Thảm họa môi trường sau những vụ nổ liên hoàn ở Thiên Tân

Hôm 16/8, người dân đã được sơ tán khỏi khu vực có bán kính 3km xung quanh hiện trường vụ nổ. Chính quyền Trung Quốc đang cố gắng kiểm soát việc đưa tin của giới truyền thông xung quanh các vụ nổ. Hiện thời, 50 trang web bị trừng phạt vì “lan truyền những thông tin không chính xác về vụ nổ ở Thiên Tân” gây hoang mang trong dư luận, và gần 400 tài khoản Weibo và WeChat bị buộc ngưng hoạt động.

Theo điều tra ban đầu, nhà kho Công ty Ruihai International Logistics chứa hỗn hợp nhiều hóa chất nguy hiểm bao gồm calcium carbide, potassium nitrate và ammonium nitrate. Calcium carbide được sử dụng trong sản xuất nhựa PVC, còn 2 hóa chất còn lại dùng để sản xuất phân bón và thuốc nổ. Có báo cáo cho rằng, nhà kho còn chứa 700 tấn sodium cyanide, được trữ trong những hộp gỗ hay thùng sắt. Cảnh sát cũng xác định có lượng sodium cyanide ở gần khu vực xảy ra vụ nổ.

Paul Pang, Phó chủ tịch Công ty IHS Chemical, cho biết Trung Quốc là quốc gia tiêu thụ các hóa chất độc hại thuộc hàng lớn nhất thế giới. Hóa chất cực độc sodium cyanide thường được dùng trong công nghiệp khai thác vàng và bạc. Khi hòa tan trong nước hay đốt cháy, hóa chất sinh ra khí cực độc hydrogen cyanide gây chết người.

Giới chuyên gia y tế Mỹ cho rằng sodium cyanide có thể "giết người nhanh chóng" nếu hít phải hay nuốt phải. Potassium nitrate gây các vấn đề về hô hấp và làm tổn thương thận, còn ammonium nitrate trở nên độc hại khi được đốt cháy. Calcium carbide cũng gây hại nếu chạm tay vào hay hít phải.

Đó là chưa kể lượng sodium cyanide này có thể làm ô nhiễm nguồn nước chung của thành phố. Shane O'Carroll, chuyên gia an toàn hóa chất Công ty Chemstore của Anh cho biết, những cuộn khói khổng lồ chứa hóa chất độc hại phát tán trong khu vực sẽ là thảm họa môi trường khủng khiếp và nguồn nước ngầm bị nhiễm sodium cyanide cũng sẽ gây nguy hiểm cho sức khỏe người dân về lâu dài. Các chuyên gia cũng lo ngại khí độc sẽ lan đến các thành phố khác như thủ đô Bắc Kinh, chỉ cách Thiên Tân 100km. Hiện thời, cơ quan y tế thuộc Liên Hiệp Quốc đề nghị sử dụng sodium hydroxide để khử độc sodium cyanide.

Người ta cho rằng lính cứu hỏa phun nước vào đám cháy đã dẫn đến những vụ nổ lớn. Calcium carbide gặp nước sẽ sinh ra khí acetylene gây cháy. Theo chuyên gia an toàn hóa chất David Leggett vụ nổ acetylene có thể kích nổ tiếp ammonium nitrate. Theo giới truyền thông Trung Quốc, những đám tinh thể màu trắng nằm vương vãi khắp hiện trường vụ nổ rất dễ bùng cháy khi gặp nước. Có lẽ đó là nguyên do xảy ra liên tiếp những vụ cháy nổ khi lính cứu hỏa phun nước vào.

Theo quy định luật pháp Trung Quốc, các doanh nghiệp phải trữ hóa chất cách các khu nhà dân và mạng lưới giao thông ít nhất 1km. Tuy nhiên, các cộng đồng dân cư lại nằm cách nhà kho Công ty Ruihai không xa lắm. Theo Hãng tin Reuters, nhà kho Công ty Ruihai được thiết kế để lưu trữ các hóa chất bao gồm butanone (dung môi công nghiệp dễ nổ), sodium cyanide và khí nén tự nhiên cũng như toluene diisocyanate (TDI) dùng để sản xuất nhựa tổng hợp polyurethane. Thiên Tân là cảng công nghiệp quan trọng gần Bắc Kinh, cửa ngõ lưu thông hàng hóa của thủ đô và toàn khu công nghiệp miền bắc Trung Quốc. Cảng vẫn được mở cửa một phần sau những vụ nổ, song chính quyền đang nỗ lực kiểm soát chặt chẽ mọi sự di chuyển ra vào cảng.

Công ty Ruihai International Logistics được thành lập năm 2011 và xử lý khoảng 1 triệu tấn hàng hóa mỗi năm. Giới truyền thông Trung Quốc đưa tin ít nhất một thành viên Ban giám đốc Công ty Ruihai đã bị bắt giữ. Cuộc điều tra hiện thời chưa công bố nguyên nhân chính xác gây ra 2 vụ nổ cách nhau khoảng 30 giây. Trung tâm Mạng Địa chấn Trung Quốc báo cáo vụ nổ đầu tiên ở Thiên Tân - thành phố gần 7,5 triệu dân - tương đương với 3 tấn thuốc nổ TNT, còn vụ nổ thứ hai tương đương 21 tấn!

Vụ nổ thứ hai lớn đến mức các vệ tinh thời tiết trên quỹ đạo trái đất chụp được hình ảnh của nó. Vụ nổ gây thiệt hại nghiêm trọng cho các công ty ôtô - Renault báo cáo khoảng 1.500 chiếc bị hư hỏng, còn Hyundai là khoảng 4.000 chiếc. Hơn 1.000 lính cứu hỏa được huy động đến hiện trường và hơn 200 chuyên gia hóa chất và sinh học của quân đội cũng được cử đến nơi.

Sau sự cố nghiêm trọng này, chính quyền Bắc Kinh ra lệnh kiểm tra toàn quốc đối với các hóa chất và chất nổ nguy hiểm. Tờ Global Times của Trung Quốc ghi nhận các vụ nổ "đã nêu bật câu hỏi về những lỗ hổng" trong an toàn hóa chất và quy hoạch đô thị của nước này. Trong khi đó, giới chức chính quyền Trung Quốc chỉ cung cấp thông tin có giới hạn.