Làm sống lại ước vọng liên Triều
Không quên Tuyên bố chung Panmunjom
Hàn Quốc đã tổ chức kỷ niệm 2 năm Hội nghị thượng đỉnh này bằng một buổi lễ làm sống lại cam kết về việc kết nối tuyến đường sắt liên Triều. Khôi phục hoạt động của các tuyến đường bộ và đường sắt giữa hai miền Triều Tiên là một trong những thỏa thuận quan trọng đạt được trong Hội nghị thượng đỉnh song phương hồi năm 2018 tại làng đình chiến Panmunjom, sự kiện dẫn tới một làn sóng hòa hoãn và mở đường cho Hội nghị thượng đỉnh lần đầu tiên giữa Mỹ và CHDCND Triều Tiên sau đó.
Chắc chắn, truyền thông thế giới không thể quên những khoảnh khắc lịch sử được ghi dấu ấn bên lề sự kiện, thời điểm hai nhà lãnh đạo nắm tay nhau cùng bước qua giới tuyến quân sự chia cắt hai miền Triều Tiên, thể hiện quyết tâm chấm dứt chiến tranh và mở ra một kỷ nguyên mới trên bán đảo.
Cuộc gặp khép lại với Tuyên bố chung Panmunjom nhấn mạnh lãnh đạo hai miền đồng ý theo đuổi phi hạt nhân hóa hoàn toàn Bán đảo Triều Tiên và nỗ lực để chính thức tuyên bố chấm dứt cuộc Chiến tranh Triều Tiên ngay trong năm 2019. Hai bên cũng cam kết tích cực xúc tiến các cuộc họp 3 bên Hàn-Triều-Mỹ để chuyển “Hiệp định Đình chiến” (ký năm 1953) thành “Hiệp định Hòa bình” và thiết lập một chế độ hòa bình vĩnh viễn trên Bán đảo Triều Tiên.
Nhìn lại hành trình 2 năm qua, nhiều thỏa thuận nêu trong bản tuyên bố trên vẫn chưa có tiến triển đáng kể do bế tắc từ các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và CHDCND Triều Tiên, song mới đây, nhà bình luận chính trị Kim Hong-guk cho rằng, việc hai nhà lãnh đạo Hàn Quốc và CHDCND Triều Tiên đã nhất trí chung tay cùng nỗ lực vì một nền hòa bình trên bán đảo đang bị chia cắt là một điểm đáng được ghi nhận và cũng có thể coi là bước tiến mới hướng tới sự hòa giải, hòa hợp giữa hai miền trong tương lai.
Hàn Quốc, mà cụ thể là Tổng thống Moon Jae-in, không vì những tiến triển chậm trong 2 năm qua mà ngừng nỗ lực thúc đẩy đối thoại liên Triều. Đặc biệt, tại Hàn Quốc, việc đảng Dân chủ Đồng hành cầm quyền đã giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử ngày 15-4 vừa qua dự kiến sẽ góp phần đẩy nhanh các chương trình hợp tác giữa hai miền theo sáng kiến của Tổng thống Moon Jae-in.
Với nguồn lực ủng hộ mạnh mẽ từ cơ quan lập pháp, chính sách đối với CHDCND Triều Tiên của chính quyền Tổng thống Moon có thể lấy lại được động lực. Nắm trong tay 180 ghế ở quốc hội khóa mới, chính quyền của ông Moon Jae-in hoàn toàn có cơ hội “can dự đầy đủ” vào các vấn đề nhà nước và thúc đẩy chương trình nghị sự của Tổng thống.
Chuyên gia Kim Hong-guk cho rằng, trước hết, Seoul sẽ thúc đẩy vấn đề hợp tác chăm sóc y tế với Bình Nhưỡng bởi xét về độ khó thì các vấn đề nhân đạo hoặc kinh tế thường dễ tiếp cận hơn các vấn đề quân sự hoặc chính trị. Bộ Thống nhất Hàn Quốc ngày 20-4 vừa qua thông báo sẽ tái kích hoạt dự án kết nối tuyến đường sắt xuyên biên giới và công nhận đó là dự án hợp tác liên Triều.
