Palestine: Tiến trình hòa giải dân tộc có chuyển biến quan trọng
Hãng thông tấn Mena của Ai Cập, ngày 17/5 vừa qua, dẫn nguồn tin của một quan chức cấp cao của phong trào Fatah trong đoàn đàm phán khẳng định Fatah và phong trào Hồi giáo Hamas đã ký thỏa ước thành lập một lực lượng an ninh chung tại Dải Gaza.
Theo đó, lực lượng này sẽ hoạt động tới tháng 1/2010, thời điểm diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội tiếp theo tại tất cả các lãnh thổ của Palestine.
Thỏa ước này sẽ đặt dấu chấm hết cho cuộc xung đột giữa hai đảng phái tại Palestine từ tháng 6/2007 cho đến nay.
Thỏa ước này, hiện vẫn chưa được Hamas khẳng định, sẽ cho phép quân đội của Tổng thống Mahmoud Abbas trở lại Dải Gaza sau khi bị lực lượng Hamas đẩy lui bằng vũ lực tháng 6/2007.
"Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận khung về việc thành lập một lực lượng hỗn hợp gồm cả hai phía để cùng làm việc tại Dải Gaza từ nay cho đến ngày 5/1 năm sau"- Nabil Chaath, quan chức cấp cao của Fatah tuyên bố. Ngoài ra, ông Chaath còn nói rõ về nguyên tắc một thỏa ước cuối cùng sẽ được ký kết vào đầu tháng 7 tới.
Theo đó, 5 ủy ban để giải quyết những điểm bất đồng liên quan tới việc cải cách Tổ chức giải phóng Palestin (PLO), các cơ quan an ninh, việc thành lập một chính phủ quốc gia thống nhất, thủ tục bầu cử và hòa hợp dân tộc sẽ nhóm họp trong 7 tuần với sự hiện diện của tất cả các bên liên quan để thảo luận về quan điểm cuối cùng đi tới thỏa ước hòa giải dân tộc. Văn bản này sẽ được hai bên ký kết 2 ngày sau đó.
Cũng theo ông Chaath, khi bản thỏa ước được công bố, một lực lượng quân sự của Ai Cập và Arập sẽ được điều động tới Dải Gaza để giám sát việc hai bên Fatah và Hamas thực thi thỏa ước này, đồng thời tham gia hỗ trợ việc thành lập và huấn luyện lực lượng an ninh chung giữa Fatah và Hamas tại dải đất này.
Hamas và Fatah bắt đầu xảy ra xung đột từ tháng 6/2007. Tháng 2/2006, Hamas khiến cả thế giới kinh ngạc với chiến thắng bất ngờ trong cuộc bầu cử Quốc hội Palestine. Một trong những nhà lãnh đạo của Hamas là Ismail Haniyeh trở thành Thủ tướng của Palestine.
Cuộc “hôn nhân” chóng vánh giữa Hamas và Fatah tại Quốc hội đã tan vỡ tháng 6/2007 dẫn đến việc Palestine bị chia làm đôi, Hamas kiểm soát Dải Gaza bằng sức mạnh quân sự, Fatah kiểm soát bờ Tây. Từ đó đến nay, hai bên đã nhiều lần tiến hành đàm phán thông qua trung gian nhiều nước nhưng Hamas và Fatah vẫn không thể đi tới chung sống hòa bình.
Mâu thuẫn chủ yếu nằm ở chỗ Tổng thống Mahmoud Abbas yêu cầu Hamas quay lại tình trạng trước đây, tức là trả quyền kiểm soát Dải Gaza cho chính quyền trung ương. Yêu sách này bị phía Hamas từ chối nhưng ông Abbas vẫn không xem xét lại điều kiện nên tình thế hoàn toàn rơi vào bế tắc. Trước tình hình này, ông Abbas đã truất quyền lãnh đạo Chính phủ của Hamas và bổ nhiệm một chính phủ lâm thời ở bờ Tây.
Về đối ngoại, người đứng đầu chính quyền Palestine được cộng đồng quốc tế công nhận này cũng tiến hành đàm phán hòa bình với Israel. Điều này thì Hamas không hề muốn.
Lần đàm phán gần đây nhất giữa Fatah và Hamas đáng lẽ được diễn ra vào ngày 10/11/2008 tại Cairo, Ai Cập, nhưng rốt cuộc bị Hamas đơn phương hủy bỏ vì cho rằng phía Fatah chưa chịu thả hơn 600 thành viên của tổ chức này đang bị giam giữ tại các nhà tù ở bờ Tây.
Cuối năm 2008 đầu năm 2009, Trung Đông diễn ra nhiều sự kiện quan trọng trong đó đáng chú ý là cuộc chiến của Israel tại Dải Gaza và cuộc bầu cử Quốc hội Israel dẫn tới thắng lợi của phe cực hữu.
Trước tình thế này, ngày 25/2 vừa qua, giới lãnh đạo của Fatah và Hamas đã tiến hành nối lại đàm phán tại Cairo dưới sự bảo trợ của Ai Cập. Cuộc gặp gỡ này diễn ra trong bối cảnh cộng đồng quốc tế nhóm họp tại Sharm el-Sheikh, Ai Cập, để xem xét cấp 2,8 tỉ USD cho việc tái thiết Dải Gaza.
Phái đoàn của Fatah do Ahmad Qurei, thành viên Ủy ban trung ương của Tổng thống Abbas, còn phía bên Hamas do Moussa Abou Marzouk, nhân vật số hai của bộ phận chính trị, làm trưởng đoàn.
Trước khi ngồi vào bàn đàm phán lần này, Hamas đã có nhiều nhượng bộ. Đại diện trung gian hòa giải, Ngoại trưởng Ai Cập Hossam Zaki, kêu gọi hai bên cần gác những hiềm khích nội bộ qua một bên, đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu để chuẩn bị đối phó với một tình hình mới.
Vài tuần gần đây, Ai Cập liên tiếp gây sức ép lên cả hai phía Fatah và Hamas nhằm tìm kiếm một giải pháp hòa bình trước cuối tháng 6. Giới quan chức Ai Cập còn khẳng định trong trường hợp thỏa ước đạt được, nước này sẽ cho mở cửa biên giới với Dải Gaza. Hòa bình giữa hai phe Hamas và Fatah được cho là vấn đề sống còn đối với việc tái thiết Dải Gaza, vốn bị tàn phá nặng nề trong đợt tấn công của Israel vừa qua. Cộng đồng quốc tế từ chối giúp đỡ tài chính tái thiết Gaza chừng nào Hamas không công nhận nhà nước Israel và từ bỏ vũ trang.
Chính vì vậy, tiến trình đàm phán lần này đã đạt được những tiến bộ đáng kể. Trong cuộc đàm phán ngày 16/5 vừa qua, ông Souleimane Giám đốc Cơ quan tình báo Ai Cập, trưởng đại diện phái đoàn hòa giải Ai Cập đề nghị hai phía Fatah và Hamas rằng cuộc họp lần tới sẽ dành cho việc thông báo thỏa ước giữa Fatah và Hamas về chấm dứt xung đột. Về phần mình, Chủ tịch Quốc hội Fatah, Azzam al-Ahmad, khẳng định vòng đàm phán lần này là vòng áp chót.
Thỏa ước khung vừa đạt được giữa Fatah và Hamas thực sự có một ý nghĩa quan trọng trong tình hình hiện nay tại Trung Đông