Mỹ - Trung tranh cãi về khủng bố: Một cuộc chiến khác được che đậy

Dự luật trên, được các đại biểu Quốc hội Trung Quốc soạn thảo gần đây và dự kiến được thông qua trong năm nay, sẽ yêu cầu các công ty công nghệ phải cung cấp cho Bắc Kinh chi tiết các phương pháp lập mã dữ liệu tin học hoặc sẽ bị từ chối tiếp cận thị trường Trung Quốc.

Điều này có nghĩa là cho phép chính quyền Trung Quốc truy cập vào dữ liệu khách hàng bất cứ lúc nào.

Theo giải thích của chính quyền Bắc Kinh, điều này sẽ giúp họ điều tra và ngăn ngừa được các hoạt động khủng bố.

Dự luật này đã lập tức gây lo ngại ở Mỹ. Ngày 3/3, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã công khai phản đối, bày tỏ thái độ quan ngại của Washington. Ông Obama còn xác nhận là đã đích thân nêu bật vấn đề này với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Trả lời Hãng tin Reuters, ông Obama khẳng định rằng nước Mỹ "đã nói rất rõ ràng rằng đó là một điều (mà người Trung Quốc) phải thay đổi nếu muốn tiếp tục làm ăn với Mỹ" trong lĩnh vực này.

Tổng thống Obama nói: "Tôi nghĩ rằng có một điều trớ trêu là những cách làm việc hạn chế đó sẽ gây thương tổn cho nền kinh tế Trung Quốc về lâu về dài, bởi vì tôi không nghĩ là có bất kỳ công ty nào của Mỹ, châu Âu, hay bất kỳ công ty quốc tế nào có thể chấp nhận một sự giao nộp dữ liệu, dữ liệu cá nhân, cho một chính phủ một cách quá đáng như vậy".

Một ngày sau, Bắc Kinh đã phản pháo, cho rằng bộ luật mới đó mang tính chất hoàn toàn nội bộ của Trung Quốc, và cần thiết để ngăn chặn các vụ tấn công khủng bố trên lãnh thổ Trung Quốc, đặc biệt là tại vùng Tân Cương.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh khẳng định: "Bộ luật này thuộc phạm vi công việc nội bộ của Trung Quốc". Bà đồng thời kêu gọi Washington "xem xét lại văn bản bộ luật một cách chính xác và khách quan”.

Với một giọng điệu gay gắt, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc mỉa mai: "Mới cách đây không lâu, có tin cho biết là một số quốc gia nào đó đã cài đặt chương trình của mình vào sản phẩm của một nhà sản xuất thẻ SIM điện thoại với ý đồ hoạt động gián điệp".

Lời ám chỉ nhắm vào Mỹ quả là rõ ràng. Gemalto, nhà sản xuất thẻ SIM của Pháp, vốn tự nhận là đứng đầu thế giới trong lĩnh vực "bảo mật kỹ thuật số", đã xác nhận hôm 25/2 là họ đã bị nhiều cuộc "tấn công tinh vi" trong năm 2010 và 2011.

Theo báo mạng chuyên về điều tra The Intercept, dựa trên tài liệu do cựu nhân viên NSA Edward Snowden tiết lộ, các cơ quan tình báo Anh và Mỹ đã từng đánh cắp các chìa khóa mật mã, cho phép họ kiểm soát một số lượng lớn các thẻ SIM điện thoại để theo dõi các cuộc nói chuyện.

Tân Hoa xã đã dùng những từ ngữ mạnh mẽ để nói về phản ứng của Tổng thống Obama đối với dự luật của Bắc Kinh. Một bài bình luận đăng ngày 4/3 của hãng tin này nói rằng những lời chỉ trích của ông Obama là vô căn cứ và là bằng chứng của điều mà họ gọi là sự đạo đức giả của chính sách của Mỹ.

Ngoài ra, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc lý giải rằng các công ty Trung Quốc làm ăn ở Mỹ cũng phải trải qua những cuộc kiểm tra an ninh nghiêm nhặt. Bà cho rằng sự quan tâm của ông Obama đối với dự luật của Trung Quốc là một dấu hiệu tiến bộ, chứng tỏ đôi bên đang chủ động giao tiếp với nhau về vấn đề này.

Các công ty công nghệ trên thế giới đang ra sức để bảo đảm với khách hàng là nội dung của những hoạt động thông tin liên lạc của họ là an toàn, sau khi có những tiết lộ về những cách thức theo dõi tinh vi của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ.

Các tổ chức doanh nghiệp nước ngoài ở Trung Quốc đã bày tỏ sự quan tâm sâu sắc đối với những qui định mới và yêu cầu được thảo luận thêm với chính phủ. Kenneth Jarret, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ ở Thượng Hải, nói Hãng tin Reuters rằng dự luật của Trung Quốc đòi hỏi quá nhiều ở các công ty.

Ông Jarret cho biết: "Nói một cách tổng quát, những yêu cầu đòi cung cấp mã nguồn, khóa mật mã và thuật toán là những yêu cầu mà các công ty công nghệ thông tin cảm thấy rất ngần ngại, không muốn thỏa mãn. Tôi muốn nói là họ không muốn làm bất kể là họ hoạt động ở nước nào".

Dự luật chống khủng bố trên của Trung Quốc chỉ là diễn biến mới nhất trong số những hoạt động bảo vệ ngành công nghệ thông tin trong nước. Gần đây, Bắc Kinh liên tục đưa ra các điều chỉnh chính sách mà theo giới quan sát là nhằm gây khó dễ cho các tập đoàn nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ mà nạn nhân hàng đầu là các tập đoàn lớn của Mỹ. Báo chí Mỹ đặt câu hỏi liệu có phải đó là sự cảnh giác chính đáng hay đơn giản chỉ là chủ nghĩa bảo hộ trá hình?

Chẳng hạn hồi cuối tháng 1/2015, Bắc Kinh ra quy định mới yêu cầu các công ty bán thiết bị tin học cho các ngân hàng Trung Quốc phải giao mã nguồn của hệ thống máy tính. Đây là điều không phù hợp với nguyên tắc bản quyền sở hữu trí tuệ. Hay có những quy định buộc các nhà cung cấp thiết bị mở trung tâm nghiên cứu và phát triển trên lãnh thổ Trung Quốc…

Cần nhắc lại rằng gần đây hàng loạt các công ty nước ngoài đã phải nộp phạt hàng tỉ USD vì bị quy kết vi phạm quy định cạnh tranh.

Nguyên nhân sâu xa của các quy định như vậy, theo các chuyên gia, là Bắc Kinh muốn thu hẹp thị trường công nghệ thông tin của các công ty nước ngoài để dành thị phần cho các công ty Trung Quốc đã có bước phát triển mạnh sau nhiều năm nằm trong bóng các nhà đầu tư ngoại quốc.

Nhưng lý do chính quyền đưa ra là để đối phó với hiện tượng gián điệp thông tin của Mỹ mà vụ Edward Snowden là điển hình.

Người Trung Quốc cũng đưa ra lập luận rằng các công ty tin học của Trung Quốc như Hoa Vi cũng từng bị làm khó trong các dự án trên đất Mỹ thì ngược lại những gì đang diễn ra với các công ty Mỹ ở Trung Quốc hiện nay cũng là điều dễ hiểu.

Các nhà phân tích nhận định đây chẳng qua là một hình thức bảo hộ mà nhất là trong lĩnh vực công nghệ thông tin cao cấp thì chẳng cứ gì Trung Quốc, các nước như Mỹ, Anh, Pháp đều có biện pháp, có điều cách làm của họ kín đáo hơn.