Từ Navalny tới Nord Stream 2

• Mỹ lại cảnh báo Đức vì dự án Nord Stream 2

Ngày 7-9, Thủ tướng Đức Angela Merkel không loại khả năng dự án đường ống dẫn khí Nord Stream 2 bị ảnh hưởng nếu Moscow không đưa ra câu trả lời về vụ Alexei Navalny, người phát ngôn Phủ Thủ tướng Đức cho biết.

Khi được hỏi nếu trong trường hợp có các biện pháp trừng phạt chống lại Nga liên quan đến vụ Navalny thì điều đó sẽ ảnh hưởng đến dự án đường ống dẫn khí đốt hay không, Steffen Seibert trả lời trong một cuộc họp báo thường kỳ: “Thủ tướng cho rằng sẽ sai lầm nếu loại trừ điều đó ngay từ đầu”. Trong khi mới chỉ trước đó vài ngày, bà Merkel đã khẳng định trong một cuộc họp báo rằng, các tình huống xung quanh việc nghi ngờ ông Navalny bị đầu độc cần được điều tra đầy đủ và công khai nhưng trường hợp Navalny “nên được tách ra khỏi cuộc thảo luận Nord Stream 2”.

Điều đáng nói là chỉ mới đây thôi, chính trường Đức dường như hoàn toàn đứng về phía Nga để ngăn chặn làn sóng đe dọa cấm vận Nord Stream 2 của Mỹ. Thậm chí Berlin còn hô hào châu Âu về phe mình chống lại Mỹ. Có vẻ như mọi thứ đã thay đổi 180 độ. Sau sự đổi ý của bà Merkel, Bộ trưởng Ngoại giao Đức Heiko Maas cũng đưa ra nhận xét tương tự. Tuyên bố trên kênh truyền hình nhà nước ARD, Ngoại trưởng Đức cho rằng rằng “sẽ sai lầm nếu tạo ra vùng cấm” đối với Nord Stream 2. Ông Maas đã dành cho Moscow một vài ngày để “giúp làm rõ” những gì đã xảy ra trong vụ Navalny, theo nhật báo Bild. Nếu không, “chúng tôi sẽ phải thảo luận với các đối tác châu Âu về một sự đáp trả”, ông Maas cảnh báo.

Nord Stream 2 hiện còn khoảng 150km thì hoàn tất. Từ khi Công ty AllSeas của Thụy Sĩ rút lui, Tập đoàn Gazprom của Nga phải đảm trách một mình trong khó khăn. Tuy nhiên, ở Đức hiện vẫn còn nhiều ý kiến bảo vệ Nga. Ngày 7-9, phát biểu trong một cuộc phỏng vấn với MDR Aktuell, ông Gregor Gizi, nghị sĩ từ đảng Cánh tả của Quốc hội Đức tuyên bố thủ phạm có thể đứng sau vụ đầu độc Alexei Navalny là những người phản đối việc xây dựng tuyến đường dẫn khí đốt Nord Stream 2.

Ngoài Đức, Thụy Điển, quốc gia đã cấp giấy phép đặt đường ống dẫn khí Nord Stream 2 vào năm 2018, cũng lên tiếng về vụ Navalny. Thủ tướng Thụy Điển Stefan Lofven cho biết trong một cuộc phỏng vấn đăng ngày 5-9 của tờ báo Đức Frankfurter Allgemeine Zeitung: “Với tư cách là một nhà nước, chúng tôi đã thực hiện tất cả các quyết định liên quan đến việc cấp giấy phép xây dựng cho Nord Stream 2. Điều rất quan trọng đối với chúng tôi là luật pháp quốc tế được tôn trọng”. Người đứng đầu Chính phủ Thụy Điển cho rằng cần có một “cuộc điều tra độc lập và đáng tin cậy” về nguyên nhân dẫn đến việc Navalny phải nhập viện trước khi EU đưa ra quyết định có thể có những hậu quả trong quan hệ với Moscow.

Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump có vẻ nghiêng về phía Nga. Tại cuộc họp báo hôm 4-9, chủ nhân Nhà Trắng tuyên bố là Mỹ “chưa có bằng chứng về vụ đầu độc”. Tuyên bố này khác với lập trường đồng minh châu Âu và của Bộ Ngoại giao Mỹ. Bị phóng viên chất vấn, ông Donald Trump khuyên báo chí “đừng nhìn về phía Nga mà nên tập trung vào Trung Quốc”, hãng Reuters tường thuật.

Một phát ngôn viên của Liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO) thông báo là vấn đề nhà đối lập Nga nghi bị đầu độc sẽ được thảo luận tại hội nghị của khối. Trong cuộc trả lời báo giới trưa cùng ngày, Tổng Thư ký NATO, Jens Stoltenberg vẫn chưa cho biết cụ thể về nội dung cuộc họp cấp đại sứ này.

Bình luận trên kênh Rossiya 1 về thông tin phát đi từ Berlin vụ “đầu độc” bằng chất độc loại Novichok đối với nhà chính trị đối lập người Nga Navalny, Maria Zakharova, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga, cho biết đây là một phần của chiến dịch thông tin bôi nhọ nước Nga. Theo bà Zakharova, ở phương Tây, tình hình liên quan đến Navalny chỉ được các chính trị gia bình luận, trong khi các bác sĩ và quan chức thực thi pháp luật vẫn im lặng. Bà Maria Zakharova chỉ ra rằng trong kết luận trên không hề có ý kiến từ các lực lượng thực thi pháp luật phương Tây và các bác sĩ. Theo phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga, những phát biểu như này rất chung chung: “Đây là những tuyên bố mang tính chính trị. Bất kỳ tuyên bố chính trị dựa trên sự kiện phải dựa trên một cái gì đó. Nhưng tất cả đều chung chung. Đó là một chiến dịch tuyên truyền cổ điển”.

Ngày 20-8, blogger người Nga và là nhà hoạt động chính trị đối lập Alexei Navalny đã phải nhập viện ở Omsk, Siberia. Máy bay chở ông từ Tomsk tới Moscow đã phải hạ cánh khẩn cấp sau khi ông Navalny cảm thấy không khỏe. Sau những phân tích đầu tiên, các bác sĩ ở Omsk cho rằng Navalny bị rối loạn chuyển hóa gây hạ đường huyết nghiêm trọng. Họ không tìm thấy dấu vết của chất độc trong máu và nước tiểu của bệnh nhân.

Trong tình trạng hôn mê từ ngày 20-8, Navalny được máy bay y tế chở đến Bệnh viện Charité ở Berlin theo yêu cầu của gia đình. Vào ngày 2-9, Chính phủ Đức cho biết Navalny bị đầu độc bằng một loại chất thuộc nhóm Novichok. Điện Kremlin lưu ý rằng Berlin đã không thông báo cho họ về những phát hiện của họ, trong khi Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh Moscow vẫn đang chờ phản hồi của Đức về yêu cầu cung cấp thông tin chính thức của Nga. Cơ quan công tố và cảnh sát Nga đã mở cuộc điều tra về việc Navalny nhập viện Omsk vào ngày 20-8.

Sau khi Navalny chuyển sang Đức, Đại sứ quán Nga tại Berlin và Dmitri Peskov, người phát ngôn của Tổng thống Nga, chỉ rõ rằng Moscow đang chờ sự hỗ trợ từ cơ quan công tố Đức nhưng cơ quan này đã không cung cấp thông tin cho phía Nga. Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko nói với Thủ tướng Nga Mikhail Michoustine vào ngày 3-9 rằng các cơ quan mật vụ của nước ông đã nghe trộm được một cuộc điện đàm giữa Warsaw và Berlin cho thấy những tuyên bố của Berlin về vụ “đầu độc” Navalny là một sự giả mạo. Vào ngày 4-9, kênh truyền hình Belarus ONT đã công bố đoạn ghi âm cuộc trò chuyện mà ông Loukashenko đề cập.

Theo nhận định của AFP, không loại trừ khả năng vụ “đầu độc” nhà đối lập Navalny chỉ là cái cớ để Thủ tướng Merkel mặc cả với Tổng thống Putin về một số điểm khác, chẳng hạn như ngăn chặn thảm họa nhân đạo tại Syria, nhằm tránh gây ra một làn sóng người nhập cư khác ồ ạt đổ vào châu Âu.