Nguy cơ chiến tranh hạt nhân Mỹ-Triều vẫn chưa được loại bỏ

• Mỹ và Trung Quốc cùng tích cực hơn trong vấn đề Triều Tiên
• Ông Trump hé lộ thêm về 20 bước chân trên đất Triều Tiên

Nếu Washington không dứt khoát lựa chọn đối thoại, đàm phán và ngoại giao, thay vì đe dọa,  đối đầu thì hy vọng phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên sẽ còn xa vời.

Thực tế nguy hiểm

Ông Donald Trump đã làm được điều tưởng như không thể, khi trở thành Tổng thống Mỹ đương nhiệm đầu tiên đặt chân lên lãnh thổ Triều Tiên. Ngày 30-6, ông Trump gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại DMZ, nơi họ tổ chức một cuộc gặp thượng đỉnh bất ngờ, kéo dài gần 1 tiếng đồng hồ.

Với việc cùng bước nhanh qua đường ranh giới 2 miền Bán đảo Triều Tiên, đầu tiên là vào lãnh thổ Triều Tiên, sau đó quay ngược sang Hàn Quốc - hành động của hai nhà lãnh đạo Mỹ - Triều được mô phỏng giống hệt những gì mà Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un đã làm 1 năm trước đó cũng ở khu vực này.

Nhiều người chỉ trích Tổng thống Trump, cho rằng hành động này chỉ là “diễn” để chụp ảnh. Tuy nhiên, động thái có tính biểu tượng này vẫn giúp giảm căng thẳng giữa đôi bên, khi cả Washington và Bình Nhưỡng cùng hứa nối lại đàm phán. Diễn biến này rõ ràng là rất đáng hoan nghênh vì hai quốc gia về mặt lý thuyết vẫn đang trong trạng thái xung đột trong gần 7 thập niên qua.

Dường như vào lúc này, chính quyền Tổng thống Donald Trump đang xác định mục tiêu chính của Mỹ là quản lý tình hình căng thẳng leo thang, bảo đảm rằng việc đối thoại giữa đôi bên không trượt ngược trở lại giai đoạn đen tối của năm 2017, khi hai bên đứng bên bờ vực chiến tranh.

Với  lợi thế sở hữu vũ khí hạt nhân - chính quyền ông Kim Jong-un hiện có đủ vật liệu phân hạch để chế tạo ra tới 65 đầu đạn hạt nhân và không có dấu hiệu sẽ sớm từ bỏ vũ khí đặc biệt này. Thêm nữa, các tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) của Bình Nhưỡng được cho là đã có khả năng phóng tới lục địa Mỹ.

Nếu như ông Trump và ông Kim không trao đổi thư từ với nhau, nếu như giải pháp ngoại giao không được lựa chọn thì tình hình sẽ căng thẳng vô cùng. Giới phân tích cho rằng nguy cơ một cuộc chiến tranh hạt nhân với sức hủy diệt lớn chưa thể loại trừ.

Các chính quyền Mỹ tiền nhiệm đã tính đến việc sử dụng vũ lực với Triều Tiên. Và chính quyền Tổng thống Mỹ Obama từng tính đến phương án dự phòng là hủy diệt chương trình hạt nhân của Triều Tiên nhưng rồi lại quyết định “dừng tay” vì hậu quả về tính mạng con người là quá lớn. Hơn nữa, nếu muốn phá hủy hết mọi tên lửa, bom, lò phản ứng và cơ sở nghiên cứu hạt nhân của Triều Tiên thì kiểu gì Mỹ cũng phải đưa lục quân vào và phát động cuộc chiến tranh thay đổi chế độ.

Khi đó, Bình Nhưỡng có thể tung ra không chỉ kho vũ khí hạt nhân trong tay họ mà còn cả các loại vũ khí đáng sợ khác khiến hàng triệu người phải tử vong. Mỹ và Hàn Quốc là các nước lớn về mặt kinh tế. Kinh tế Triều Tiên thì nhỏ bé hơn nhiều. Ông Kim hiểu rõ điều này cũng như việc kho vũ khí hạt nhân của ông tuy nhỏ nhưng vẫn đủ sức răn đe Mỹ.

