Chánh văn phòng, ghế nóng

Trong bối cảnh ĐCSTQ đang chuẩn bị tiến tới Đại hội lần thứ 18 (dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 10/2012), đây là một thay đổi được đánh giá là  lớn.

Tận tụy nhưng phải khôn khéo

Văn phòng Trung ương Đảng ở Trung Quốc là cơ quan chịu trách nhiệm về mọi mặt an ninh và hậu cần cho các hoạt động của BCH TW. Theo lệ thường, những người từng lãnh đạo Văn phòng Trung ương Đảng một cách có hiệu quả thì dễ có cơ hội phát triển trong tương lai. Thế nhưng, làm được như thế là một việc rất không dễ nếu không muốn nói là cực khó vì cương vị này đòi hỏi không chỉ một tinh thần tận tụy với tổ chức mà còn phải rất khôn ngoan khéo léo trong cách hành xử. Đôi khi lại cần cộng thêm một chút ít may mắn, tức là không bị ngẫu nhiên dính phải tai bay vạ gió…

Trong đội ngũ những nhà lãnh đạo cao cấp nhất của Trung Quốc hiện nay đang có một nhân vật từng là Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng. Đó là Thủ tướng Ôn Gia Bảo. Ông Ôn Gia Bảo, người Thiên Tân, sinh ngày 15/9/1942, xuất thân là một kỹ sư địa chất và tới giữa những năm 80 của thế kỷ đã phấn đấu lên tới chức Thứ trưởng Bộ Khoáng sản và Địa chất.

Chính từ cương vị đó, năm 1985, sau một khóa học ngắn ngày tại Trường Đảng cao cấp, ông được điều lên làm Phó Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng. Sau một năm, ông trở thành người lãnh đạo đứng đầu cơ quan rất quan trọng này và vừa trụ được ở vị trí đó vừa được nhận thêm những chức vụ cao hơn trong bộ máy lãnh đạo Đảng.

Nhìn bên ngoài, dễ có cảm giác như ông Ôn Gia Bảo đảm nhận công việc của mình trên cương vị Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng quá hanh thông. Thực tế hoàn toàn không phải như vậy. Trong suốt thời gian ông Ôn Gia Bảo ngồi ở vị trí cầm chịch, Văn phòng Trung ương Đảng đã có tới ba lãnh đạo khác nhau ngồi vào ghế Tổng Bí thư: Hồ Diệu Bang (nhiệm kỳ 1980-1987), Triệu Tử Dương (1987-1989) và Giang Trạch Dân (1989-2002).

Hiển nhiên là ông Ôn Gia Bảo đã phải rất “cao thủ” mới trụ vững được ở một cương vị liên đới nhiều đến thế với lãnh đạo tối cao và vẫn tiếp tục có cơ hội đi lên. Không ngẫu nhiên mà nhiều nhà quan sát đã gọi ông là “nghệ nhân thoát hiểm trong giai đoạn đầy sóng gió”. Sau khi ông Hồ Diệu Bang bị buộc phải từ chức Tổng Bí thư Đảng ngày 16/1/1987 vì (theo các văn bản chính thức) đã phạm “những sai lầm trong các vấn đề liên quan tới những nguyên tắc chính trị quan trọng”, lãnh đạo Văn phòng Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Ôn Gia Bảo đã đứng ra tự phê bình công khai trước các đồng chí của mình, nhưng, như những người chứng kiến nhận xét, “không ném đá vào sếp cũ đã bị rơi xuống giếng”.

Bài tự phê bình của ông thấm thía nhưng trung thực và dũng cảm. Cách hành xử như thế đã được đánh giá tốt trong con mắt của mọi người và ông Ôn Gia Bảo đã tiếp tục ngồi ở vị trí cũ dưới thời của Tổng Bí thư mới là  ông Triệu Tử Dương. Thêm vào đó, từ năm 1987, ông còn là Ủy viên Trung ương Đảng, dự khuyết Ban Bí thư.

