Guy Scott, Tổng thống da trắng đầu tiên của Zambia
Ngày 29/10 vừa qua, nội các Zambia - nước Cộng hòa giành độc lập từ người Anh năm 1964 - chính thức chỉ định Phó tổng thống Guy Scott vào chức vụ tổng thống tạm quyền nước này sau khi Tổng thống đương nhiệm Michael Sata qua đời đột ngột ở tuổi 77 tại Bệnh viện King Edward VII ở thủ đô London nước Anh do một căn bệnh không được tiết lộ. Guy Scott sẽ điều hành đất nước trong thời gian 3 tháng trước khi Zambia tổ chức bầu cử tổng thống mới.
Guy Scott là người gốc Scotland. Ông cho biết, mình tuy là “người Zambia da trắng nhưng không đại diện cho các quyền lợi của người da trắng”.
Phó Tổng thống Guy Scott đã ghi tên trong lịch sử sau khi trở thành Tổng thống da trắng đầu tiên của Zambia. Phe đối lập nhạo báng Guy Scott là "ông già chán ngấy" nhưng bây giờ ông được gọi là "vị Tổng thống da trắng duy nhất của châu Phi".
Nhà kinh tế học tốt nghiệp Đại học Cambridge (Anh) ngồi vào chiếc ghế Phó Tổng thống Zambia sau khi Michael Sata nắm quyền lực vào tháng 9/2011. Scott và Sata là đồng minh chính trị và bạn thân của nhau trong nhiều năm. Do đó, mặc dù Zambia có hơn 80 bộ tộc và trong dân số 13 triệu người chỉ có 40.000 người da trắng song không mấy ai ngạc nhiên khi Sata chỉ định Scott làm Phó Tổng thống.
 |
| Guy Scott bắt tay với các tướng lĩnh an ninh và quân đội khi được chỉ định làm tổng thống lâm thời Zambia. |
Guy Scott, cha của 4 người con, trở nên nổi tiếng nhờ công lao giải cứu đất nước Zambia khỏi cuộc khủng hoảng lương thực do hạn hán khi ông giữ chức vụ Bộ trưởng Nông nghiệp vào thập niên 90 thế kỷ trước. Trước khi từ trần, Michael Sata đã mắc bệnh nặng một thời gian. Trong một lần xuất hiện hiếm hoi hồi tháng 9/2014, Sata nói trước Quốc hội Zambia đồng thời trấn an mọi người trước những tin đồn về mình: "Tôi chưa chết đâu!".
Đã 20 năm trôi qua kể từ khi F. W. de Klerk, vị Tổng thống da trắng cuối cùng của châu Phi, bị đánh bại trước Nelson Mandela trong cuộc bầu cử dân chủ lần đầu tiên ở Nam Phi. Nước Zimbabwe láng giềng cũng có lãnh đạo da trắng cho đến năm 1979, khi các chiến binh tự do được Robert Mugabe lãnh đạo giải phóng đất nước khỏi sự thống trị của người da trắng và hiện nay Magabe vẫn giữ quyền lực ở tuổi 90.
Guy Scott chào đời ở thành phố Livingstone, miền Nam Zambia. Cha ông là người Scotland, còn mẹ là người Anh. Cha của Scott di cư đến Zambia, nơi được gọi là thuộc địa Bắc Rhodesia của Anh vào năm 1927, trải qua nhiều nghề nghiệp - bác sĩ, chính khách đấu tranh cho quyền người châu Phi, luật sư và nhà xuất bản báo chí. Guy Scott học khoa toán học và kinh tế học tại Đại học Cambridge. Sau đó, ông lấy bằng tiến sĩ khoa học nhận thức tại Đại học Sussex.
Cặp bài trùng lãnh đạo Michael Sata và Guy Scott trở nên nổi tiếng nhờ phục hồi được một số dự án hạ tầng cơ sở của Zambia và chú trọng đầu tư vào y tế và giáo dục. Khi còn ở vị trí Phó tổng thống, Guy Scott hành động như một người trung gian truyền đạt những vấn đề của các bộ trưởng đến "Ông chủ" - cách gọi Sata của Scott.
Hiện nay, gia đình ông sống tại một nông trại ở ngoại ô thủ đô Lusaka, nơi ông muốn được nghỉ ngơi trong yên bình sau khi về hưu. Điều lo lắng với Guy Scott là sức khỏe, ông bị mắc bệnh Parkinson. Guy Scott không mấy lo ngại về vấn đề an ninh cá nhân.
Khi được báo chí hỏi cảm tưởng về việc được nội các Zambia chọn làm Tổng thống lâm thời của Zambia, Guy Scott nhấn mạnh đến sự "thâm niên trong đảng và trong chính phủ" đồng thời phát biểu thêm: "Tổng thống bổ nhiệm tôi làm phó tổng thống, bất chấp nhiều nỗ lực của những người muốn truất phế tôi. Tôi rất hạnh phúc được ở đây để tiếp tục sứ mệnh của ngài Sata”