Chuyện những người làm nghề quản giáo
Có một thế hệ những người trẻ đang tiếp nối truyền thống của lớp cán bộ tiền nhiệm mà chúng tôi gặp ở Trại giam Hoàng Tiến, đều là những gương mặt xuất sắc, là những quản giáo đầy kinh nghiệm, luôn đạt được thành tích cao trong các hội thi quản giáo giỏi. Công tác ở Trại giam Hoàng Tiến từ khi ra trường, có những người nên duyên vợ chồng từ tình đồng đội, từ sự thấu hiểu và thông cảm công việc của nhau...
1. Thượng úy Vũ Mạnh Du, 33 tuổi, là cán bộ quản giáo phân trại 1. Lần đầu gặp Du, tôi cứ nghĩ nếu anh chàng có gương mặt rất... tài tử điện ảnh này không mặc bộ trang phục cảnh sát thì bất cứ vị đạo diễn nào cũng có thể chọn anh vào vai một công tử nhà giàu, chẳng biết làm gì ngoài... tiêu tiền. Nhưng, ở Trại giam Hoàng Tiến, anh là một trong những quản giáo trẻ tuổi mà đã tích lũy được khá nhiều kinh nghiệm, đặc biệt là kinh nghiệm cảm hóa, giáo dục những phạm nhân cá biệt, những thành phần giang hồ cộm cán.
Thượng úy Vũ Mạnh Du cho biết, gia đình anh không ai theo ngành Công an nhưng từ thuở nhỏ, nhìn thấy ông anh con nhà bác mỗi lần về quê khoác trên mình bộ trang phục công an màu xanh lá mạ thì Du thấy ngưỡng mộ lắm. Sau khi tốt nghiệp THPT, Du tình nguyện đi nghĩa vụ công an. Vào môi trường quân ngũ, anh quyết tâm theo đuổi ước mơ bằng cách ban ngày tập luyện ở thao trường, tối về miệt mài đèn sách, ôn thi vào Học viện Cảnh sát nhân dân.
Sau khi tốt nghiệp chuyên ngành Quản lý, giáo dục và cải tạo phạm nhân của Học viện, Du về công tác tại Trại giam Hoàng Tiến. Chỉ trong thời gian ngắn, với bản lĩnh được tôi luyện, tố chất thông minh, anh quản giáo trẻ nhanh chóng ghi dấu ấn với đồng nghiệp, khiến các phạm nhân tâm phục khẩu phục.
Cái cách mà Thượng úy Vũ Mạnh Du khiến các phạm nhân tâm phục khẩu phục là anh vừa dùng cái ân, vừa dùng cái uy để cảm hóa họ. Bên cạnh các biện pháp cứng rắn, nguyên tắc thì tình người là mấu chốt quan trọng nhất khiến họ được đánh thức ở góc sâu khuất nhất trong tâm hồn, trở về đúng bản ngã. Anh giúp họ hòa nhập với cuộc sống trong trại, yên tâm cải tạo tốt để đường về ngày một ngắn hơn.
Nhớ lại việc thu phục phạm nhân Nguyễn Thị Bích Phương (sinh năm 1998, quê Xuân Lộc, Đồng Nai), Thượng úy Du cho biết, việc quản lý phạm nhân này thời gian đầu rất vất vả. Phạm nhân Phương bị kết án 7 năm tù về tội mua bán người nhưng thời gian đầu mới vào trại, chị này liên tục vi phạm kỉ luật, thậm chí đánh phạm nhân khác chỉ vì... ngứa mắt. Trước khi về đội của anh Du, phạm nhân Phương bị giam tại buồng kỉ luật 7 ngày. Tưởng rằng 7 ngày ấy sẽ giúp Phương nhận ra sai lầm của mình nhưng không, sau khi về đội phạm nhân do anh quản lý, Phương vẫn chứng nào tật ấy, dù con số 7 năm tù không phải quá dài, nếu cải tạo tốt, Phương hoàn toàn có thể ra tù trước thời hạn. Vừa nghiên cứu hồ sơ về phạm nhân, nắm bắt hoàn cảnh gia đình, Thượng úy Vũ Mạnh Du vừa tích cực hỏi han, động viên, giúp phạm nhân nhận ra sai lầm của mình. Từ một người chống đối, lười lao động, cải tạo, chỉ 6 tháng sau, phạm nhân Phương hoàn toàn thay đổi, ngày một tích cực lao động, được xếp loại cải tạo khá.
