Cán cân quyền lực sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ Mỹ

Các hãng thông tấn lớn của Mỹ đồng loạt đưa tin chiến thắng quyết định tới từ tiểu bang California, sau khi ứng cử viên Cộng hoà Mike Garcia tái đắc cử trong cuộc đua vào Hạ viện tại khu vực bầu cử số 27 của bang, qua đó giúp đảng Cộng hoà chính thức cán mốc 218 ghế cần thiết, chấm dứt 4 năm kiểm soát Hạ viện của đảng Dân chủ, đến nay mới chỉ giành được 209 ghế.

Hạ nghị sĩ Kevin McCathy của đảng Cộng hòa, lãnh đạo phe thiểu số trong Hạ viện, nhấn mạnh việc "Những chú voi" (biểu tượng của đảng Cộng hòa) giành lại quyền kiểm soát Hạ viện là điều đã được dự báo từ sớm. Ông Kevin McCarthy gần như chắc chắn sẽ trở thành Chủ tịch Hạ viện tiếp theo thay thế bà Nancy Pelosi của đảng Dân chủ.

Trước đó, đảng Dân chủ đã giành đủ số ghế để kiểm soát Thượng viện. Quốc hội lưỡng viện khoá 118 của Mỹ sẽ nhậm chức vào đầu tháng 1/2023. Khi thế đa số ở Hạ viện và Thượng viện đều đã được xác định, nhiều chuyên gia nhận định cục diện chính trị Washington sẽ có nhiều biến động, đặc biệt là sự chia rẽ giữa hai đảng tại lưỡng viện về các chính sách.

Dù kết quả không như mong đợi, chiến thắng và việc giành kiểm soát Hạ viện được dự báo sẽ đem lại cho đảng Cộng hòa nhiều lợi thế. Trong bối cảnh chia rẽ lưỡng đảng sâu sắc như ở Mỹ hiện nay, quyền kiểm soát Hạ viện sẽ là đòn bẩy để đảng Cộng hòa gây ra nhiều cản trở với các sáng kiến lập pháp trong 2 năm cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden.

Tại Mỹ, mỗi dự luật đều cần được thông qua ở lưỡng viện và cuối cùng là được Tổng thống ký thành luật. Theo Reuters, việc kiểm soát Hạ viện sẽ cho phép đảng Cộng hòa mở các cuộc điều tra về những cáo buộc hành vi sai trái nhằm vào các đối thủ.

Khi kiểm soát Hạ viện, đảng Dân chủ cũng tiến hành nhiều cuộc điều tra nhằm vào ông Donald Trump và các cộng sự. Hạ viện của đảng Cộng hòa cũng gần như chắc chắn sẽ giải tán hội đồng điều tra vụ bạo loạn tại Điện Capitol vào ngày 6/1/2021, khi những người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump tràn vào Tòa nhà Quốc hội trong một nỗ lực nhằm ngăn chặn việc xác nhận chiến thắng bầu cử của ông Biden.

Dù vậy, với thế đa số sít sao, đảng Cộng hòa sẽ khó có thể thông qua luật của chính họ mà có sự hợp tác của đảng Dân chủ. Hơn nữa, Tổng thống Mỹ cũng có thể phủ quyết các dự luật đã được Quốc hội thông qua. Các nhà lập pháp có thể bác bỏ quyền phủ quyết bằng đa số 2/3 trong mỗi viện. Vì vậy, các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện được cho là sẽ phần lớn tập trung vào những cuộc điều tra và việc giám sát hành pháp.

Trong khi đó, việc đảng Dân chủ tiếp tục kiểm soát Thượng viện đảm bảo rằng họ vẫn có thể phê chuẩn nội các và những đề cử của ông Biden trong lĩnh vực tư pháp. Thế đa số ở Thượng viện sẽ cho phép đảng Dân chủ bổ nhiệm nhiều thẩm phán tự do hơn vào các vị trí quan trọng. Điều đó cũng có thể giúp họ đề cử người vào vị trí trống của Tòa án Tối cao trong 2 năm tới. Dù vậy, nhìn chung, cơ hội tốt nhất của đảng Dân chủ để ban hành thay đổi từ nay đến năm 2024 có thể phụ thuộc vào "quyền lực hành pháp".

Theo số liệu của Đại học California Santa Barbara, ông Biden đã ký hơn 100 sắc lệnh hành pháp kể từ khi trở thành Tổng thống, sử dụng các sắc lệnh hành pháp để lật ngược một số chính sách gây tranh cãi nhất của người tiền nhiệm. Với việc đảng Cộng hòa đang kiểm soát Hạ viện, ông Biden có thể sớm sử dụng quyền hành pháp của mình thường xuyên hơn.

Khi cục diện bầu cử giữa nhiệm kỳ đã ngã ngũ, mọi ánh nhìn hiện đang đổ dồn sang cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2024. Cựu Tổng thống Donald Trump là người đầu tiên đưa ra tuyên bố tranh cử hôm 15/11 sau khi nộp hồ sơ cho Ủy ban Bầu cử Liên bang.

Việc ông Trump tuyên bố tái tranh cử là rất sớm so với thường lệ khi mà các chiến dịch tranh cử ở Mỹ thường kéo dài. Dù được biết là một ứng viên hàng đầu không chỉ của riêng đảng Cộng hòa, ông Trump hiện gặp không ít rắc rối liên quan đến pháp lý và hơn cả là sự đối đầu của những ngôi sao đang lên từ lưỡng đảng.

Hiện nay, một số ứng viên đảng Cộng hòa có khả năng sẽ tranh cử Tổng thống 2024, có thể kể đến như Thống đốc Florida Ron DeSantis hay cựu Phó Tổng thống Mike Pence. Ứng viên chính thức của đảng này sẽ được đưa ra vào Đại hội đảng Cộng hòa dự kiến diễn ra vào mùa hè 2024. Không dừng lại ở đó, phía đảng Dân chủ cũng đang có nhiều ứng viên rất tiềm năng.

Đầu tiên là đương kim Tổng thống Joe Biden, đang có vị thế được củng cố mạnh mẽ sau khi đảng Dân chủ giành kiểm soát Thượng viện. Trong trường hợp ông Biden quyết định không tranh cử, Phó Tổng thống Kamala Harris hoàn toàn có khả năng tham gia cuộc đua. Tuy nhiên, một số người lo ngại rằng tuổi tác có thể ảnh hưởng phần nào đến việc tranh cử của ông Biden, năm nay 79 tuổi.

Bà Harris cũng từng cho biết sẽ chỉ tham gia nếu ông Biden không ứng cử, thêm nữa, một số ý kiến khắt khe cho rằng nữ Phó Tổng thống tương đối mờ nhạt trong cả chiến dịch tranh cử 2020 lẫn thiếu các chính sách nổi bật trên cương vị Phó Tổng thống, khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu bà có thể đánh bại một ứng viên từ đảng Cộng hòa đối thủ hay không.

Ngoài ra, Thống đốc bang California Gavin Newsom, Thống đốc Texas Greg Abbott, Thống đốc Michigan Gretchen Whitmer hay Bộ trưởng Giao thông Pete Buttigieg cũng là những cái tên sáng giá tiềm năng khác cho cuộc đua vào Nhà Trắng 2024.