Ông Lệnh Kế Hoạch và ông Hồ Cẩm Đào.

Năm 1989, ở đỉnh điểm căng thẳng trong các vụ xuống đường của sinh viên Trung Quốc, ông Ôn Gia Bảo đã tháp tùng Tổng Bí thư Triệu Tử Dương ra đối thoại với đám đông sinh viên ở quảng trường Thiên An Môn. Trong bức ảnh chụp được phổ biến rộng rãi sự kiện đó có hình ông Ôn Gia Bảo đứng cạnh ông Triệu Tử Dương sáng 19/5/1989. Thế nhưng, khi ông Triệu Tử Dương bị kỷ luật vì cách xử lý vụ việc này, thì ông Ôn Gia Bảo lại tránh được cảnh “giữa đường đứt gánh”. Hóa ra là ông có “lý do chính đáng” để biện minh cho việc mình đã làm.

Theo một số nguồn tin, trước khi tháp tùng Tổng Bí thư Triệu Tử Dương tới quảng trường Thiên An Môn, ông Ôn Gia Bảo đã gọi điện tới Thủ tướng lúc đó là ông Lý Bằng tham khảo ý kiến và được ông Lý Bằng (người về sau thắng thế vì đã chủ trương dùng phương pháp bạo lực để xóa bỏ hỗn loạn đường phố) khuyên là nên đi tháp tùng Tổng Bí thư… Có lẽ cũng nhờ thế nên vị Tổng Bí thư tiếp theo của Đảng Cộng sản Trung Quốc là ông Giang Trạch Dân đã không chỉ vẫn giữ ông Ôn Gia Bảo ở những cương vị cũ mà còn dần dà và lặng lẽ đưa ông lên những chức vụ cao hơn.

Tháng 10/1992, Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng Ôn Gia Bảo trở thành Ủy viên Dự khuyết Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng. Chỉ tới năm 1993, ông mới thôi làm Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng. Năm 1998, ông đã được đưa vào Bộ Chính trị và nhận chức Phó Thủ tướng. Tới năm 2002, ông trở thành Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng rồi từ tháng 2/2003 tới nay đã là Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa…

Các nhà quan sát cho rằng, những kinh nghiệm thu được trên cương vị Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng đã giúp ông Ôn Gia Bảo thực hiện tốt hơn các nhiệm vụ của mình trong chức trách hiện nay… Ông được đánh giá là không có tham vọng nằm ngoài chức phận và vì thế, ít khi bị ai bài bác…

Ngoài ông Ôn Gia Bảo, những năm  gần đây ở Trung Quốc cũng đã có một nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng vươn lên được tới vị trí cao hơn trong bộ máy nhà nước. Đó là ông Tăng Bá Hồng, sinh năm 1939 ở Giang Tây, cũng từng là một kỹ sư. Ông Tăng Bá Hồng vào giữa những năm 80 của thế kỷ trước từng là trợ lý của ông Giang Trạch Dân, lúc là Bí thư Thượng Hải… Khi ông Giang Trạch Dân được chuyển tới Bắc Kinh, người trợ lý tin cẩn nhất mà ông chọn mang theo chính là ông Tăng Bá Hồng. Ông Tăng Bá Hồng được bầu vào Ủy ban thường vụ Đảng tháng 11/2002, năm tháng trước khi ông trở thành Phó chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Và ông đã giữ cương vị này cho tới Đại hội lần thứ 17 của Đảng Cộng sản Trung Quốc (năm 2007). Lên thay ông là ông Tập Cận Bình, người hiện đang được dự đoán là trong Đại hội 18 của Đảng sẽ trở thành lãnh đạo tối cao của Trung Quốc thay cho ông Hồ Cẩm Đào.