Như vậy, Mỹ hợp tác với Triều Tiên để tránh cuộc chiến không bên nào mong muốn sẽ là vì lợi ích của cả hai bên. Cải thiện quan hệ, thể chế hóa cơ chế giảm căng thẳng và bảo đảm đường dây liên lạc khẩn cấp luôn mở là điều có thể làm được và cần thiết. Việc tìm các cách thức chấp nhận được với cả đôi bên để quản lý các khủng hoảng trong tương lai sẽ dễ dàng hơn so với việc thuyết phục ông Kim từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình.

Thế khó của Triều Tiên

Nhìn từ quan điểm của Triều Tiên, chương trình hạt nhân của nước này đã ngăn ngừa một cuộc chiến tranh chứ không phải là gây ra một cuộc chiến tranh. Bình Nhưỡng có thể không có đủ khả năng đe dọa hủy diệt toàn bộ nước Mỹ nhưng năng lực hạt nhân và tên lửa đạn đạo của họ đã đạt tới mức khiến các quan chức chính quyền của Tổng thống Donald Trump phải cân nhắc kỹ.

Ngoài ra, chế độ của nhà lãnh đạo Kim Jong-un đã nghiên cứu lịch sử các cuộc chiến tranh của Mỹ ở Iraq, Libya và đi đến kết luận rằng Washington ưa thích tấn công các đối thủ không được trang bị vũ khí hạt nhân. Nhưng mặt khác, ông Kim cũng biết rằng các nhân tố “diều hâu” ưa thích tấn công “có giới hạn” và ưa thích các cuộc chiến thay đổi chế độ. Một trong những nhân tố này phải kể đến Cố vấn An ninh quốc gia, ông John Bolton, vẫn đang có nhiều ảnh hưởng ở Washington và trong chính quyền Mỹ hiện nay.

Như vậy, Triều Tiên đối diện với thế “tiến thoái lưỡng nan” về mặt an ninh: Ông Kim không thể nào chắc chắn hoàn toàn về ý đồ của Mỹ và do đó luôn phải trong trạng thái cảnh giác.

Đối với Washington, điều này có nghĩa rằng không thể cưỡng ép hoặc gây áp lực với Triều Tiên để nước này từ bỏ vũ khí hạt nhân. Lịch sử đã chỉ ra rằng Mỹ càng gây sức ép với Triều Tiên thì họ cũng lại càng gia tăng áp lực ngược trở lại Mỹ và càng bám chặt lấy ngón đòn hạt nhân.

Vì vậy, giới hoạch định chính sách Mỹ phải nhận thức rõ rằng nhà lãnh đạo Kim luôn lo lắng về an ninh của mình và nghe ngóng xem Washington sẽ làm điều gì tiếp theo. Do vậy, nếu Mỹ quay trở lại với căng thẳng thì điều này sẽ rất nguy hiểm - cả hai đều mất niềm tin vào nhau và cùng theo dõi “nhất cử nhất động” của nhau. Và khi ấy một tai nạn, một hiểu lầm hay một động thái sai lầm nào đó hoàn toàn có thể dẫn tới leo thẳng căng thẳng và chiến tranh bùng nổ.

Điều lý tưởng là một ngày đẹp trời nào đó Triều Tiên sẽ từ bỏ hoàn toàn vũ khí hạt nhân. Nhưng trước tiên, Mỹ phải nỗ lực xây dựng một nền tảng cho việc quản lý khủng hoảng. Theo hướng này, Washington nên thiết lập các văn phòng liên lạc, tiếp tục đóng băng các cuộc tập trận quy mô lớn hằng năm để đổi lại việc Bình Nhưỡng ngừng thử nghiệm tên lửa đạn đạo và vũ khí hạt nhân, cũng như nên thúc đẩy đàm phán tiến tới chấm dứt Chiến tranh Triều Tiên.