Ủy ban Bảo vệ Cách mạng Cuba (CDR): Sức mạnh an ninh từ mỗi khu phố

Ủy ban Bảo vệ Cách mạng Cuba (CDR) không chỉ được biết đến như “tai mắt” của nhân dân Cuba, mà còn là biểu tượng của sức mạnh cộng đồng - nơi mỗi cá nhân đều là một chiến sĩ bảo vệ Tổ quốc. Từ những đêm tuần tra đầu tiên năm 1960 đến nay, CDR đã chứng tỏ mình là một “pháo đài” kiên cố, không thể bị phá vỡ, góp phần giữ vững an ninh và sự đoàn kết quốc gia.

CDR chính thức ra đời vào chiều ngày 28/9/1960 tại Quảng trường Cách mạng ở Thủ đô La Habana, nơi lãnh tụ Fidel Castro đưa ra lời kêu gọi thành lập CDR trên toàn quốc. Đây là phản ứng trực tiếp và mạnh mẽ của nhân dân Cuba trước làn sóng phá hoại từ các thế lực thù địch, đặc biệt trong bối cảnh chính quyền cách mạng còn non trẻ, dễ bị tổn thương.

Lãnh tụ Fidel Castro đã nhấn mạnh tầm nhìn về một “hệ thống cảnh giác cách mạng tập thể”, nơi “mọi người dân đều biết rõ và giúp đỡ nhau trong từng khu phố, từng tòa nhà, không để kẻ thù nào có thể trà trộn và phá hoại”. Lời hiệu triệu ấy đã nhanh chóng hình thành mạng lưới CDR trên khắp Cuba, từ thành thị đến nông thôn, tạo thành “mạng lưới tai mắt” vững chắc bảo vệ thành quả cách mạng, nơi toàn bộ người dân tham gia tích cực vào công tác bảo vệ an ninh. Thập niên 60 là thời kỳ CDR khẳng định vai trò quyết định trong bảo vệ an ninh nội địa. Sau chiến thắng Vịnh Con Lợn (Hiron) năm 1961, các lực lượng đặc biệt do CIA hậu thuẫn vẫn tìm cách xâm nhập để phá hoại. Tuy nhiên, họ đã “không thể nhúc nhích” trước sự kiểm soát chặt chẽ của CDR. Trong dịp kỷ niệm một năm thành lập CDR, lãnh tụ Fidel Castro khẳng định, tổ chức này chính là hiện thân của “nhân dân cảnh giác, nhân dân trở thành lực lượng bảo vệ cho chính sự nghiệp của mình”. Song song với nhiệm vụ an ninh, CDR mở rộng hoạt động sang các chiến dịch xã hội quy mô lớn như xóa mù chữ, tiêm chủng và hiến máu nhân đạo, biến mỗi khu phố thành một cộng đồng vừa tự vệ vừa tích cực xây dựng xã hội mới, coi phát triển xã hội là thành phần không thể tách rời của an ninh quốc gia.

Trong giai đoạn 1970-1980, khi đất nước bước vào giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội, hệ thống CDR tiếp tục củng cố vai trò “hậu phương tại chỗ” cho cách mạng, đồng thời mở rộng nhiệm vụ xây dựng xã hội. CDR tham gia tích cực vào các phong trào quần chúng như giữ gìn vệ sinh môi trường, vận động bầu cử, điều tra dân số, đóng góp ngày công dọn dẹp khu phố, tổ chức tiêm chủng, chăm sóc sức khỏe cộng đồng, vận động hiến máu, hỗ trợ cảnh sát địa phương ngăn chặn trộm cắp và giữ gìn trật tự xã hội. CDR thực sự trở thành “cầu nối” quan trọng giữa chính quyền cách mạng với đời sống nhân dân ở cơ sở, tổ chức các cuộc họp dân, nắm bắt tâm tư và giải quyết mâu thuẫn ngay tại cơ sở, giúp chính quyền giữ vững trật tự xã hội. Thập niên 1990, khi Liên Xô và Đông Âu tan rã, Cuba rơi vào “thời kỳ đặc biệt” đầy gian khó. Chính trong giai đoạn khủng hoảng này, CDR một lần nữa chứng tỏ sức mạnh quần chúng, trở thành chỗ dựa tinh thần và thực tiễn cho người dân, từ phân phối lương thực, tổ chức sản xuất nhỏ đến trấn áp trộm cắp và bảo vệ an ninh biển, CDR đã trở thành chỗ dựa tinh thần và thực tiễn cho người dân. Các tổ nhóm nổi bật như “Mirando al mar” (Đội quan sát biển) đã giúp phát hiện vô số vụ vận chuyển ma túy trôi dạt, ngăn chặn các âm mưu xâm nhập hay vượt biên trái phép, cũng như bảo vệ tài nguyên biển đảo.

