Canh bạc quyết định của chính quyền Emmanuel Macron

• Ông Emmanuel Macron và tham vọng cải cách châu Âu
• Phá âm mưu tấn công Tổng thống Emmanuel Macron
• Tổng thống Pháp Emmanuel Macron: Đang bế tắc

Có thể nói, sự kiện “Áo vàng” đã tạo nên cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất đối với ông chủ Điện Elysee từ khi nắm quyền, trở thành phép thử đối với nhiệm kỳ tổng thống của ông.Mở ra đối thoại

Phong trào “Áo vàng” được đặt tên theo những chiếc áo phản quang màu vàng, bắt đầu diễn ra từ trung tuần tháng 11-2018 nhằm phản đối chính sách tăng thuế năng lượng, đã bất ngờ bùng phát thành phong trào phản đối Chính phủ Pháp, thu hút hàng chục nghìn người tham gia trên khắp nước Pháp vào các cuộc tuần hành diễn ra vào mỗi ngày Chủ nhật.

Chính phủ Pháp đã ra lệnh cho cảnh sát chống biểu tình không ngần ngại sử dụng các biện pháp trấn áp mạnh tay, bao gồm hơi cay và lựu đạn phát sáng nhằm vào người biểu tình, sau khi Tòa án Tối cao Pháp chấp thuận biện pháp này.

Đây cũng chính là nguồn cơn khiến các cuộc biểu tình “Áo vàng” chưa hề hạ nhiệt. Người biểu tình đã mang theo ảnh chân dung các nạn nhân của các vụ đụng độ với cảnh sát, tố cáo lực lượng này đã sử dụng súng phóng lựu đạn phát sáng, vốn bị cấm ở nhiều nơi trên toàn châu Âu.

Theo giới quan sát, từ lúc cuộc khủng hoảng “Áo vàng” lên đến cao trào, Tổng thống Pháp đã buộc phải chấp nhận sự thất vọng của người dân đối với chính phủ (mà những người biểu tình “Áo vàng” là đại diện), cũng như thừa nhận sự chính đáng trong một phần yêu sách của họ. 

Quan trọng hơn, ông buộc phải thay đổi phong cách lãnh đạo, trong đó nhắc đến quyết định thực hiện cuộc đối thoại quốc gia đầu tiên trong lịch sử nền Cộng hòa Pháp.

Theo đó, tất cả công dân sẽ được tự do bày tỏ ý kiến liên quan đến 4 chủ đề lớn, gồm chính sách thuế - chi tiêu công, tổ chức nhà nước và cơ quan công quyền, chính sách chuyển đổi và phát triển nguồn năng lượng bền vững, nền dân chủ - quyền công dân. Trong 4 chủ đề trên, thuế và chi tiêu công - bao gồm cả sức mua (một trong những yêu sách của phong trào “Áo vàng”) - được coi là ưu tiên.

Tổng thống Macron tuyên bố, những đề xuất của người dân sẽ cho phép xây dựng một giao ước mới cho đất nước, định hình lại hoạt động của chính phủ và quốc hội, cũng như xác định vị trí của Pháp trong Liên minh châu Âu (EU) và trên trường quốc tế. Bằng giải pháp này, có vẻ như Tổng thống Pháp đang trao cho người dân sứ mệnh đồng hành cùng ông đưa nền Cộng hòa Pháp “tiến bước”, đúng như tên chính đảng ông đã thành lập năm 2016 để chuẩn bị tranh cử.

Có thể nói, sau cam kết tăng lương, giảm thuế cho người có thu nhập thấp, việc tổ chức cuộc đối thoại toàn quốc là biện pháp lớn thứ hai để giải quyết cuộc khủng hoảng “Áo vàng” làm chấn động toàn nước Pháp.

Từ nay đến ngày 15-3, trên cả nước, chính quyền địa phương sẽ mở sổ thu thập ý kiến công dân ở bất cứ nơi nào, với nhiều hình thức đa dạng phù hợp với luật pháp. 

Từ nhượng bộ để xoa dịu làn sóng “Áo vàng”, bằng cuộc đối thoại toàn quốc này, Tổng thống Macron đã tiến thêm một bước để mở ra cơ hội trực tiếp lắng nghe và cùng người dân tìm cách tháo gỡ vướng mắc. 

Với hình thức tổ chức được đánh giá là bao quát và công khai, cuộc đối thoại được coi là lối thoát cho cuộc khủng hoảng “Áo vàng”, đồng thời có thể giúp khôi phục lòng tin của người dân vào các thiết chế chính quyền.

Vậy nhưng, nhiều tờ báo lớn của Pháp cho rằng đây sẽ là một cuộc đối thoại “giữa những người điếc, chẳng ai muốn nghe”. Hơn 80% người Pháp tin rằng chính quyền sẽ không thể ngăn cản biểu tình khi không nhượng bộ hoàn toàn, từ đó, kêu gọi một cuộc trưng cầu dân ý thực sự dân chủ.

