Khi cơ quan an ninh vận tải Mỹ bị ‘tuýt còi’

Theo đó, tại cuộc điều trần trước Ủy ban An ninh nội địa của Thượng viện và Ủy ban các vấn đề an ninh của Chính phủ Mỹ ngày 9/6, Tổng Thanh tra Bộ An ninh nội địa Mỹ (DHS), cơ quan giám sát Cơ quan An ninh vận tải Mỹ (TSA), ông John Roth tiết lộ TSA đã không phát hiện hơn 70 người làm việc ở các sân bay Mỹ có liên quan đến chủ nghĩa khủng bố. Đây là lần đầu tiên sau 14 năm hoạt động, TSA bị “tuýt còi” về độ tin cậy.

Mọi lý do chỉ là ngụy biện

Theo báo cáo từ văn phòng Tổng thanh tra liên bang, do “TSA không có quyền nhận tất cả mọi thông tin liên quan đến khủng bố, theo chính sách theo dõi liên cơ quan hiện nay của Mỹ”, nên họ đã “không nhận diện được” ít nhất 73 cá nhân từng có tên trong danh sách đối tượng tình nghi có liên quan đến chủ nghĩa khủng bố “bằng các hoạt động thẩm tra của mình”.

Theo dữ liệu của TSA, số người trên từng làm việc cho các hãng hàng không lớn, bán hàng trong sân bay và làm việc cho các hãng khác tại sân bay. Tuy nhiên, báo cáo này không cho biết cụ thể tình trạng làm việc hiện tại cũng như nghề nghiệp hay chức vụ mà những người này đang nắm giữ. Cũng theo báo cáo trên, vì “có hạn chế trong quá trình kiểm tra” nên TSA đã “thiếu sự đảm bảo rằng cơ quan này đã xem xét kỹ càng tất cả đơn xin việc”.

Theo đó, các nhà điều tra đã phát hiện hàng ngàn hồ sơ nhân viên hàng không do TSA ghi nhận có thông tin và tiểu sử không hoàn chỉnh. Trong một số trường hợp, người xin việc cũng không điền đầy đủ số bảo hiểm của họ theo quy định.

Ngoài ra, bản báo cáo này còn tiết lộ rằng các cuộc kiểm tra cơ bản về tiền án tội phạm trong số nhân viên của 467 sân bay ở Mỹ đều “thiếu hiệu quả”. Bản báo cáo này được công bố sau khi có một báo cáo nội bộ kết luận rằng các nhân viên kiểm soát an ninh tại sân bay của Mỹ trong một số trường hợp có thể không phát hiện được chất nổ giả và vũ khí của hành khách.

Bằng chứng là các nhân viên an ninh thuộc DHS đã cải trang thành hành khách mang theo các gói chất nổ giả và các loại vũ khí cấm đến làm thủ tục ở các cửa khẩu hàng không của Mỹ. Kết quả, trong 70 lần kiểm tra an ninh, họ đã “trót lọt” qua cửa kiểm tra an ninh tại các sân bay một cách dễ dàng tới 67 lần, tương đương 95%.

Đâu là nguyên nhân thực tế?

Điều trần cùng ngày trước Ủy ban an ninh nội địa và các vấn đề của chính phủ, bà Rebecca Roering - Trợ lý Giám đốc TSA tại sân bay quốc tế Minneapolis-St. Paul International Airport - thừa nhận tinh thần cảnh giác của đội ngũ nhân viên TSA hiện nay là rất thấp, một phần do cơ cấu ban lãnh đạo gồm quá nhiều các cựu giám đốc điều hành của các hãng hàng không thương mại. Những người này thường coi trọng việc phục vụ và rút ngắn thời gian chờ đợi cho hành khách hơn các vấn đề liên quan tới an ninh.

Bà Roering cảnh báo về cái mà bà gọi là “văn hóa sợ hãi và thiếu tin cậy” đang ăn sâu trong nội bộ TSA, khiến nhân viên của cơ quan này không dám nói thẳng những điều mà họ muốn góp ý. Bên cạnh đó, bà Roering còn tiết lộ rằng, trước đây sân bay đã tuyển nhiều nhân viên từng sang Syria gia nhập hàng ngũ Nhà nước Hồi giáo, đồng thời ghi nhận kẽ hở an ninh sân bay xuất phát từ chương trình PreCheck (chương trình kiểm tra trước) của TSA. Hành khách đăng ký chương trình này sẽ không cần xếp hàng chờ làm thủ tục tại sân bay.

Họ thậm chí còn có thể đi thẳng qua cửa kiểm tra an ninh mà không cần tháo giầy dép, thắt lưng và áo khoác, máy tính xách tay cũng có thể để nguyên trong cặp. Bà Roering nhận xét TSA quản lý chương trình này rất hào phóng nhằm giải tỏa hành khách nhanh nhất. Hiện có hơn triệu người Mỹ có tên trong chương trình PreCheck của TSA. Đã có trường hợp một cựu thành viên của tổ chức cực đoan vô tình đăng ký thành công PreCheck, nhưng sau đó bị nhân viên TSA phát hiện ra và báo cáo với cấp trên.

Cũng tại phiên điều trần, ông Roth cho rằng, Chính phủ Mỹ cần điều chỉnh luật theo hướng trao thêm cho TSA quyền truy cập tất cả các thông tin của người xin việc, kể cả danh sách khủng bố mà Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) đang theo dõi.

Ông Roth cho rằng, DHS từng nêu ra những quan ngại trên, song cho tới nay, TSA dường như vẫn “từ chối thực hiện các khuyến nghị của bộ này” và chưa hiểu được “chiều sâu” của các nguy cơ về an ninh. Ông bày tỏ: “Tôi lo lắng về điều này”. Phản ứng trước lời giải thích này, Thượng nghị sĩ Ben Sasse ở bang Nebraska cho rằng: “Bộ An ninh nội địa đang xử lý chuyện này giống như xử lý một cuộc khủng hoảng truyền thông thay vì như với mối đe dọa đối với an ninh nội địa”.

Ông Sasse đồng thời kêu gọi chính quyền Tổng thống Barack Obama công khai điều tra của Tổng thanh tra Roth và tất cả những “thất bại” khác của TSA trong quá trình giải quyết vấn đề an ninh vận tải. Trong khi đó, Bộ trưởng An ninh Nội địa Jeh Johnson đã cam kết áp dụng các biện pháp để cải thiện các thủ tục kiểm tra an ninh tại các cửa khẩu sân bay của Mỹ. Ông Johnson cho biết ông đã yêu cầu TSA xem lại các quy trình quét kiểm tra an ninh đối với hành khách, đồng thời nhấn mạnh các khâu kiểm tra này cho thấy nhiều lỗ hổng trong vấn đề an ninh tại các sân bay Mỹ.