“Sinh nhật buồn” của chính quyền Obama

Bước ngoặt này chắc chắn sẽ gây nhiều khó khăn cho việc thông qua các dự thảo luật của Nhà Trắng trong tương lai (trong đó có cả tiến trình cải cách kinh tế đang trong giai đoạn cấp thiết), trở thành “món quà không mong muốn” của Tổng thống Obama ngay trước thời điểm kỷ niệm tròn một năm tuyên thệ nhậm chức của ông chủ Nhà Trắng...

Không kịp trở tay!

Cuộc bầu cử bổ sung vào Thượng viện hôm 19/1 vừa qua là nhằm để tìm một ứng cử viên thay thế cho Thượng nghị sĩ lão thành đã mất hồi tháng 8 năm ngoái, ông Edward Kennedy của đảng Dân chủ, từng liên tục đại diện cho bang Massachusetts tại đồi Capitol trong suốt 47 năm qua. Từ trước đó, kết cục của cuộc đấu tưởng chừng như "nhỏ lẻ" này đã được đánh giá có ý nghĩa rất lớn đối với cán cân lực lượng tại Thượng viện Mỹ.

Nguyên nhân là do trước khi Edward Kennedy qua đời, phe Dân chủ có trong tay 60 trong tổng số 100 ghế tại Thượng viện - đúng với quy định đa số về hiến pháp tối thiểu để có thể thông qua bất cứ một dự thảo luật nào theo thủ tục đơn giản nhất.

Chính vì vậy, khả năng chỉ đánh mất một chiếc ghế duy nhất trong số này cũng khiến cho chính phủ của Tổng thống Obama đánh mất ưu thế đa số, giúp cho phe Cộng hòa có thể dễ dàng gây khó khăn hơn trong triển khai các sáng kiến hay đạo luật của Nhà Trắng. 

Quê hương của cố Thượng nghị sĩ Kennedy về truyền thống vẫn được coi là một trong những thành trì chính của đảng Dân chủ, nơi số lượng những người ủng hộ họ thường cao gấp 3 lần phe Cộng hòa. Những kết quả thăm dò vào cuối năm ngoái vẫn được đánh giá là hoàn toàn lạc quan, khi ứng viên của đảng Dân chủ là Tổng chưởng lý Martha Coakley luôn vượt trên đối thủ ít tiếng tăm Scott Brown của mình tới 30%.

Tuy nhiên, tình hình đã xoay chuyển thật bất ngờ chỉ trong vài tuần đầu năm mới.  "Yếu tố hàng đầu trong cuộc đua này phải là những vấn đề thực tế, chứ không phải những tên tuổi lớn mà bộ máy chính trị của phe Dân chủ đang dựa dẫm vào" - một đại diện nhóm tranh cử của Brown đã từng cảnh báo như vậy, sau khi khẳng định vị chính trị gia này đã "triển khai thành công một chiến dịch tranh cử phong phú về các vấn đề thất nghiệp, kinh tế và cải cách y tế".

Hiểu rõ được mối nguy cơ mất vị thế đa số tại Quốc hội trong cuộc bầu cử này, Tổng thống Obama ngay hôm 17/1 đã phải vội vàng bay tới Boston để đích thân vận động cho Martha Coakley. "Các bạn phải hiểu rằng, diễn biến nào sẽ phụ thuộc vào Massachusetts - Obama tuyên bố trong một cuộc míttinh của những người ủng hộ tại đây - Vấn đề là ở chỗ, chúng ta sẽ tiếp tục tiến lên phía trước hay lại quay đầu lại".

Nhưng mọi nỗ lực của đương kim Tổng thống Obama đã không thể cứu được Coakley, nếu như không muốn nói là có tác động ngược lại. Kết quả kiểm phiếu được công bố cho thấy, Scott Brown đã giành thắng lợi với 52% số phiếu bầu, so với 47% của Martha Coakley. Phát biểu trước đám đông những người ủng hộ ngay sau khi đắc cử, ông Brown đã khẳng định một trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu của mình là chống lại cuộc cải cách y tế, theo như ông ta đang làm phình to các khoản chi phí của ngân sách liên bang.

