượng tọa Thích Quảng Hà, Phó Ban thường trực Ban trị sự Hội Phật giáo tỉnh Nam Định, đại biểu HĐND tỉnh “đăng đàn”, chúng tôi cảm nhận ở ông có nhiều điều “lạ”. Lạ từ dáng vẻ, tác phong nhanh nhẹn, hoạt bát đến sự thẳng thắn, quyết liệt trong ngôn từ. Nhưng, ẩn  trong sự thẳng thắn, quyết liệt ấy là đầy ắp tinh thần nhập thế, đau đáu những nỗi niềm nhân sinh...

Như ở nhiều diễn đàn khác, mới đây, tại một diễn đàn ở địa phương, thêm một lần nữa Thượng tọa Thích Quảng Hà cho thấy tinh thần nhập thế của mình khi bày tỏ nhiều băn khoăn, lo lắng về thực trạng và hậu quả của ô nhiễm môi trường hiện nay.

“Chúng tôi sốt ruột lắm! Mỗi ngày cả nước có gần 30 người chết vì tai nạn giao thông thì xôn xao cả thế giới. Nhưng theo công bố của Bộ Y tế, mỗi ngày cả nước có tới hơn 200 người mắc bệnh ung thư thì lại rất âm thầm”, Thượng tọa nhìn nhận.

Lấy ví dụ ở ngay  KCN Hòa Xá (TP Nam Định) - nơi chùa Phúc Trọng do Thượng tọa trụ trì nằm liền kề, ông cho biết lâu nay ngã tư đường Phùng Khắc Khoan giao với đường bao quanh KCN (nằm ngay sau chùa) trở thành nơi đổ trộm rác thải từ các cơ sở sản xuất đang hoạt động tại đây.

“Cứ nhân lúc không có người là họ mang rác ra đổ trộm, đốt trộm, khói khét xộc cả vào chùa”, Thượng tọa phàn nàn.

Để tìm hiểu thêm, hôm sau chúng tôi tìm đến chùa Phúc Trọng thì thấy đúng như phản ánh. Ở bốn phía của ngã tư đường nằm ngay sau lưng chùa, rác sinh hoạt không rõ ở đâu ra được đổ đầy ngay dưới lòng đường. Quanh quẩn ở đó nửa buổi chiều nhưng chúng tôi không thấy có ai đến thu gom, chỉ thấy một mình nhà sư trụ trì (Thượng tọa Thích Quảng Hà) lụi cụi vun rác thành đống để đốt.

Trò chuyện với Thượng tọa mới hiểu thêm lý do tại sao mỗi khi “đăng đàn” tại các diễn đàn, tại các kỳ họp HĐND tỉnh ông lại nói nhiều, nói gay gắt về vấn đề môi trường đến vậy.

Thượng tọa Thích Quảng Hà cũng rất băn khoăn khi có không ít người vẫn rất thiếu ý thức trong việc bảo vệ môi trường: “Đơn cử, mỗi khi trong nhà có người nằm xuống, con cháu cứ mang những thứ liên quan đến người chết như giường chiếu, chăn đệm... quẳng đầy ra vệ đường, vệ sông. Không biết khi đó trưởng thôn, tổ trưởng dân phố ở đâu? Với vai trò, chức trách của mình, anh phải giám sát, phải đến nhắc nhở chứ!”, Thượng tọa thẳng thắn.

Việc nhiều người có thói quen đốt tiền, vàng mã trong chùa, Thượng tọa cũng không đồng tình. “Đức Phật không cần tiền! Ngài dành cả đời khổ công tu luyện cốt để từ bỏ “tham - sân - si” nên ngài không bắt chúng sinh phải mang tiền đến cho ngài. Đức Phật chỉ mong chúng sinh thực hành tâm sáng, hướng thiện. Chúng tôi luôn phản đối việc đốt tiền, vàng mã trong chùa, nhất là việc nhét cả tiền vào tay, tai Phật, vì vừa không đúng với giáo lý đạo Phật vừa làm môi trường bị ô nhiễm, dễ phát sinh cháy nổ”, ông phân tích.

