Tại sao Liên Hiệp Quốc cần gấp rút cải tổ?

Thậm chí một phiên họp bí mật đã được tổ chức để bàn biện pháp "cứu" LHQ khỏi tai họa "tsunami" chính trị tấn công từ chính trường Mỹ.

New York Times (ngày 3/1/2005) cho biết, phiên họp tuyệt mật đã được tổ chức tại căn hộ của Richard C. Holbrooke, nguyên Đại sứ Mỹ tại LHQ thời Bill Clinton ở Manhattan (New York City) vào ngày 5/12/2004. Phiên họp “giải cứu” LHQ có thành phần tham dự gồm John G. Ruggie (trợ lý Tổng thư ký về hoạch định chiến lược từ năm 1997 đến 2001 và hiện là giáo sư quan hệ quốc tế tại Trường Hành chính cao cấp John F. Kennedy thuộc Viện Đại học Harvard); Leslie H. Gelb (nguyên Chủ tịch Hội đồng quan hệ đối ngoại Hoa Kỳ); Timothy E. Wirth (Chủ tịch Tổ chức LHQ đóng tại Washington D.C); Kathy Bushkin (Phó chủ tịch điều hành Tổ chức LHQ); Nader Mousavizadeh (nguyên trợ lý đặc biệt của ông Kofi Annan, hiện làm việc cho Goldman Sachs); và Robert C. Orr (trợ lý Tổng thư ký về hoạch định chiến lược).

Jeremy Greenstock (Đại sứ Anh tại LHQ từ năm 1998 đến 2003) được mời nhưng không dự. Trong cuộc họp, ông Kofi Annan im lặng lắng nghe trong ba tiếng rưỡi những ý kiến tư vấn. Nhóm chuyên gia đã bày tỏ lo ngại về sự sứt mẻ uy tín LHQ cũng như khả năng lãnh đạo của ông Kofi Annan trong hai năm qua có thể làm hỏng những thành tựu mà ông giành được trong nhiệm kỳ đầu bốn năm. Họ đề nghị ông Kofi Annan chấn chỉnh bộ máy quản lý, hàn gắn quan hệ với Washington cũng như một số thành viên Quốc hội Mỹ; điều chỉnh lại quan hệ ngay trong bộ máy LHQ, nơi nhiều viên chức LHQ cho rằng văn phòng ngài Tổng thư ký đã bảo vệ nhiều viên chức cấp cao bị quy kết các loại tội. Một tuần sau cuộc họp, ông Kofi Annan đã gặp bà Condoleezza Rice, Ngoại trưởng Mỹ trong Nội các Bush nhiệm kỳ hai.

Theo New York Times, trong chiến dịch cải tổ LHQ, một trong những cố vấn cấp cao có thể ra đi là Kieran Prendergast, Phó tổng thư ký đặc trách các vấn đề chính trị từ năm 1997. Đúng là LHQ chưa hết nạn. Mới đây, Richard Horton (biên tập chuyên san y học uy tín The Lancet) đã tung ra bài viết chỉ trích Carol Bellamy (Giám đốc điều hành UNICEF - Quỹ nhi đồng LHQ) với loạt sai lầm và thiếu sót trong chiến lược hành động cho trẻ em toàn cầu. Tuy nhiên, tai tiếng trong mọi tai tiếng vẫn là hàng loạt vụ việc đáng hổ thẹn liên quan đến hành vi quấy rối tình dục của nhân viên LHQ...

Cách đây khoảng 5 tháng, khi đang bán chuối tại Bukavu (Congo), cô Aziza 18 tuổi được một số lính gìn giữ hòa bình LHQ vẫy đến xe họ. Tưởng mua chuối nhưng hóa ra họ lại sỗ sàng đề nghị ngủ với Aziza với giá 5 USD, số tiền Aziza chỉ có thể kiếm được trong một tháng buôn thúng bán bưng... “Sự việc xảy ra trong xe. Tôi không đủ nghị lực để từ chối” - Aziza kể lại.

Trong lần gặp sau, lập tức hai lính LHQ đề nghị quan hệ tình dục. Họ đánh cô khi nạn nhân từ chối thực hiện “biểu diễn” theo những gì họ bắt buộc. Aziza giấu nhẹm sự việc và mẹ cô chỉ phát hiện khi thấy con gái đi bệnh viện do bị nhiễm trùng. Vụ Aziza là một trong ít nhất 150 báo cáo về nạn lạm dụng tình dục của lính LHQ tại Congo bị đưa ra ánh sáng. Cáo buộc cho thấy vấn đề đúng là nghiêm trọng. Lính LHQ mua dâm từ một chai nước ngọt đến khẩu phần lương thực quân đội.

Tháng 11/2004, Tổng thư ký LHQ Kofi Annan đã phải thừa nhận sự tồn tại các vấn đề liên quan đến tư cách đạo đức của một số lính LHQ. Ngoài vụ kể trên, còn có vụ cô gái 18 tuổi cùng em trai đi dạo phố bị 3 lính LHQ (người Nam Mỹ) khống chế và làm nhục. Congo không phải là nơi đầu tiên chứng kiến xìcăngđan quấy rối tình dục từ lính LHQ. Năm 1993 tại Campuchia, dư luận từng bất bình trước hành vi vô đạo đức của nhiều binh lính đội mũ nồi xanh. Năm 2001, cảnh sát LHQ tại tỉnh Kosovo (Serbia) thậm chí còn dựng nhà chứa và kinh doanh gái Đông Âu. Năm 2002, tại Tây Phi, viên chức LHQ cũng bị quy kết tội yêu cầu quan hệ tình dục như là điều kiện để được nhận hàng viện trợ nhân đạo!

Jean-Marie Guehenno - Phó tổng thư ký LHQ đặc trách chương trình gìn giữ hòa bình - cho biết, ông đã đối mặt vấn đề này từ khi làm việc cho LHQ cách đây 5 năm. Theo Jean-Marie Guehenno, lính LHQ dính vào vụ quấy rối tình dục tại Congo gồm thành phần mang quốc tịch Uruguay, Moroc, Nam Phi, Pakistan... Tuy nhiên, trong hầu hết trường hợp, vụ việc thường xảy ra theo kiểu “thuận bán, vừa mua” nhưng những vụ tai tiếng ấy đã làm những người lãnh đạo tổ chức LHQ phải điên đầu và buộc phải gấp rút có biện pháp chấn chỉnh