Ngoài việc mất ưu thế đa số hiến pháp, kết quả trên còn được coi là một đòn xúc phạm tâm lý nặng nề đối với những tham vọng chính trị của phe Dân chủ. Cần nhớ rằng, giấc mơ lớn nhất cho đến những giây phút cuối đời của cố Thượng nghị sĩ Kennedy cũng chính là chương trình cải cách y tế nói trên.

“Món quà” không mong đợi

Những tin dữ từ Massachusets được đánh giá là "món quà tệ hại" nhất đối với Tổng thống Barack Obama vào đúng thời điểm kỷ niệm tròn một năm ngày ông chính thức tuyên thệ nhậm chức.

Ngay từ mùa thu năm ngoái, sau khi giành được hai chiếc ghế thống đốc quan trọng tại New Jersey và Virginia, phe Cộng hòa đã khẳng định quyết tâm sẽ giành lại ưu thế của mình tại cuộc bầu cử Quốc hội giữa kỳ vào tháng 11/2010 tới đây (trong đó sẽ bầu lại toàn bộ Hạ viện và 1/3 Thượng viện).

Scott Brown - ứng cử viên Cộng Hòa chiến thắng tại Massachusetts.

Theo các nhà quan sát, nếu tình hình không có nhiều thay đổi, có nhiều khả năng đảng Dân chủ sẽ mất thêm từ 20-30 ghế (đồng nghĩa với việc đánh mất ưu thế đa số) tại Hạ viện trong cuộc bầu cử tháng 11 tới đây.

Dù đại diện Nhà Trắng đã cố gắng có những phát biểu không "bi kịch hóa" tình hình, nhưng kết cục cuộc bầu cử tại Massachusetts làm thay đổi cán cân lực lượng tại Thượng viện đang đe dọa không chỉ tiến trình cải cách y tế mà còn tới một loạt những sáng kiến khác được chính quyền đề xuất nhằm vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế. Cụ thể, phe Cộng hòa đã khẳng định quyết tâm phong tỏa khả năng thông qua những dự luật cải cách hệ thống điều tiết các thị trường tài chính do chính phủ Obama đề xuất. Để có thể thông qua những dự luật này trong tình hình mới, chính quyền Obama chắc chắn sẽ phải có những thay đổi đáng kể có tính toán tới ý kiến của phe Cộng hòa.

Trong khi phe Cộng hòa đang ra sức tuyên truyền thắng lợi tại Massachusetts như một "khởi đầu cho sự kết thúc thời đại" của vị Tổng thống da đen đầu tiên, công luận nước Mỹ đã đưa ra những đánh giá mang tính khách quan hơn về chính quyền của Barack Obama. Các phương tiện truyền thông đại chúng Mỹ đã công bố một loạt những kết quả thăm dò và bình luận, tổng kết năm đầu tiên trong nhiệm kỳ tổng thống của Obama.

Cụ thể, theo kết quả thăm dò của Viện Gallup mới công bố hôm 18/1, chỉ số uy tín của ông Obama là 57% (so với 63% một năm trước đây). Còn theo một cuộc thăm dò khác của Associated Press-GfK, có tới 9/10 số người được hỏi vẫn bày tỏ cảm tình riêng với ông Obama. Tuy nhiên, trước câu hỏi liệu ông Obama có thể coi là "một tổng thống xuất sắc hay thậm chí trên trung bình", chỉ có 42% tỏ ý ủng hộ (so với 65% một năm trước).

Như vậy có thể thấy, dù duy trì được mức độ sụt giảm không lớn về uy tín cá nhân, nhưng các chính sách của ông Obama đang gây ra nhiều lo ngại đối với nhiều người dân Mỹ, đặc biệt là các đối tượng cử tri độc lập. Chính vì vậy, khả năng thúc đẩy thành công đạo luật cải cách y tế trong vài tháng tới sẽ là ván bài mang tính quyết định với số phận của chính quyền Obama, nếu như họ không muốn mất tất cả trong cuộc bầu cử Quốc hội vào tháng 11 tới