Vằng vặc giữa trời ngôi sao ấy

23:53 25/05/2020
Văn hóa phương Đông quan niệm, đấy là ngôi sao của văn chương, học thuật. Ngôi sao của tiết tháo sĩ phu. Ở Văn Miếu, chỗ tôi hay đến có một cái cổng mà ai cũng biết là "Khuê Văn Các"...

Đêm nay, tôi nghĩ đến một ngôi sao: Sao Khuê!

Văn hóa phương Đông quan niệm, đấy là ngôi sao của văn chương, học thuật. Ngôi sao của tiết tháo sĩ phu. Ở Văn Miếu, chỗ tôi hay đến có một cái cổng mà ai cũng biết là "Khuê Văn Các". Nghe đâu, kẻ sĩ từ thời Vua Gia Long mỗi lần nghĩ đến cái cổng ấy thôi là sẽ nghĩ đến những điều thanh cao, đẹp đẽ nhất trong cõi lòng mình.

Nhưng mỗi lần đến Văn Miếu, nhìn vào không gian ấy, thật sự tôi không chỉ ngẫm nghĩ nhiều về ý nghĩa của cái cổng ấy. Tôi còn ngẫm nghĩ nhiều hơn đến 2 cái cổng ở bên cạnh, đó là cổng Súc Văn và Bí Văn. Hiểu nôm na: Súc văn là văn chương phải hàm súc, thâm sâu. Bí văn là văn chương phải sáng sủa, giàu thuyết phúc.

Và trong ý nghĩ của tôi thì nếu "Khuê Văn Các" là một cái đầu kẻ sĩ thì hai cánh cửa "Súc văn", "Bí Văn" tạo nên hai cánh tay kẻ sĩ. Với cái đầu ấy và hai cánh tay ấy, kẻ sĩ an tọa giữa thiên thu đất trời. Bất chấp gièm pha. Bất chấp bão giông. Bất chấp đố kỵ. Bất chấp tỵ hiềm. Bất chấp oan trái. Kẻ sĩ vằng vặc như ngôi sao khuê. Và ánh sáng lấp lánh từ ngôi sao ấy tỏa một động lực sống cho người cùng thời cũng như người hậu sinh.

Trong những miên man mơ tưởng về thứ ánh sáng toả khắp của ngôi sao ấy, tôi từng giật mình: Nhưng trong cuộc đời, có ngôi sao ấy thật không? Thế rồi, tôi tự trả lời ngay: Có! Có chứ! Ví dụ như Nguyễn Trãi, người mà sau khi được minh oan đã được Vua Lê Thánh Tông ca ngợi là "Ức trai tâm thượng quang khuê tảo".

Tôi hiểu, mọi nhận thức - kết luận về mọi nhân vật lịch sử đều không thể một chiều đơn giản. Lớp thời gian càng phủ bụi những trang sử, người hậu thế càng mờ mịt trong nẻo về tìm hình bóng tiền nhân. Làm sao có thể hiểu đúng một NGUYỄN TRÃI như một Nguyễn Trãi từng hiện hữu? Làm sao có thể hiểu trúng một NGUYỄN TRÃI như một Nguyễn Trãi từng trải qua?

Kẻ hậu thế chỉ có thể biết và hiểu về Nguyễn Trãi qua thăng trầm và vô vàn những giọng điệu khác nhau của những dòng bút sử. Trong những dòng sử ấy, thật lòng, có cả những dòng "phê" Nguyễn Trãi. Và có cả những nghi vấn về việc, người minh oan cho ông - Vua Lê Thánh Tông rất có thể cũng là người mà trước đó từng chịu ơn ông.

Ngay cả khi những nhà làm sử đã cố khách quan nhất thì những ghi chép về ông (cũng như về bất cứ một dữ kiện lịch sử nào khác) suy cho cùng cũng chỉ là cái khách quan qua con mắt và ngòi bút chủ quan. Đấy là còn chưa nói, ông đã sống và chết trong một thời đại quá nhiều biến loạn - cái hiện thực mang tính "tiên đề" cho những logic lịch sử không dễ gì chân nhận.

Nhưng thôi, cứ chìm vào  lý trí thuần túy, chúng ta rồi sẽ rơi vào ngõ cụt. Có chăng, chỉ sử dụng một mảnh lý trí nào đó của mình để đọc lại những thi tác của ông, và sau đó thì khai tử chính cái mảnh lý trí cuối cùng đó để TRỰC CẢM và TRỰC NHẬN về ông. Khi lắng lòng đọc lại "Bình Ngô Đại Cáo" theo đúng công thức đó, ta trực cảm được một Nguyễn Trãi với tấm lòng thiết tha cùng dân tộc.

Khi thả lòng trong những tự sự đầy ẩn dụ của ông: "Họa phúc hữu môi phi nhất nhật/ Anh hùng di hận kỷ thiên niên", ta trực cảm được một Nguyễn Trãi như thấu hiểu cái giá đắt khủng khiếp của những trí thức dấn thân cho cuộc đời. Hiểu được hết và lường được hết, nhưng rồi vẫn dấn thân…

Thôi thì đành đọc người xưa và cảm người xưa bằng trực giác. Để rồi từ trực giác đó, một ngôi sao khuê hiện ra trước mắt mình. Một ngôi sao lẻ loi, bé nhỏ, cô đơn, nhưng sáng vằng vặc giữa trời đêm.