Phe đối lập chỉ trích Tổng thống Macron đang tìm cách “câu giờ”, trong khi chờ đợi tìm ra lối thoát cho một cuộc khủng hoảng đang ngày càng bám rễ tại Pháp. Phe cực hữu cũng cho rằng giải pháp không phải là đối thoại mà phải tiến hành cải tổ hiến pháp lập tức, giải tán hạ viện và tiến hành bầu cử. Đây sẽ là một thách thức lớn đối với ông Macron vì ông không hề muốn thay đổi hướng đi đã vạch ra.

Phép thử khó khăn

Loay hoay tìm ra một lối thoát chính trị cho cuộc khủng hoảng mà thực chất là nối lại “sợi dây liên lạc” với người dân Pháp, vốn đã bị đứt đoạn từ vài tháng nay, ông Macron dường như luôn rơi vào trạng thái đơn độc. Cơn lốc khủng hoảng “Áo vàng” buộc chính quyền phải nhượng bộ nhưng chưa chắc có thể làm dịu đi cơn giận dữ của những người biểu tình.

Không giống những người tiền nhiệm, ngay cả lúc ở trung tâm khủng hoảng vẫn có được sự hỗ trợ của phe cánh, chính quyền Macron “đơn phương độc mã”, với một đảng lơ lửng trên mặt đất, những nghị sĩ lần đầu bước vào quốc hội, chính phủ ít kinh nghiệm và các nghiệp đoàn đứng ngoài lề, thiếu vắng một cơ chế trung gian để đối thoại.

Tờ Le Monde nhắc lại chuyện cách đây 18 tháng ông Macron đã “xóa bài”, tuyên bố làm lại chính trường nước Pháp từ đầu, buộc các đảng phái truyền thống phải ra rìa. 

Thế nhưng, giờ đây, những người “Áo vàng” lại muốn xóa đi tất cả khi họ không công nhận quyền lực của ông, thậm chí còn đòi Tổng thống Pháp từ chức. Truyền thông ví von người đứng đầu Điện Elysee là “vị vua cô đơn, quá dễ tổn thương”.

Phong trào “Áo Vàng” đã buộc Tổng thống Pháp phải đối mặt với thực tế là cải tổ đất nước theo hướng ông mong muốn không phải là dễ. Chuyện đối thoại quốc gia còn chưa triển khai ngay, mà trì hoãn đến tận tháng 3, rất có thể kích động phong trào phản đối thay vì hạ nhiệt.

Bất lực trước sự bùng phát ngày càng rộng của phong trào “Áo vàng”, Tổng thống Macron buộc phải đặt cược vào cuộc đối thoại toàn quốc đầu tiên trong lịch sử. 

Thực tế thì ông Macron không còn lựa chọn nào khác, nếu không sẽ có nguy cơ nhìn phần còn lại của nhiệm kỳ trôi qua trong sự bất lực do cuộc khủng hoảng kéo dài dai dẳng và không thấy tia sáng le lói báo hiệu đi đến cuối đường hầm.

Dù là tìm một lối thoát tạm thời cho khủng hoảng hay quyết tâm điều chỉnh định hướng chính trị, kết quả cuộc đối thoại “toàn dân cùng thảo luận các vấn đề tương lai đất nước” không chỉ quyết định thành bại nhiệm kỳ tổng thống của ông, mà còn ảnh hưởng lớn tới tương lai nước Pháp.

Chìa khóa thành công của cuộc đối thoại quốc gia nằm ở khả năng chấp nhận các đề xuất mà người Pháp trao cho chính quyền. Nếu ông Macron phủ quyết (với lý do chúng đi ngược lại các nguyên tắc lớn trong cương lĩnh tranh cử), ông sẽ gặp họa lớn trong cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu tháng 5 tới, khi lực lượng dân túy cực hữu sẽ giành lấy ảnh hưởng và niềm tin từ người dân.

Trong bối cảnh này, Tổng thống Pháp chỉ còn cách xoa dịu người dân bằng những tuyên bố cầm chừng, kiểu như “điều quan trọng là hai bên cùng ngồi lại trao đổi trên tinh thần thiện chí”, hay “chúng ta cần cùng nhau vượt qua những rạn nứt từ những hiềm khích chính trị đang gây chia rẽ đất nước”.

Rõ ràng, để dập tắt cơn bão “Áo vàng” hiện nay là một phép thử không hề nhỏ đối với chính quyền ông Macron. Khi mà thời gian chỉ còn chưa đầy một tháng, Tổng thống Macron đã đưa ra lời kêu gọi thực sự cấp thiết, nêu cao sự chân thành của một cuộc thảo luận cởi mở và minh bạch.

Tổng thống Macron đặt rất nhiều hi vọng vào cuộc đối thoại toàn quốc lần này cùng những bài học kinh nghiệm mà ông sẽ rút ra từ đó để giải quyết cuộc khủng hoảng tương lai, cũng như “biến những cơn giận dữ thành các giải pháp”. Đây thực sự là một “canh bạc lớn”, ẩn chứa nhiều rủi ro nhưng không thể nào lảng tránh.