Bầu cử Mỹ: Ngày Siêu Thứ Ba kịch tính

• Bầu cử tổng thống Mỹ 2016:Ứng viên Jeb Bush dừng cuộc chơi
• Bảo đảm cuộc bầu cử được tiến hành dân chủ, bình đẳng, đúng pháp luật

Các phiếu bầu trong ngày Super Tuesday chiếm khoảng 1/4 toàn bộ số đại biểu được chọn trong các cuộc bầu sơ bộ. Đây là ngày bỏ phiếu lớn nhất và duy nhất về số phiếu đại biểu dành cho các ứng viên nên được coi là ngày quyết định đối với các ứng cử viên.

24 giờ đồng hồ trước khi các cuộc bỏ phiếu bầu sơ bộ diễn ra ở hàng chục tiểu bang và vùng lãnh thổ, truyền thông Mỹ đồng loạt đưa ra những dự đoán giống nhau: bên Cộng hòa chưa ứng cử viên nào có khả năng đánh bại tỷ phú Donald Trump, còn bên Dân chủ, bà Clinton coi như chắc chắn sẽ là người đại diện cho đảng để tranh cử tổng thống. Lý do là vì cả ông Trump lẫn bà Clinton đều được dự đoán sẽ thắng lớn, tiếp tục giữ vị trí ứng cử viên hàng đầu trong cuộc đua ngày một trở nên sôi nổi hơn trước.

Trước hết, hãy nói về phía đảng Dân chủ. Sau chiến thắng mới đạt được ở South Carolina hôm 27-2, “người ta thấy rõ bà Clinton được mọi thành phần cử tri ủng hộ”, theo trình bày của nhà phân tích Matthew Owen từng giữ vai trò đặc trách chính trị trong Ủy ban Tranh cử của cựu Phó tổng thống Al Gore. “Thượng nghị sĩ Sanders hơn bà Clinton ở sự ủng hộ của lực lượng cử tri trẻ tuổi, nhưng bà cựu Ngoại trưởng lại dẫn trước (ông Sanders) ở những thành phần còn lại”.

Nếu nhìn vào những cuộc thăm dò, ông Owen nói tiếp, “Khối cử tri phụ nữ, khối cử tri da đen và lực lượng thiểu số Hispanic là những tập thể giúp bà Clinton ở South Carolina cũng như ở Nevada cách đây 2 tuần lễ đồng thời không có dấu hiệu họ sẽ bỏ bà Clinton”. Vì thế khi nói đến Siêu Thứ Ba và lực lượng cử tri những tiểu bang miền Nam Mỹ, “Chuyện bà Clinton sẽ thắng lớn là điều ai ai cũng có thể đoán trước, chỉ không rõ khi nào ông Sanders sẽ thông báo rời cuộc đua thôi”. Về thắc mắc này, ủy ban tranh cử của ông Sanders nói rất rõ: “Sẽ đi đến cùng, không có chuyện bỏ cuộc giữa đường”.

Ngay chính những nhà báo được cử quan sát, đưa tin bầu cử cũng đoán như thế. Một nhà báo đang viết cho tờ The New York Times nói rằng: “Khi ông Sanders không xuất hiện ở South Carolina, mọi người biết ngay ông Thượng nghị sĩ chấp nhận buông tiểu bang này để mở các cuộc vận động ở vùng Tây Nam, nơi ông có hy vọng thành công”.

Trên Đài truyền hình CNN, nhà báo Dana Bash cũng đưa ra nhận xét tương tự, cho hay ông Sanders có nhiều cơ hội thắng ở Texas, ở Colorado, nhưng “gặp khó khăn ở những tiểu bang quan trọng khác như Alabama, Arkansas, Georgia, Tennessee và Virginia”. Nhà báo này còn cho rằng thành công ở Siêu Thứ Ba “không có nghĩa bà Clinton chắc chắn sẽ đại diện cho đảng Dân chủ, nhưng có nghĩa là ông Sanders sẽ gặp thêm khó khăn”. Khó đến mức nào? “Rất khó”, nhà báo Stephanie Condon của CBS News trả lời, “Bà Clinton hiện đang dẫn đầu số đại biểu, lại được sự ủng hộ mạnh mẽ của tập thể siêu đại biểu, nếu bà thành công ở Siêu Thứ Ba, ông Sanders sẽ khó đuổi kịp”.

Về phía đảng Cộng hòa hiện còn tới 5 ứng cử viên nhưng mọi chú ý đều được dành cho các ông Trump, Marco Rubio và Ted Cruz, hầu như không mấy ai để ý đến 2 người còn lại là ông John Kasich và Ben Carson. Tháng 7-2015, ông Carson dẫn đầu một vài cuộc thăm dò cử tri Cộng hòa, nhưng bây giờ vẫn đứng cuối bảng và có lẽ sẽ rời cuộc đua sau ngày Siêu Thứ Ba. Ông Kasich cũng được dự đoán sẽ không tiếp tục cuộc vận động nếu 2 tuần sau đó không thắng ở tiểu bang nhà Ohio.