Dự án này nhằm khôi phục đoạn đường sắt nối thành phố Gangneung và ga Jejin (cùng thuộc tỉnh Gangwon), vốn đang bị chững lại do vấn đề ngân sách. Nếu Hàn Quốc nhận được phản ứng tích cực từ CHDCND Triều Tiên trong quá trình này, quan hệ liên Triều sẽ có một bước ngoặt mới.
Nổi bật, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in ngày 27-4 cho biết Chính phủ Hàn Quốc sẽ tìm kiếm sự hợp tác “thực tế và hữu ích” với CHDCND Triều Tiên bất chấp sức ép từ quốc tế, kỳ vọng về việc sớm đạt được bước đột phá mới trong cuộc chiến chống đại dịch. Ông Moon nhấn mạnh rằng Hàn Quốc sẽ không ngồi yên cho đến khi các điều kiện bên ngoài được cải thiện, với các cuộc đàm phán phi hạt nhân hóa Bình Nhưỡng - Washington đang rơi vào bế tắc.
Phát biểu trong cuộc họp hàng tuần với các cố vấn cấp cao của Phủ Tổng thống, ông Moon nhấn mạnh: “(Chúng tôi) sẽ tìm kiếm những biện pháp thực tế và thiết thực nhất cho quan hệ hợp tác Hàn-Triều”. Ông Moon cũng cho biết cuộc khủng hoảng do dịch COVID-19 có thể mang tới cho hai miền Triều Tiên cơ hội mới thúc đẩy quan hệ đối tác song phương.
| Tổng thống Moon Jae-in và Chủ tịch Kim Jong-un trong cuộc gặp lịch sử. |
Không dễ đánh mất “át chủ bài”
Kể từ khi kế thừa vai trò lãnh đạo từ cha mình vào năm 2011, Chủ tịch Kim Jong-un đã nắm quyền sở hữu chương trình hạt nhân. Ông coi các chương trình quân sự này là biểu tượng cho uy thế và sự tiến bộ, đồng thời biến nó trở thành di sản cá nhân của mình. Hơn nữa, ông đã nâng tầm và khắc ghi vấn đề vũ khí hạt nhân vào ý thức của người dân lẫn bối cảnh ý thức hệ, vật chất và văn hóa, ghi vào hiến pháp và liên kết nó với sự thịnh vượng của đất nước.
Bình Nhưỡng sử dụng vũ khí hạt nhân để ngăn chặn một cuộc tấn công của Mỹ và tiến hành biện pháp ngoại giao ép buộc nhằm làm suy yếu các liên minh của Washington với Tokyo và Seoul, duy trì khả năng hành động độc lập trước Bắc Kinh và duy trì ảnh hưởng cũng như tầm quan trọng chiến lược của mình giữa các nước láng giềng giàu có, hùng mạnh hơn.
Trong những năm qua, cộng đồng tình báo Mỹ đã đưa ra kết luận chắc chắn rằng Chủ tịch Kim Jong-un là người có lý trí và mục đính chính của việc sở hữu vũ khí hạt nhân là nhằm ngăn chặn các đối thủ, duy trì vị thế quốc tế của CHDCND Triều Tiên. Các đồng minh của Mỹ khẳng định rằng một nền hòa bình lâu dài ở Đông Bắc Á đòi hỏi phải có một CHDCND Triều Tiên không sở hữu hạt nhân.
Thế nhưng, sở hữu hạt nhân lại là “con át chủ bài” mà nước này không bao giờ dễ dàng đánh đổi. Bởi thế, nỗ lực của Seoul cũng sẽ không hề dễ dàng dù Tổng thống Moon Jae-in có tâm huyết đến như nào.