Nam Phi: Thanh niên đốt tiền khẳng định đẳng cấp

Càng đốt nhiều tiền, đập nhiều đồ dùng xa xỉ càng được "nể trọng"

Một số quận ở Johanesburg, chủ yếu là Soweto và Diepsloot được cho là nơi sinh ra Izikhothane - một trào lưu văn hóa của giới trẻ Nam Phi, ở các khu vực khác nó còn có tên gọi là Ukukhothana" và Skhotan.

Những thành viên của Izikhothane rất dễ nhận biết vì lối ăn mặc màu mè, lập dị, tóc nhuộm, thường ở độ tuổi từ 12-25 và chủ yếu đến từ tầng lớp trung lưu da đen. Họ thường tổ chức các cuộc tranh tài có tên gọi "pantsula", một phong cách hiphop được sinh ra và phát triển từ các khu ổ chuột trên mạng xã hội Facebook.  Đây là cơ hội để họ thể hiện "đẳng cấp" và "độ" giàu có, chẳng hạn đập vỡ điện thoại đắt tiền ở nơi đông người qua lại, điện thoại càng đắt tiền và đập nhiều lần họ càng được các thành viên trong nhóm "nể phục."

Hiện tượng này nổi lên từ năm 2012, khi đó có nhiều đài truyền hình địa phương đã đưa tin. Đài  eNCA từng phát sóng phóng sự về một thành viên Izikhothane đã tự tử sau khi bị "chiến hữu" ép phải tiêu tiền cho bằng anh, bằng em trong nhóm.

Sau khi báo chí Nam Phi phê bình và Cảnh sát Johannesburg ra thông báo cho biết hành vi đốt tiền dù ở nhà riêng hay nơi công cộng đều phạm tội hình sự, ngay lập tức các nhóm Izikhothane chuyển sang hoạt động ngầm. Tuy nhiên, họ vẫn tiếp tục tổ chức các cuộc gặp mặt qua Facebook hoặc Twitter để giúp phong trào phát triển.  Một số tổ chức phi chính phủ đã cố thuyết phục những thanh niên này ra khỏi phong trào bằng cách tổ chức các hoạt động miễn phí, chẳng hạn hội thảo phim truyền hình. Nhưng Izikhothane vẫn ngày càng kết nạp nhiều thành viên "đẳng cấp" hơn so với trước đây.

Nam Phi đang loay hoay tìm cách giải quyết vấn nạn Izikhothane.

Cha mẹ sẵn lòng vay nợ để cho con thỏa mãn thú "đập phá”

Muzi Kingpin, 23 tuổi, là thành viên của  Izikhothane cho rằng, không ai có thể cấm anh ta đốt tiền: "Người ta không ưa chúng tôi vì họ ghen tị với sự giàu có của chúng tôi.  Tôi rất mệt mỏi khi nghe những lập luận tương tự nói rằng chúng tôi không có ý thức khi đốt tiền, hoặc chúng tôi có thể đưa tiền cho người ngoài thay vì đốt đi…Nếu tôi muốn đốt tiền, ai có thể ngăn cản tôi?".

Cédrain Wambe, đến từ Cameroon, hiện theo học Đại học Wits ở Johannesburg, là thành viên của một nhóm Izikhothane cho biết: Phong trào Izikhothane đã bắt đầu manh nha từ những năm 2000, nhưng nó thật sự bắt đầu cuốn hút ngày càng nhiều người từ năm 2011-2012, khi đó có một số thành viên bắt đầu có hành vi thách đố nhau.

"Tôi đã gặp nhiều sinh viên ở đại học, họ có xu hướng không bạo lực và hiện tượng này hoàn toàn tự nhiên. Phần lớn thành viên Izikhothane là những người trẻ tuổi thuộc các gia đình một cha, một mẹ, họ lớn lên trong sự nuông chiều. Tôi đã gặp một người phụ nữ, bà kể tôi nghe bà đã phải vay tiền để chu cấp tài chính cho đam mê của cậu con trai và mua sắm những bộ quần áo đắt tiền. Bà thà mang công, mắc nợ còn hơn thấy con trai mình theo những đám du thủ, du thực và trở thành một tên côn đồ", Cédrain Wambe chia sẻ.

Vấn đề cần phải lên án đối với phong trào này là nó chỉ là một cuộc chạy đua rồ dại. Rất nhiều người không theo kịp điều này và sau khi "đốt" hết tiền, gia đình lâm nợ, không còn có thể chu cấp, dẫn đến hậu quả: một số thanh niên đã phải sống trong cảnh nghèo khó. Chỉ có một số ít thành viên Izikhothane có cha, mẹ giàu có, còn lại đều thuộc tầng lớp bình dân.

Xế hộp càng sang, thành viên Izikhothane càng được bạn bè "nể phục".

Nguồn gốc của phong trào dường như không có bất kỳ cơ sở chính trị nào. Nhưng hãy tìm hiểu cốt lõi của nó - khi bạn lắng nghe họ - họ muốn hành động để phản đối các chính trị gia vì cho rằng giới chính trị không làm gì để giúp đỡ thanh niên, và chống lại các sản phẩm tượng trưng cho xã hội phương Tây.

Phong trào này khởi nguồn như một điều gì đó mang tính tích cực: họ là những người trẻ vui vẻ, yêu đời, không ưa bạo lực, chỉ muốn chứng minh sự thoải mái, tự do. Nhưng nhìn vào cách thức nó đang được thực hiện, thì phong trào này phải bị cấm. Hiện nay, các thành viên Izikhothane sẵn sàng chửi cha, mắng mẹ, thậm chí có hành vi bất hiếu như sử dụng bạo lực để ép cha mẹ cho tiền nhằm thỏa mãn thói ăn chơi đua đòi hư đốn của mình.

Hiện Chính phủ Nam Phi đang tìm cách để giải quyết vấn nạn xã hội này, nhưng xem chừng rất khó khăn và phải mất một thời gian dài