Trong những ngày cuối tuần qua, cả 2 ông Rubio và Cruz liên tục mở những cuộc tấn công chính trị nhắm vào ông Trump với mục đích cho cử tri Cộng hòa thấy hình ảnh của một người đang dẫn đầu cuộc đua nhưng không xứng đáng để lãnh đạo quốc gia. Thượng nghị sĩ Cruz gọi ông Trump là người “chỉ thích dọa kiện người khác” thách thức ông Trump công bố hồ sơ thuế cá nhân để mọi người biết số tài sản “ông ta đang có là bao nhiêu”.

Vẫn theo ông Cruz, “chưa chắc ông Trump đã giàu như ông ta thường nói”, ngụ ý cho rằng, nhà tỷ phú xuất thân từ New York là người ưa khoác lác. Ông Rubio cũng dùng những chữ thật nặng để gọi ông Trump, chẳng hạn như “ông ta là một tên lừa đảo”, hay nếu không nhờ tài sản của gia đình thì “giờ này ông ta chỉ là một người bán đồng hồ ở New York”.

Những lời lẽ tấn công nặng nề đó vẫn không đánh bật được ông Trump. Lên tiếng trong một buổi tiếp xúc với cử tri ở Arkansas, ông Trump nói rằng: “Đối thủ của tôi đánh đấm lung tung, chứng tỏ là họ đang trong trạng thái tuyệt vọng”. Ông giải thích thêm ông Cruz vẫn khoe khoang thắng sơ bộ Iowa “nhưng sau đó chẳng thắng thêm ở tiểu bang nào khác. Còn ông Rubio thì sao? Ông ta cứ nói là ông ta xứng đáng nhất để lãnh đạo nước Mỹ, nếu ông ta giỏi như thế, tại sao vẫn thất bại, tại sao vẫn không được cử tri ủng hộ?”.

Ông Trump cũng không quên nhắc lại với cử tri: Tất cả các cuộc thăm dò dẫn về Siêu Thứ Ba 2016 “đều giống nhau, số phiếu cử tri ủng hộ tôi gấp đôi hay gần gấp đôi số phiếu họ ủng hộ người khác, vì cử tri biết tôi là người sẽ đưa nước Mỹ đến thịnh vượng, các nước khác phải nể trọng chúng ta, tôi sẽ đem việc làm từ nước khác về cho công nhân Mỹ, tôi sẽ thực hiện đúng lời hứa xây bức tường dọc biên giới với Mexico, tôi sẽ bắt Chính phủ Mexico phải trả chi phí xây bức tường này”.

William Galston, một giảng viên kỳ cựu về nghiên cứu quản trị tại Viện Brookings, nói: “Đối với các đảng viên Cộng hòa không hài lòng với triển vọng đề cử nhà tỷ phú đang dẫn đầu phe Cộng hòa Donald Trump, vẫn còn chút ít thời gian còn lại nhưng đồng hồ đang điểm giờ”. Ngày Siêu Thứ Ba là một cơ hội để những đối thủ của ông Trump thắng các bang bầu sơ bộ - và các đại biểu kèm theo các chiến thắng đó. Thắng được càng nhiều đại biểu, thì họ lại càng có thể chống lại ông Trump được đề cử.

Tiếp sau Siêu Thứ Ba là gì? Một số ít các bang sẽ tổ chức bầu sơ bộ và bầu kín vào ngày 5 và 6-3. Một vòng bỏ phiếu quan trọng khác sẽ diễn ra vào ngày 8 và 15-3 với các cuộc tranh đua để giành một số lớn đại biểu. Nhiều đảng viên Cộng hòa đang trông chờ vòng này để xem ai còn ở lại trong cuộc đua và có thể chống lại với người dẫn đầu là ông Donald Trump.

Theo phân tích gia chính trị Stu Rothenberg, thượng nghị sĩ Florida Marco Rubio phải sống sót cho đến giữa tháng 3, là lúc diễn ra các cuộc bầu sơ bộ ở Ohio, Illinois, Florida. Một số các bang đó là các cuộc bầu sơ bộ trong đó người thắng đạt hết số đại biểu”.

Về phía đảng Dân chủ, ông Sanders có thể được lợi thế nhờ một sự thay đổi về địa lý trong việc bỏ phiếu. Ông Rothenberg nói, “Một khi chúng ta ra khỏi các bang với số người Mỹ gốc Phi châu chiếm 35, 40, 45% số phiếu bầu sơ bộ của đảng Dân chủ, thì ông Bernie Sanders sẽ khá hơn”.