Nhìn nhận bảo vệ môi trường là trách nhiệm của cả xã hội, của toàn dân, trong đó có các tôn giáo, Thượng tọa Thích Quảng Hà cho biết: “Không phải bây giờ mà từ rất lâu rồi các tôn giáo, trong đó có Phật giáo đã rất có ý thức bảo vệ môi trường. Cả cuộc đời đức Phật sống ở rừng, gần gũi với thiên nhiên. Việc bảo vệ môi trường quan trọng như thế nào, đức Phật đã dạy chúng tôi từ chính cuộc đời của đức Phật. Chính vì vậy, buổi lễ nào chúng tôi cũng giảng giải về tầm quan trọng của môi trường với cuộc sống, thấy rất hiệu quả!

Mới đây, Hội Phật giáo tỉnh tổ chức đại lễ cầu siêu cho các nạn nhân tai nạn giao thông, kéo dài 3 ngày, có ngày có đến 7.000 người tham dự. Vậy mà khi buổi lễ kết thúc, mọi người đứng dậy nhưng dưới sân không hề có rác thải bừa bãi như thường thấy.

Tại Đại hội Hội Phật giáo huyện Vụ Bản mới đây, tôi cũng dành nhiều thời gian để nói về vấn đề môi trường, phát động tín đồ bằng mọi giá phải tham gia bảo vệ. Bởi, xây dựng nông thôn mới mà không bảo vệ được, để môi trường ô nhiễm, xảy ra bệnh tật thì có đạt chuẩn cũng chẳng có ý nghĩa gì”. Rõ hơn cả, theo Thượng tọa, việc Phật giáo tích cực tham gia bảo vệ môi trường được thể hiện qua việc đến ngôi chùa nào cũng cảm nhận được không khí trong lành, thoáng mát vì có nhiều cây xanh, luôn được vệ sinh sạch sẽ.

Nói đến việc xây chùa, tìm hiểu chúng tôi lại có dịp biết thêm được nét tính cách rất riêng của Thượng tọa Thích Quảng Hà. Ông chia sẻ, là con Phật nên ông rất thấm nhuần lời dạy trong Phật pháp, đó là: “Xây chùa, tô tượng, đúc chuông/Trong ba việc ấy thập phương nên làm”.

Khi xây chùa Cẩm (xã Yên Dương, huyện Ý Yên, nơi Thượng tọa từng trụ trì - NV), để có gạch xây chùa ông đã tự đóng, tự nung lấy. Ngoài ra ông còn cùng tăng ni cấy gần 2 mẫu ruộng để tự túc lương thực. "Tôi là nhà sư nông dân nên làm việc gì cũng là tu! Cày bừa, làm ruộng, nung gạch cũng là việc tu của tôi”, Thượng tọa hài hước.

Được biết, không chỉ trăn trở, tích cực tuyên truyền, vận động tăng ni, tín đồ Phật tử trong tỉnh tham gia bảo vệ môi trường, Thượng tọa Thích Quảng Hà cùng cộng đồng Phật giáo ở Nam Định còn có rất nhiều hoạt động xã hội ý nghĩa khác. Trong đó, từ nhiều năm nay, Hội Phật giáo tỉnh luôn phát động, duy trì việc quyên góp hỗ trợ người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn sửa chữa, xây mới nhà ở; nhận nuôi dưỡng trẻ mồ côi, người già không nơi nương tựa; trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó; tặng xe lăn cho người khuyết tật.

Hội cũng luôn duy trì phối hợp với các cơ quan chức năng, các đoàn thể khác ở địa phương phát động thực hiện phong trào "3 an toàn” (an toàn về người, tài sản và địa bàn) với những nội dung thiết thực như vận động tín đồ tham gia phòng ngừa, tố giác tội phạm; cảm hóa người lầm lỡ, hỗ trợ người nghiện ma túy cai nghiện tại gia đình và cộng đồng, được cấp ủy, chính quyền, Công an tỉnh ghi nhận, đánh giá cao về hiệu quả...