Quyền lực của Thủ tướng Merkel suy yếu

Hamburg, hải cảng lớn nhất của Đức và cũng là thành phố đông dân thứ 2 của Đức. Cuộc bầu cử Hội đồng thành phố vào ngày 20/2 là khởi đầu cho một loạt cuộc bầu cử ở 6 tiểu bang khác của Đức trong năm nay. Nó sẽ gây nhiều áp lực và ảnh hưởng tới chính phủ liên bang dưới quyền của nữ Thủ tướng Angela Merkel. Vì thế, không chỉ dư luận ở Đức mà cả công chúng trong Liên minh châu Âu (EU) đã theo dõi rất sát cuộc bầu cử này.

Có 5 chính đảng ra tranh cử là đảng Dân chủ Thiên Chúa giáo (CDU) - tức là đảng của Thủ tướng Merkel, đảng SPD, đảng Xanh (Grunen), đảng Tự do (FDP) và đảng Tân tả (Neue Linke - có gốc gác từ Đông Đức). Kết quả bầu cử cho thấy, đảng SPD đã chiếm được trên 48% số phiếu (tăng 14% so với kết quả cuộc bầu cử trước), CDU gần 22% (giảm 21,7%), đảng Xanh trên 11% (tăng 1,6%), Tự do 6,6% (tăng 1,6%) và Tân tả 6,4% (bằng đúng kết quả kỳ trước).

Nếu chia tỉ lệ kết quả này ra số ghế của Hội đồng thành phố Hamburg là 121 ghế, thì đảng SPD chiếm được 62 ghế, tức là chiếm đa số tuyệt đối trong Hội đồng thành phố. Và như vậy, đảng SPD sẽ có quyền cử ra thị trưởng thành phố. Cũng có nghĩa là đảng CDU sẽ mất chức thị trưởng đã từng giữ từ 10 năm nay.

Như vậy trong kỳ bầu cử này, đảng CDU thất bại nặng nề nhất. Theo phân tích của các quan sát viên chính trị ở Đức, thất bại nặng nề của đảng CDU ở Hamburg không phải do lỗi của chính quyền liên bang, mà phần chính là do lỗi của những người đứng đầu CDU ở tại thành phố này trong thời gian qua. Vì vào tháng 7/2010, Ole von Beust, Thị trưởng Hamburg (người của đảng CDU) đã từ chức đột ngột. Sau đó đảng Xanh đã rút ra khỏi Liên minh với đảng CDU. Vì thế, cử tri của hai đảng này đã rất bất bình.

Nhưng trước ngày bầu cử, ít người tin là đảng SPD sẽ chiếm được đa số tuyệt đối ở Hamburg. Nhất là hiện nay có tới 5 đảng quan trọng cùng ra tranh cử. Nhưng nay, việc này đã xảy ra, và đây chính là điều khiến Thủ tướng Merkel quan ngại.

Trong cuộc bầu cử này, ông Olaf Scholz, 50 tuổi, thuộc đảng SPD, nguyên là Bộ trưởng Lao động, người đã giúp đảng SPD giành được chiến thắng tuyệt đối tại một nơi mà đảng CDU từng nắm quyền trong nhiều năm. Ông Olaf Scholz bây giờ coi như là nhạc trưởng - ngôi sao trong đảng SPD của thành phố Hamburg. Trong thời gian qua, ông Olaf Scholz từng giữ nhiều chức vụ quan trọng ở trong chính phủ của cựu Thủ tướng Schroder trước đây.

Kết quả bầu cử này đã tác động kép đến chính phủ của Thủ tướng Merkel. Về mặt tổ chức chính trị, Đức là một nước vừa theo chế độ đại nghị, vừa theo chế độ liên bang. Trong đó Quốc hội liên bang là cơ quan quyền lực cao nhất, có quyền bầu và truất phế Thủ tướng liên bang. Ngoài ra, còn có Thượng viện, gồm đại diện của 16 tiểu bang ở Đức, với tổng cộng 69 phiếu. Tùy theo mức dân số, mỗi tiểu bang có từ 3 tới 6 phiếu trong Thượng viện.

Theo Hiến pháp Liên bang Đức, trong một số lĩnh vực, nhất là về tài chính, thuế, giáo dục... Thượng viện cũng giữ vai trò quan trọng. Vì có những dự luật sau khi được Quốc hội liên bang biểu quyết theo đa số còn phải được cả Thượng viện đồng ý thì mới trở thành đạo luật. Chính vì vậy, việc đảng CDU thất cử ở Hamburg cũng làm cho chính phủ liên bang của bà Merkel mất thêm 3 ghế nữa trong Thượng viện Đức. Từ hơn một năm qua, chính phủ liên hiệp của Thủ tướng Merkel đã mất đa số trong Thượng viện Đức. Cho nên sau cuộc bầu cử ở Hamburg thì chính phủ của Thủ tướng Merkel lại càng gặp khó khăn hơn nữa.

Theo giới phân tích, tuy bà Merkel không có lỗi lầm trực tiếp trong việc thất cử của đảng CDU ở Hamburg, nhưng việc thất bại quá nặng nề ngoài sự dự đoán trong cuộc bầu cử đầu tiên của năm nay tạo ra một tâm lý bất lợi cho đảng của Thủ tướng Merkel. Vì trong các tháng tới còn có 6 cuộc bầu cử cấp tiểu bang nữa ở Đức. Trong đó có một số tiểu bang từ lâu được coi là trụ cột của đảng CDU và đảng này đã cầm quyền trong nhiều thập niên, nhưng trong thời gian gần đây cũng đang gặp sự chống đối của dư luận cử tri.

Bộ trưởng Quốc phòng Guttenberg đang bị tai tiếng.

Ngoài ra, trong lúc này, chính phủ của bà Merkel còn gặp một số khó khăn mới, đó là Bộ trưởng Quốc phòng Guttenberg, mới đây, để cứu được cái ghế bộ trưởng, đã phải tuyên bố từ bỏ danh hiệu tiến sĩ. Trong các ngày qua, báo chí Đức đã khám phá thấy trong luận án tiến sĩ trước đây vài năm, ông Guttenberg đã đạo văn trong rất nhiều phần của luận án dày hơn 400 trang.

Được biết cho tới gần đây, ông Guttenberg là Bộ trưởng được đại đa số dư luận ở Đức đánh giá cao, cao hơn cả bà Merkel. Ngoài ra, còn có khó khăn khác nữa cho bà Merkel. Đó là việc ông Westerwelle, Phó thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Đức đồng thời là người đứng đầu đảng Tự do trong Chính phủ liên hiệp của Thủ tướng Merkel cũng bị dư luận trong và ngoài đảng chống đối rất kịch liệt.

Như vậy, tình hình hiện nay không có lợi cho uy thế và uy tín của bà Merkel ở Đức, cũng như trong EU. Do đó đối với các chính sách liên quan tới EU, có lẽ bà Merkel sẽ có thái độ thận trọng hơn để tránh gây những ác cảm ngay trong phe bảo thủ trong đảng của bà, vẫn thường nghi ngờ là bà đã có lập trường cởi mở quá mức trong các chính sách kinh tế - tài chính đối với EU