Cú sốc mới trong quan hệ Mỹ - Pakistan

Theo danh sách yêu cầu mới đây của Richard Boucher, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ phụ trách khu vực Trung - Nam Á, ngày 8/1 vừa qua, chính quyền Pakistan đáng lý phải tiến hành một chiến dịch truy quét quy mô lớn nhằm vào Lashkar-e-Taiba, tổ chức gây ra các vụ khủng bố tại Ấn Độ cuối tháng 11/2008, và nhiều tổ chức Hồi giáo cực đoan khác.

Tuy nhiên, theo một số thông tin tình báo, chiến dịch này đáng ra phải có sự phối hợp của Bộ Nội vụ, cảnh sát và tình báo Pakistan, đã bị hoãn lại vào phút cuối do sự phản đối của giới quan chức quân sự nước này. Chưa hết, những người này còn yêu cầu chính phủ sa thải viên cố vấn an ninh quốc gia đầy quyền lực, tướng Mahmoud Durrani - là nhân vật trung gian then chốt trong bộ ba quan hệ Mỹ, Chính phủ Islamabad và quân đội Pakistan.

Mới đây, Washington đã yêu cầu Islamabad thực hiện 2 việc.

Thứ nhất, người Mỹ muốn Tổng thống Pakistan Asif Ali Zardari tìm cách hòa giải với Ấn Độ và chấp nhận những yêu cầu của New Delhi liên quan tới khủng bố. Thứ hai là Pakistan phải tới Kabul, Afghanistan, để cải thiện việc phối hợp chống khủng bố với Tổng thống Afghanistan, Hamid Karzai. Yêu cầu này được đưa ra giữa lúc tướng David Petraeus, Chỉ huy trưởng lực lượng Mỹ, đang có kế hoạch tăng quân tại Afghanistan từ 30.000 lên 60.000 quân.

Cũng trong thời gian này, theo yêu cầu của Washington, các khu vực bộ tộc của Pakistan, nơi các nhóm quân Hồi giáo cực đoan chiếm giữ những căn cứ quan trọng, phải trở thành cứ địa để lực lượng NATO phối hợp với quân đội hai nước Pakistan và Afghanistan đánh đuổi quân khủng bố.

Tuy nhiên, việc sa thải Mahmoud Durrani khiến yêu cầu thứ nhất của Mỹ thất bại, trong khi yêu sách thứ hai đang có nguy cơ không thể thực hiện được. Điều này khiến chính phủ dân sự của Tổng thống Asif Ali Zardari bị kẹt giữa hai “làn đạn”: một bên là yêu cầu của Mỹ và bên kia là những mặc cả của chính giới chức quân sự Pakistan.

Từ sau khi chính phủ dân sự Pakistan được thành lập tháng 2/2008 và sự ra đi của Tổng thống Pervez Musharraf, tháng 8/2008, vai trò của người trung gian, tướng Mahmoud Durrani, trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Ông Durrani đã cố gắng giảm bớt những áp lực từ nhiều phía lên chính phủ dân sự Pakistan. Durrani duy trì mối quan hệ chặt chẽ với một số nhân vật của Mỹ có vai trò chính trong những sự vụ của khu vực Nam Á và tham gia vào những cuộc hội đàm không chính thức do Mỹ khởi xướng liên quan tới tranh chấp vùng Kashmir và Afghanistan. Durrani từng là đại sứ của Pakistan tại Washington.

Sau các vụ tấn công khủng bố tại Mumbai, Ấn Độ cuối tháng 11/2008, Chính phủ Pakistan đã quyết định thành lập một cơ quan tình báo quốc gia để đối trọng lại lực lượng tình báo quân sự ISI, cơ quan này vốn bị chỉ trích nhiều do thiếu hợp tác trong cuộc chiến chống khủng bố.

Một giáo sư người Pakistan tại Đại học Harvard, cựu thành viên của lực lượng cảnh sát và là một cộng sự của Tổng thống Zardari, từng được đề bạt cho chức vụ giám đốc cơ quan tình báo mới này, nhưng sự can thiệp của quân đội mà một số yếu tố mang đậm dấu ấn của ISI đã khiến kế hoạch này thất bại.

Trước đó ít lâu, Chính phủ Pakistan, dưới áp lực của Mỹ, đã qua mặt giới chức quân sự khi tuyên bố rằng tổ chức từ thiện Jamaat-ud-Dawa có quan hệ với nhóm khủng bố Lashkar-e-Taiba và bị Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đưa vào danh sách các tổ chức ủng hộ khủng bố hôm 10/12/2008. Điều này đã cho phép Chính phủ Islamabad tiến hành bắt giữ nhiều nhân vật quan trọng của Jamaat-ud-Dawa.

Trong khi đó, giới chức quân sự Pakistan lại yêu cầu thả những nhân vật trên nếu Ấn Độ không cung cấp được những bằng chứng kết tội.

Chính phủ dân sự Pakistan sau đó đã tìm mọi cách kéo dài thời gian, rồi thậm chí còn khẳng định rằng Masoud Azhar (thủ lĩnh nhóm khủng bố tại vùng Kashmir Jaish-e-Mohammad đang bị truy nã tại Ấn Độ) đã được thả tự do và hiện mất dấu tại đất Pakistan.

Cả Washington và New Delhi đều không tin điều này và mọi áp lực bắt đầu gia tăng lên các lực lượng cảnh sát cũng như tình báo Pakistan yêu cầu cần phải có những biện pháp cấp bách giải quyết cuộc khủng hoảng Pakistan - Ấn Độ.

Ngay sau đó, Bộ Nội vụ Pakistan đã tiến hành lập danh sách những phần tử khủng bố và chuẩn bị cho tiến hành bắt giữ sau khi tướng Durrani và nhiều quan chức khác trong chính phủ thừa nhận rằng Ajmal Kasab là người Pakistan.

Đối với giới quân sự Pakistan thì đây là điều không thể chấp nhận được và họ "khuyên" Tổng thống và Thủ tướng Gilani phải sa thải Durrani ngay lập tức. Cuối cùng Chính phủ Islamabad phải chấp nhận yêu cầu.

Báo chí quốc tế nhận định rằng, quyết định trên của Islamabad chẳng khác nào nhát dao chặt đứt cánh tay quan trọng của Mỹ tại Pakistan trong khi Lầu Năm Góc lại đang chuẩn bị mở một chiến dịch mới tại Afghanistan.

Đúng hai ngày sau khi Chính phủ Pakistan sa thải tướng Mahmoud Durrani, ngày 9/1 vừa qua, Phó tổng thống tân cử Joe Biden của chính quyền Obama đã có chuyến thăm Pakistan đầu tiên. Tại Islamabad, ông Biden đã lần lượt tiếp kiến Tổng thống Asif Ali Zardari, Thủ tướng và Tổng tư lệnh quân đội Pakistan. Theo nguồn tin từ phía Pakistan, Phó tổng thống tương lai của Mỹ đã bảo đảm với các lãnh đạo Pakistan là chính quyền sắp tới của ông Obama tiếp tục hỗ trợ Islamabad chống lại các thành phần Hồi giáo cực đoan