Thời đại thịnh rồi thời đại suy. Cuộc bể dâu nào ai biết trước? Nhưng ngôi sao khuê vằng vặc thì muôn đời còn lại, bất chấp oan uổng, bất chấp thị phi, bất chấp trái ngang cuộc đời. 

Đêm nay, tôi tin chắc rằng ở chỗ bầu trời lồng lộng trên đỉnh Khuê Văn Các, có một ngôi sao.

Và đó là phúc phận của cõi nước non mình!

Phan Đăng

LTS: Ngày 27/4/2023, Tổ công tác triển khai Đề án 06 tỉnh Thái Nguyên triển khai 6 mô hình điểm về Đề án 06. Đến ngày 30/6/2023, Tổ công tác triển khai Đề án 06 của Chính phủ phối hợp UBND tỉnh Thái Nguyên triển khai 21 mô hình điểm về chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên (bao hàm 6 mô hình nêu trên). Đến nay, sau gần một năm triển khai, 17 mô hình cơ bản hoàn thành, 4 mô hình đang thực hiện, thiết thực phục vụ người dân, doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Theo Đại tá Trần Thị Kim Lý, Phó Thủ trưởng Thường trực Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT), Chánh văn phòng Cơ quan CSĐT Công an TP Hồ Chí Minh, việc triệt phá đường dây tội phạm xuyên quốc gia hoạt động rửa tiền hàng chục ngàn tỷ đồng là kết quả của việc thực hiện nghiêm chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Công an về công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm có tổ chức, xuyên quốc gia trong tình hình mới. Trên cơ sở nhận diện được loại tội phạm này, Công an thành phố đã xác định được phương thức thủ đoạn hoạt động của các đối tượng, triển khai hiệu quả biện pháp đấu tranh, triệt phá. Tuy nhiên, qua vụ án này cũng cho thấy nhiều vấn đề đáng lưu tâm…

Rạng sáng 1/5, trận bán kết lượt đi Champions league 2023/2024 đã diễn ra giữa hai đội Bayern và Real Madrid. "Kền kền trắng" vươn lên dẫn trước rồi để đại diện nước Đức dẫn ngược trước khi kết thúc trận đấu với tỷ số hoà.

Từ ngày 6 đến 8/5, các tay vợt bóng bàn Việt Nam bước vào vòng tranh vé dự Olympic Paris 2024 khu vực Đông Nam Á. Hy vọng giành vé dự Olympic Paris 2024, cũng là lần thứ ba góp mặt ở sân chơi này của các nhà quản lý, HLV và các tay vợt bóng bàn Việt Nam là có thật dù biết rằng không dễ thực hiện.

Đã 70 năm đã trôi qua, những người lính tuổi mười tám, đôi mươi năm nào nay tuổi đã cao, chân đã yếu, mắt đã mờ nhưng ký ức về những năm tháng hào hùng ấy vẫn in đậm trong tâm khảm, không thể nào quên.

Nắng nóng gay gắt chấm dứt ở miền Bắc với sự xuất hiện của mưa lớn diện rộng với lượng mưa có nơi trên 50mm, nền nhiệt giảm nhanh gần 10 độ C. Khu vực Trung và Nam Bộ duy trì nắng nóng như "thiêu đốt".

Bắt đầu từ ngày 2/5, thí sinh đang học lớp 12 trên toàn quốc sẽ bắt đầu đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT năm 2024 bằng hình thức trực tuyến. Thời gian đăng ký kéo dài đến 17h ngày 10/5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) lưu ý, trước khi khai phiếu đăng ký dự thi, thí sinh cần đọc kỹ các mục và bản hướng dẫn ghi phiếu mà Bộ GD&ĐT đã ban hành, những điểm nào chưa rõ phải hỏi cán bộ tiếp nhận để được hướng dẫn đầy đủ bởi thí sinh chịu trách nhiệm hoàn toàn về thông tin khai trong phiếu.

Chiều 30/4, Công an TP Hồ Chí Minh đã tổ chức họp báo cung cấp thông tin về việc Phòng Cảnh sát hình sự và Công an quận 12 phối hợp với Công an tỉnh Đồng Nai và Công an tỉnh Bình Dương khám phá vụ án cướp tài sản táo tợn xảy ra trên địa bàn quận 12, đồng thời trao khen thưởng đối với các tập thể, cá nhân tham gia phá vụ án này.

Trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, có một lực lượng luôn “đi trước, về sau” bảo đảm công tác điều trị, phục hồi sức khỏe cho các chiến sĩ. 70 năm qua, ký ức về những ngày tháng gian khổ tham gia điều trị, cứu thương cho bộ đội vẫn vẹn nguyên trong trí nhớ của người y sĩ Nguyễn Văn Minh, năm nay đã bước sang tuổi 97.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.
English | 中文