Bước vào thế kỷ XXI, Cuba tiếp tục đối mặt với những thách thức mới: cấm vận kinh tế kéo dài, tác động tiêu cực của toàn cầu hóa và các luận điệu “diễn biến hòa bình” nhắm vào giới trẻ. Nhận thức rõ điều đó, lãnh đạo Cuba chủ trương hiện đại hóa nội dung và phương thức hoạt động của CDR để đáp ứng yêu cầu thời cuộc. Anh hùng Cuba Gerardo Hernández Nordelo, Chủ tịch CDR toàn quốc khẳng định tổ chức sẽ “kiên định con đường cách mạng của Fidel Castro, đồng thời đổi mới phương thức hoạt động, xây dựng CDR vững mạnh từ trung ương tới cơ sở”, tập trung vận động nhân dân vừa phát triển kinh tế, vừa cảnh giác chống âm mưu thù địch, “bảo vệ và phát huy thành quả Cách mạng Cuba”. Thực tế cho thấy, trong những năm gần đây, CDR đã triển khai cải tổ sâu rộng: trẻ hóa đội ngũ cán bộ, lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân để nâng cao hiệu quả hoạt động, đẩy mạnh tuyên truyền cách mạng phù hợp giới trẻ, khuyến khích các hoạt động thiện nguyện và đặc biệt là phát động chiến dịch tiết kiệm năng lượng trong bối cảnh đất nước thiếu hụt nhiên liệu.

Bên cạnh nhiệm vụ “cảnh giới”, CDR cũng chú trọng nhiều hơn đến việc tham gia giải quyết các vấn đề xã hội ở cơ sở, đồng thời tăng cường giáo dục tinh thần thượng tôn pháp luật, đấu tranh bài trừ các hiện tượng tham nhũng, tội phạm và vi phạm trong cộng đồng. Song song đó, các hoạt động truyền thống như hiến máu nhân đạo, tổ chức “Ngày Chủ nhật lao động vì cộng đồng”, phong trào tiết kiệm điện nước, tái chế rác thải… được tái khởi động mạnh mẽ. Ngoài ra, Cuba còn phát huy mô hình “CDR-FMC đoàn kết” - kết hợp lực lượng CDR và Hội Phụ nữ - nhằm hỗ trợ nhóm yếu thế và chăm lo thiếu niên, trẻ em tại địa bàn. Việc thu hút thế hệ trẻ tham gia CDR được xem là nhân tố quyết định thành bại trong giai đoạn mới. Nhờ đó, tinh thần cách mạng tiếp tục được truyền lửa qua các thế hệ, đảm bảo sự kế thừa liên tục cho phong trào bảo vệ an ninh từ cơ sở.

Mô hình CDR của Cuba có nhiều điểm tương đồng sâu sắc với phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc ở Việt Nam”. Truyền thống “dựa vào dân để bảo vệ an ninh Tổ quốc” đã trở thành bài học xương máu suốt chặng đường cách mạng Việt Nam. Ngay từ năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, lực lượng CAND đã xây dựng “thế trận an ninh nhân dân”, huy động quần chúng diệt trừ phản cách mạng và giữ gìn trật tự, an toàn ngay tại thôn xóm, phố phường. Ngày nay, tinh thần ấy tiếp tục được phát huy mạnh mẽ qua phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”. 

Năm 2025, Việt Nam kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống CAND (19/8/1945–19/8/2025) và 20 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19/8/2005–19/8/2025). Đây là dịp ý nghĩa để nhìn lại và khẳng định chân lý: an ninh quốc gia bắt nguồn từ an ninh cơ sở, sức mạnh bảo vệ Tổ quốc nằm ở sự tham gia tích cực của mỗi người dân. Bài học thành công của Cuba với hệ thống CDR chính là minh chứng sinh động. Lãnh tụ Fidel Castro từng ca ngợi mối quan hệ Việt Nam - Cuba “như anh em một nhà” và hai nước luôn sát cánh bên nhau vì sự nghiệp cách mạng. Trong lĩnh vực bảo vệ ANTT, sự tương đồng về phương thức dựa vào dân càng khiến Việt Nam và Cuba thêm gắn bó, có thể chia sẻ cho nhau nhiều kinh nghiệm quý báu.

Nhìn lại chặng đường đã qua, có thể khẳng định CDR là một sáng tạo mang tầm chiến lược của cách mạng Cuba, kết tinh từ tư tưởng coi trọng vai trò nhân dân của Fidel Castro. Mô hình “an ninh từ mỗi khu phố” này không chỉ giúp Cuba trụ vững trước mọi âm mưu chống phá mà còn góp phần bồi đắp ý thức làm chủ, trách nhiệm xã hội và tình đoàn kết trong mỗi người dân Cuba. Thành công của CDR chứng minh sức mạnh của sự huy động quần chúng và các mô hình an ninh lấy cộng đồng làm trung tâm, cho thấy sức mạnh của quốc gia phụ thuộc đáng kể vào sự đoàn kết và tham gia tích cực của người dân. Tinh thần tập thể đó là nền tảng vững chắc để một quốc gia nhỏ bé vượt qua thử thách, bảo vệ thành quả cách mạng và tiếp tục phát triển độc lập tự chủ. Những giá trị ấy của CDR Cuba vẫn tiếp tục tỏa sáng, là nguồn cảm hứng để các dân tộc yêu chuộng hòa bình, trong đó có Việt Nam, kiên định niềm tin vào sức mạnh nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.