Gia tăng căng thẳng vùng Vịnh: Con giun xéo mãi cũng quằn…

• Vùng Vịnh bất ngờ cho tàu Mỹ triển khai quân sẵn sàng tấn công Iran
• Mỹ đưa ra cảnh báo an toàn bay tại Vùng Vịnh giữa căng thẳng với Iran

Một ngày sau, đến lượt Saudi Arabia lên tiếng, cho biết 2 tàu chở dầu của họ đã bị tấn công phá hoại ngoài khơi cảng Fujairah. Theo hãng thông tấn SPA, các vụ tấn công không gây thương vong hay làm thất thoát dầu nhưng đã làm hư hại nặng nề cấu trúc của 2 chiếc tàu dầu. Riyad cũng không nói rõ ai là thủ phạm các vụ tấn công.

Theo hãng tin Mỹ AP, một quan chức quốc phòng Mỹ ngày 13-5 đã tiết lộ rằng các chuyên viên điều tra của quân đội Mỹ nhận định rằng đây là hậu quả từ cuộc tấn công bằng thuốc nổ do Iran hoặc lực lượng ủy nhiệm của nước này tiến hành. Có điều là phía Mỹ không cung cấp bằng chứng cho thấy Iran có liên can đến vụ việc. Phản ứng từ phía Iran cũng rất nhanh chóng.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran đã gọi các sự cố ngoài khơi Fujirah là điều “đáng tiếc và đáng báo động”, đồng thời cảnh báo về những “âm mưu của những phần tử có ác ý muốn khuấy động an ninh khu vực”.

Chưa đầy 24 giờ sau đó, 2 cơ sở dầu khí của Saudi Arabia bị các máy bay không người lái tấn công, làm hư hại nhẹ nhưng cũng khiến phải tạm ngưng các cơ sở này để sửa chữa. Phiến quân Houthis ở Yemen lên tiếng nhận trách nhiệm về vụ tấn công này.

Các cuộc tấn công trong những ngày gần đây ảnh hưởng đến các mục tiêu “chiến lược” của UEA và Saudi Arabia, Olivier Jakob, một nhà phân tích tại Petromatrix nói. “Các mục tiêu là đường ống dẫn dầu cho phép Saudi Arabia xuất khẩu dầu mà không cần sử dụng eo biển Hormuz (qua Biển Đỏ) và cảng Fujairah, cửa ra đường ống dẫn dầu của UEA không đi qua eo biển Hormuz”, Jakob giải thích.

Phản ứng trước các vụ việc trên, ngày 14 và 15-5, Bộ Ngoại giao Pháp lên tiếng bày tỏ lo ngại sâu sắc và cho rằng hành động tấn công 2 cơ sở dầu mỏ của Saudi Arabia là “không thể chấp nhận”.

Những vụ việc trên diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Iran đang rất căng thẳng. Sau khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran, Mỹ đã tái lập toàn bộ các lệnh cấm vận trước đó và còn áp thêm các trừng phạt mới với mong muốn buộc Tehran phải đàm phán lại thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015 và đòi Iran ngừng can thiệp vào các nước đồng minh của Mỹ trong khu vực.

Những hành động này khiến Iran phản ứng dữ dội. Tổng thống Iran Hassan Rouhani hồi tuần trước cảnh báo rằng Tehran có thể sẽ nối lại hoạt động làm giàu uranium ở một cấp độ cao hơn nếu các cường quốc châu Âu, Trung Quốc và Nga không đưa ra được kế hoạch để đẩy lùi các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với khu vực ngân hàng và năng lượng của Iran.

Anh, Pháp và Đức ngày 13-5 một lần nữa bày tỏ ủng hộ thỏa thuận hạt nhân nhằm ngăn chặn tham vọng vũ khí hạt nhân của Iran và cảnh báo Mỹ không nên gia tăng sức ép ở khu vực Vùng Vịnh với sự thể hiện sức mạnh quân sự cũng như các nỗ lực nhằm làm suy sụp nền kinh tế của Iran.

Ngày 15-5, Tổng thống Nga Putin khuyên Tehran không rút khỏi thỏa thuận hạt nhân, dù Mỹ là bên khơi mào việc từ bỏ các cam kết đã ký. Ông Putin nói thêm rằng: “Nga không phải là một đội cứu hỏa, chúng tôi không thể đi khắp nơi để cứu những thứ không nằm trong tầm kiểm soát của mình”.