Hay như trường hợp phạm nhân Vũ Thị Trang (sinh năm 1990, quê Cẩm Phả, Quảng Ninh) cũng là một trường hợp được cảm hóa từ tấm lòng cảm thông, chia sẻ của người quản giáo trẻ. Trang bị kết án 8 năm tù giam vì tội buôn bán ma túy. Trong thời gian đầu chấp hành án tại Trại giam Hoàng Tiến, mẹ đẻ của Trang mất đột ngột nhưng cả gia đình đều giấu vì sợ Trang sốc, nảy sinh tiêu cực, khó có thể cải tạo tốt. Thỉnh thoảng, được phép gọi về nhà, Trang đều không gặp mẹ. Mỗi lần gọi về, chị gái Trang đều nói dối hôm thì mẹ đi chợ, hôm mẹ đi chơi nhà người quen. Thời gian sau, Trang bắt đầu linh cảm có chuyện không lành. Thượng úy Vũ Mạnh Du cũng được gia đình phạm nhân thông báo là mẹ phạm nhân Trang đã mất. Nhiều lần thấy phạm nhân bồn chồn, lo lắng vì không gặp được mẹ, Thượng úy Du quyết định báo tin cho chị này biết. Nghe tin, phạm nhân sốc và khóc rất nhiều. Vừa động viên, tạo điều kiện cho phạm nhân được nghỉ ngơi tại buồng sau cú sốc tinh thần, anh vừa vận động các phạm nhân cùng buồng thường xuyên quan tâm, hỏi han, chia sẻ với mất mát của phạm nhân. 49 ngày của mẹ Trang, anh cũng tạo điều kiện cho phạm nhân được nghỉ một ngày để dưỡng tâm. Nhờ sự quan tâm, động viên tinh thần của quản giáo Du và các phạm nhân khác, Trang nhanh chóng lấy lại tinh thần, cô hứa với người quản giáo trẻ, sẽ quyết tâm cải tạo tốt để được ra tù trước thời hạn, trở về thắp hương tạ tội với người mẹ quá cố.
Về công tác tại Trại giam Hoàng Tiến từ năm 2016, Thượng úy Vũ Mạnh Du nhiều năm liền là Chiến sĩ thi đua cơ sở, được đích thân các lãnh đạo và đồng nghiệp tin tưởng, giới thiệu là gương mặt trẻ xuất sắc của trại. 2 lần tham gia Hội thi chiến sĩ quản giáo giỏi do đơn vị tổ chức và do Cụm Công tác Đảng và Công tác quần chúng số 2, anh và các đồng nghiệp trong đơn vị đều vinh dự giành giải nhất. Điều may mắn với anh là vợ công tác cùng đơn vị, vì thế dễ dàng hiểu, thông cảm cho nhau hơn khi cuộc sống của những gia đình quản giáo như anh gần như chỉ gắn liền với trại giam và phạm nhân.
2. Cũng là một trong những gương mặt trẻ xuất sắc của Trại giam Hoàng Tiến, Đại úy Nguyễn Thị Lan Thảo, cán bộ quản giáo Phân trại số 1 gắn bó với Trại giam Hoàng Tiến từ năm 2013, sau khi tốt nghiệp Học viện Cảnh sát nhân dân.
Gần 10 năm gắn bó với trại, không ai nghĩ một cô quản giáo nhỏ nhắn, với nụ cười hiền lành lại là một nữ quản giáo “khét lẹt" của Trại khi quản lý nhiều phạm nhân sừng sỏ, nhiều tiền án, tiền sự. Đại úy Lan Thảo quản lý 33 phạm nhân thì có cả những phạm nhân chịu án chung thân, với nhiều thành phần phức tạp, thậm chí có những người dân tộc thiểu số không biết chữ. Không ít phạm nhân khi mới về đội tìm mọi cách chống đối, thậm chí đánh nhau, gây gổ với phạm nhân khác. Thế nhưng, không biết bằng cách nào mà cô gái nhỏ bé ấy nói gì, các phạm nhân cũng nghe theo răm rắp.
Nhiều phạm nhân khi ra tù đều nhớ đến người quản giáo nhỏ nhắn, hiền lành mà đầy uy lực của mình. Như trường hợp phạm nhân Nguyễn Thị Quy (sinh năm 1977, tại Hải Phòng), khi vào Trại giam Hoàng Tiến là lần thứ 3 đi trại của chị ta vì tội đánh bạc và mua bán trái phép chất ma túy. Thời gian đầu về Hoàng Tiến, phạm nhân Quy thường xuyên vi phạm kỉ luật. Nhưng, khi về với đội của Đại úy Lan Thảo, người đàn bà này gần như trở thành một người khác hoàn toàn. “Cũng chính phạm nhân chia sẻ với tôi rằng, không hiểu sao khi về với đội của cán bộ, tôi thấy hợp cán bộ thế. Sau này, khi được ra tù trước thời hạn vì cải tạo tốt, chị Quy đã gọi điện hỏi thăm và cảm ơn tôi. Với những người quản giáo như chúng tôi, chứng kiến một phạm nhân cải tạo tốt được đặc xá trước thời hạn là niềm vui khó diễn tả thành lời”, Đại úy Lan Thảo chia sẻ.
