Mỹ: Cấm phạt tù chung thân người vị thành niên

Trong phiên họp toàn thể đầu tiên của năm 2015, ông John Roberts Chủ tịch Hội đồng Thẩm phán Liên bang, người giữ cương vị cao nhất tại Tòa án Tối cao Mỹ đã đưa vấn đề phạt tù chung thân người vị thành niên cho các chánh án Liên bang và thẩm phán cao cấp bỏ phiếu kín.

Với kết quả "quá bán" 6-3, nghiêng về việc cấm tuyên án chung thân đối với tội phạm vị thành niên đã chiếm tỷ lệ đa số. Cụ thể hơn, căn cứ vào các điều quy định trong Tu chính án thứ 8 của Hiến pháp Mỹ về việc kết án những hình phạt hiếm khi được áp dụng, cũng như với những trường hợp đặc biệt không cho phép xử phạt các mức hình phạt nặng nề, Tòa án Tối cao Mỹ đã thông qua quyết nghị mới, nghiêm cấm việc xử tù chung thân người vị thành niên nếu như kẻ tội phạm không trực tiếp gây ra án mạng cấp độ 1, nghĩa là tự tay sát hại tối thiểu từ 2 nạn nhân trở lên.

Trụ sở Tòa án Tối cao ở Washington D.C..

Trong thời gian gần đây, các vụ kết án công dân vị thành niên với mức chung thân đang có chiều hướng gia tăng tại Mỹ. Tiêu biểu là trường hợp ở thành phố Santa Monica, tiểu bang California khiến dư luận hết sức lưu tâm, khi Tòa án hạt Santa Monica xử phạt nhóm tội phạm gồm 4 bị cáo, trong đó có 3 bị cáo từ 14-15 tuổi, mức án cao nhất là chung thân truất quyền ân giảm. Cáo trạng truy tố họ về tội tấn công trực diện, với mưu đồ cố sát 2 trẻ vị thành niên khác trong lễ hội hóa trang Halloween vào cuối tháng 10/2014. Thực ra bản án đã vi phạm Tu chính án thứ 8, theo đó không được kết án công dân vị thành niên kèm hình phạt truất quyền ân giảm, nếu như họ đã chịu nhận tội trước tòa.

Theo thống kê của Bộ Tư pháp tiểu bang California, tính đến hết năm 2014 có 260 tù nhân đang thụ án chung thân truất quyền ân giảm, trong đó có 4 trường hợp là trẻ vị thành niên. Trong thực tế California là một trong những tiểu bang chiếm số ít ở Mỹ còn áp dụng hình phạt cao nhất đối với trẻ vị thành niên. Còn ông Mark Buller, Công tố viên trưởng quận Santa Clara lại ra sức phân trần với báo giới, rằng: "Chúng tôi không bao giờ muốn có mức án cao như vậy, một khi thủ phạm không phải là kẻ giết người cần phải áp dụng hình phạt "mạng đổi mạng" (!).

Sau khi công bố kết quả bỏ phiếu, nội bộ Tòa án Tối cao Mỹ vẫn còn nhiều mâu thuẫn. Chánh án Liên bang Anthony McLeod Kennedy, người cùng với 4 đồng nghiệp khác và Chủ tịch Hội đồng Thẩm phán Liên bang J. Roberts đã bỏ phiếu thuận, thổ lộ: "Luật lệ quốc gia cũng như quốc tế đều hỗ trợ quyết định đúng đắn của chúng tôi".

Còn Thẩm phán cao cấp Clarence Thomas, đại diện cho 2 đồng sự bỏ phiếu chống lại nêu ý kiến ngược lại. Theo lời thẩm phán C. Thomas, thì đa số các đồng nghiệp của mình ở Tòa án Tối cao đã không hẳn đúng, khi đem so sánh việc tuân thủ luật pháp giữa trong và ngoài nước Mỹ.

"Đó là một sự khập khiễng cứng nhắc", thẩm phán  Thomas quả quyết, rồi thêm: "Thực ra trong 37 tiểu bang Mỹ kể cả Đặc khu Colombia (D.C), đều áp dụng mức án chung thân truất quyền ân giảm đối với tội phạm vị thành niên, cho dù kẻ ấy có trực tiếp gây án mạng hay không. Điều này cho thấy tính nguyên tắc không khoan nhượng của pháp luật nhà nước, khi áp đặt những hình phạt thích đáng để làm gương cho những kẻ khác đang rắp tâm gieo rắc tội ác trong xã hội".

Đáp lại, Chánh án A. Kennedy cho biết, trên thực tế con số thống kê cho thấy có 129 trẻ vị thành niên đang thụ mức án tù nêu trên, một tỷ lệ rất nhỏ so với số phạm nhân trưởng thành lĩnh án chung thân truất quyền ân giảm trên toàn quốc.

"Chỉ riêng tiểu bang Florida đã có 77 trường hợp, số còn lại thuộc 10 tiểu bang khác chứ đâu đến con số 37 tiểu bang, chiếm gần 2/3 tổng số tiểu bang ở Mỹ như nhận định của thẩm phán Thomas", Chánh án A. Kennedy khẳng định. Về phần mình quyết không lùi bước, thậm chí thẩm phán Thomas còn nhấn mạnh: "Thực ra chỉ có Mỹ và Israel là áp dụng hình phạt chung thân truất quyền ân giảm, bất chấp việc kẻ gây án mạng còn ở tuổi vị thành niên. Do vậy, Chánh án A. Kennedy đừng tận dụng lợi thế áp đảo để "vơ đũa cả nắm" được (?!).

Dù muốn hay không, nguyên tắc thiểu số phải phục tùng ý kiến của đa số luôn chiếm ưu thế. Quyết nghị của Tòa án Tối cao Mỹ vẫn được thực thi  tương ứng với thời điểm có hiệu lực vào trung tuần tháng 2 tới đây.