Hồi đầu tháng 5, Lầu Năm Góc triển khai nhóm tác chiến tàu sân bay USS Abraham Lincoln, một phi đội oanh tạc cơ B-52, tàu vận tải đổ bộ USS Arlington và một tổ hợp phòng không Patriot đến khu vực vịnh Persic sau khi tình báo Mỹ phát hiện Iran chuyển tên lửa đạn đạo tầm ngắn lên các tàu chiến ở vịnh Ba Tư.

Phó Đô đốc Jim Malloy, Tư lệnh Hạm đội 5 hải quân Mỹ, ngày 10-5 khẳng định sẵn sàng điều tàu sân bay USS Abraham Lincoln tới eo biển Hormuz, khu vực chiến lược ở phía nam Iran, phân cách vịnh Ba Tư và vịnh Oman.

Tư lệnh không quân Vệ binh Cách mạng Iran Amirali Hajizadeh sau đó cảnh báo Tehran sẽ đánh phủ đầu nhằm vào lực lượng của Washington nếu tàu sân bay Mỹ có bất cứ động thái nào. Đáp lại, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình CNBC rằng Mỹ thực hiện các biện pháp cần thiết để tăng cường càng nhiều càng tốt mức độ an ninh trong khu vực Trung Đông.

Ngày 15-5, Washington ra lệnh cho các nhân viên không khẩn cấp của Mỹ phải rời khỏi các phái bộ ngoại giao tại Iraq trong một hành động rõ ràng cho thấy sự lo ngại về điều mà họ mô tả là những mối đe dọa từ Iran.

Về khả năng xảy ra xung đột giữa hải quân Mỹ và Iran tại eo biển Hormuz, các chuyên gia được AFP dẫn lời cho rằng sẽ không có cuộc đối đầu trực diện giữa hải quân hai nước. “Đó sẽ là một loại chiến tranh du kích của hải quân. Rõ ràng là các phương tiện quân sự của Iran không thể đối trọng với quân đội Mỹ. Mục tiêu của Iran sẽ là khiến Mỹ tốn chi phí quân sự, vật chất và tạo tâm lý xấu cho hành động của Washington ở Vùng Vịnh”, Jean-Sylvestre Mongrenier, chuyên gia tại Viện Thomas More cho biết.

Theo ông, Iran sẽ huy động các phương tiện chi phí thấp đe dọa các thiết bị rất đắt tiền của Mỹ. “Các phương thức hành động của Iran bao gồm đặt mìn ở eo biển Hormuz, quấy rối các đơn vị hải quân Hoa Kỳ bằng tàu cao tốc (được trang bị ống phóng tên lửa và tên lửa tầm ngắn) cũng như việc sử dụng tên lửa chống hạm”, ông Mongrenier giải thích.

Môi trường đặc biệt của eo biển Hormuz cũng sẽ đóng vai trò quan trọng. Lực lượng Iran “sẽ tập trung hỏa lực và các nỗ lực bất đối xứng của họ tại chỗ hẹp nhất của eo biển, mục tiêu dễ dàng trong tầm ngắm và khó trốn thoát”, James Holmes, thuộc trường Hải quân Mỹ, nói với tạp chí National Interest. Eo biển Hormuz vẫn được chính quyền Mỹ đánh giá là “điểm trung chuyển dầu lửa quan trọng nhất thế giới”. Trung bình 17,5 triệu thùng dầu mỗi ngày, tương đương gần 20% nguồn cung của thế giới đi qua eo biển này, theo Bloomberg.

Tuy nhiên nhiều nhà phân tích cho rằng không có khả năng nổ ra chiến tranh tại Vùng Vịnh. “Về cơ bản, chúng tôi không tìm kiếm một cuộc chiến với Iran”, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói hôm 14-5, trong khi lãnh đạo tinh thần tối cao của Iran Ali Khamenei cũng nói rằng “sẽ không có chiến tranh” với Mỹ.

Ngày 16-5, Reuters dẫn nguồn tin từ Nhà Trắng cho biết Tổng thống Donald Trump yêu cầu các cố vấn không để căng thẳng với Tehran vượt quá kiểm soát nhưng sẵn sàng bảo vệ lợi ích của Washington tại Trung Đông.