Gần 10 năm gắn bó với Trại giam Hoàng Tiến, người bạn đời của Thảo cũng là một cán bộ quản giáo của Trại, Thảo luôn thấy tâm huyết với cái nghề mà mình theo đuổi. Với Thảo, nghề quản giáo có thể nhàm chán với nhiều người khi quanh năm suốt tháng quanh quẩn trong khuôn viên của trại giam. Nhưng, với chị, được làm việc, được cống hiến, được chứng kiến biết bao phạm nhân thay đổi nhờ sự quản lý, giáo dục của mình, ra tù trở thành người có ích cho xã hội là niềm vui, niềm hạnh phúc lớn nhất trong đời.
3. Đại úy Nguyễn Thị Bích, cán bộ quản giáo Phân trại 1 của Trại giam Hoàng Tiến cũng là một quản giáo xuất sắc được chính Đại tá Nguyễn Thành Công, Giám thị Trại giam Hoàng Tiến giới thiệu cho chúng tôi gặp gỡ.
Trước khi về với Trại giam Hoàng Tiến, Đại úy Nguyễn Thị Bích có thời gian công tác tại Trại giam Xuân Lộc, Đồng Nai. Đội phạm nhân của Bích quản lý ở Trại giam Hoàng Tiến có 35 phạm nhân thì đều là những phạm nhân chịu mức án cao vì liên quan đến ma túy. Bởi vậy, ở họ luôn có tư tưởng buông xuôi vì tù lâu, án dài, biết ngày nào về lại xã hội. Thời gian đầu, nhiều phạm nhân luôn tìm cách chống đối hoặc có tư tưởng tiêu cực, không muốn lao động cải tạo. Bên cạnh những biện pháp cứng rắn, việc động viên, thu phục nhân tâm bằng tình người luôn được chị và các đồng nghiệp đặt lên hàng đầu. Như trường hợp của phạm nhân Phạm Thu Hiền, chịu án 9 năm vì tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Hiền có 2 đời chồng, bản thân mắc bệnh xã hội vì lây từ người chồng đầu. Người chồng thứ 2 cũng bị lây bệnh từ Hiền. Khi Hiền vào trại, cô con gái với người chồng đầu phải ở cùng bà ngoại, bởi vậy khi mới nhập trại, Hiền suy nghĩ nhiều lắm vì thương mẹ, thương con. Khi biết mẹ qua đời, Hiền gần như suy sụp, không còn thiết tha đến cuộc sống hiện tại. Đại úy Bích cùng các cán bộ quản giáo thường xuyên làm công tác tư tưởng, động viên phạm nhân tích cực lao động tốt, khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại cho các nạn nhân bị lừa đảo thì sẽ sớm được mãn hạn tù.
Nói về Đại úy Bích, đồng nghiệp đều không tiếc những mỹ từ dành cho chị. Vừa xinh đẹp, giỏi giang, Bích còn là một người quản giáo đa tài. Đan, thêu, may mặc..., Bích đều thành thạo. Chị bảo thích học mấy nghề đó vì vừa là đam mê, vừa là cách làm gương cho phạm nhân học tập theo. Chị học để lấy kinh nghiệm dạy nghề cho phạm nhân, để tổ chức lao động cho phạm nhân có hiệu quả.
Cùng với Đại úy Nguyễn Thị Lan Thảo, Thượng úy Vũ Mạnh Du, Đại úy Nguyễn Thị Bích là những gương mặt trẻ xuất sắc của Trại giam Hoàng Tiến. Năng lực của họ không chỉ thể hiện ở trong công tác quản lý phạm nhân hằng ngày mà cả trong các hội thi quản giáo giỏi khi cả 3 liên tục đạt được thành tích cao nhất.
Đánh giá về họ, Đại tá Nguyễn Thành Công, Giám thị Trại giam Hoàng Tiến đã dành những lời khen đặc biệt cho thế hệ những quản giáo trẻ hôm nay, khi họ vừa có chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng và quan trọng, ở họ luôn tỏa ra một năng lượng ấm áp, một thứ năng lượng mà chỉ những người giàu tình thương, giàu lòng nhân ái mới có thể sở hữu.