Mỗi người mỗi phận

So với các bậc đàn anh đã kể trên, hoạn lộ của ông Lệnh Kế Hoạch có vẻ như không nhiều triển vọng bằng. Vị trí mà ông sẽ phải đảm nhận từ ngày 1/9 (Trưởng ban Mặt trận Thống nhất Trung ương Đảng) mặc dù cũng có hàm tương đương cấp Bộ trưởng nhưng lại bị nhiều người cho rằng chỉ mang tính chất tượng trưng vì chủ yếu chỉ làm việc với các tổ chức ngoài Đảng. Tuy nhiên, ông Lệnh Kế Hoạch vẫn là đại biểu đi dự Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc thứ 18 vì trước đó, vào đầu tháng 6/2012, ông đã giành được 100% phiếu bầu tại cuộc họp ở khu vực của mình (bao gồm các tổ chức đảng ở các cơ quan và tổ chức trực thuộc chính quyền trung ương).

Tân Hoa xã ngay sau sự kiện này đã đăng bài phát biểu của ông Lệnh Kế Hoạch tại cuộc họp trên, trong đó nhấn mạnh: “Đảng phải giữ quan điểm chính trị vững vàng và bảo vệ uy tín của BCH TW”. Cũng trong bài phát biểu đó, ông đã kêu gọi các đồng chí của mình “đoàn kết xung quanh BCH TW Đảng đứng đầu là đồng chí Hồ Cẩm Đào…”.

Theo một số nguồn tin, ông Lệnh Kế Hoạch năm nay mới 55 tuổi, cũng trưởng thành lên từ công tác Đoàn Thanh niên như Tổng Bí thư Hồ Cẩm Đào và ông Lật Chiến Thư, người thay thế ông trên cương vị Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng. Có lẽ “thời thanh niên sôi nổi” đó là lý do khiến các nhà quan sát cho rằng, giữa ba nhân vật này có những thâm tình bền lâu, dù với mỗi người ở mỗi mức độ mỗi khác.

Ông Lật Chiến Thư năm nay 62 tuổi, từng có kinh nghiệm lãnh đạo công tác Đảng  ở Hà Bắc, Thiểm Tây, Hắc Long Giang và Quý Châu. Trong những năm 1983-1985, ông Lật Chiến Thư từng là chủ tịch một huyện ở tỉnh Hà Bắc, khi ông Tập Cận Bình, đương kim Phó Chủ tịch Đảng và Phó Chủ tịch nước, trong tương lai rất gần có thể trở thành nhà lãnh đạo cao nhất ở Trung Quốc, cũng làm chủ tịch huyện sát kề cùng tỉnh…

Trước tháng 9 đã có những nguồn tin cho rằng, sau Đại hội thứ 18, ông Lệnh Kế Hoạch sẽ có tương lai tương tự như ông Tăng Bá Hồng, tức là sẽ trở thành Phó Chủ tịch nước. Còn theo Hãng Reuters, trong ban lãnh đạo tối cao của Trung Quốc từng có kế hoạch sẽ đưa ông Lệnh Kế Hoạch nắm công tác tổ chức của Đảng sau khi rời khỏi chức Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng. Giờ đây thì đó đã là những giấc mơ rất khó trở thành hiện thực.

Các nguồn tin nước ngoài cho rằng, việc ông Lệnh Kế Hoạch không được tiếp tục giữ chức Chủ nhiệm Văn phòng Trung ương Đảng (tức là sẽ không có nhiều triển vọng thăng tiến hơn nữa trong Đại hội lần thứ 18 sắp tới) là hệ lụy của một tai nạn giao thông bi thảm theo kiểu “con dại cái mang”. Trong giai đoạn hiện nay, hơn bao giờ hết, ĐCSTQ muốn bảo vệ thanh danh cho đội ngũ cán bộ của mình và không nương nhẹ với bất cứ một biểu hiện nào có thể xa gần suy diễn là liên lụy tới các tệ nạn tham nhũng, xa hoa