Tư pháp Mỹ và trận quyết đấu với ông chủ Nhà Trắng

• Tổng thống Mỹ không còn an toàn khi ở Nhà Trắng
• Thượng Nghi sĩ Mỹ đệ trình dự luật trừng phạt Trung Quốc về vấn đề Biển Đông

Ngày 15-3, thẩm phán bang Hawaii, Derrick Watson, đã ra lệnh tạm ngưng áp dụng sắc lệnh thứ hai về di dân của ông Trump, với lý do để tránh gây ra những “thiệt hại không thể khắc phục được”.

Ông Derrick Watson đưa ra phán quyết sau khi nghe yêu cầu của chính quyền tiểu bang Hawaii, đòi chặn việc thực thi sắc lệnh này. Như vậy, quyết định của thẩm phán Watson làm cho sắc lệnh của tổng thống không thể có hiệu lực vào ngày hôm sau, 16-3.

Ông Watson cho rằng thách thức pháp lý của bang Hawaii có cơ may thành công với lập luận cho rằng sắc lệnh của tổng thống vi phạm một điều khoản trong Hiến pháp Hoa Kỳ cấm kỳ thị tôn giáo. Ông chỉ ra những phát biểu của ông Trump và các cộng sự của ông này trước và sau khi ông được bầu làm tổng thống vào tháng 11-2016.

Chiến dịch tranh cử của ông Trump có lúc kêu gọi nên cấm tất cả những người Hồi giáo nhập cảnh vào Mỹ, chính sách đó sau này được sửa đổi để kêu gọi phải “kiểm tra kỹ lưỡng” những người đến từ các quốc gia có liên quan đến khủng bố.

Trong sắc lệnh sửa đổi ký ngày 6-3, chính quyền của ông Trump nói lệnh cấm du hành là cần thiết để bảo vệ đất nước chống nguy cơ khủng bố. Đề xuất bao gồm một lệnh ngưng nhận bất kỳ người tị nạn nào trong 4 tháng, và đóng băng việc cấp thị thực cho những người đến từ Iran, Syria, Yemen, Libya, Somalia và Sudan trong 3 tháng.

Trong sắc lệnh di trú đầu tiên ký hôm 27-1, Iraq có tên trên danh sách các nước bị nhắm mục tiêu, sắc lệnh này còn có một điều khoản miễn trừ các nhóm tôn giáo thiểu số khỏi lệnh cấm. Tất cả các nước trong danh sách cấm có đa số dân là người Hồi giáo. Thẩm phán Watson bác bỏ lập luận của chính phủ rằng lệnh này không phải là lệnh cấm đối với người Hồi giáo bởi vì các nước trên danh sách cấm không bao gồm toàn bộ tín đồ Hồi giáo trên thế giới.

Bộ Tư pháp, đại diện cho chính phủ trong vụ kiện, nói rằng họ không đồng ý với phán quyết của tòa hôm 15-3, và cho rằng phán quyết này “thiếu sót trong cả lý luận và phạm vi”. Một thông báo của Bộ Tư pháp nói: “Sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump hoàn toàn nằm trong thẩm quyền hợp pháp của ông là bảo vệ an ninh quốc gia và Bộ sẽ tiếp tục bảo vệ sắc lệnh hành pháp tại tòa”.

Tiểu bang Hawaii lập luận rằng, sắc lệnh di dân là kỳ thị trên căn bản quốc tịch và sẽ cản trở cư dân của tiểu bang không thể gặp người thân từ 6 quốc gia có đa số dân Hồi giáo nằm trong trong danh sách bị cấm, nếu họ muốn đến thăm. Tiểu bang này cũng cho rằng, sắc lệnh sẽ làm hại ngành du lịch cũng như khả năng thu hút sinh viên và công nhân nước ngoài đến Hawaii.

Lên tiếng về việc sắc lệnh nhập cư mới bị Tòa án Hawaii chặn chỉ vài tiếng trước khi có hiệu lực, Tổng thống Donald Trump đã chỉ trích quyết định này là “một sự lạm quyền tư pháp chưa từng có trong tiền lệ” và tuyên bố ông sẽ tiếp tục cuộc chiến pháp lý.

Phát biểu trong buổi gặp gỡ với những người ủng hộ tại Nashville, bang Tennessee, Tổng thống Trump nói: “Đó là một tin xấu và đáng buồn. Sắc lệnh này đã nhượng bộ rất nhiều so với lệnh hành pháp đầu tiên. Điều này là một sự lạm quyền tư pháp chưa từng có trong tiền lệ. Mối nguy đã rõ, luật pháp cũng rõ ràng, sự cần thiết của sắc lệnh hành pháp của tôi đã rõ. Tôi được bầu lên để thay đổi hệ thống bị hỏng và nguy hiểm của chúng ta, và cách suy nghĩ trong hệ thống chính phủ đã làm cho đất nước chúng ta suy yếu và lâm nguy, đẩy người dân Mỹ vào thế không được bảo vệ”.

Ông cũng cho biết sẽ theo đuổi vấn đề này đến cùng, thậm chí ông sẽ đưa vụ kiện lên Tòa án Tối cao nếu như cần thiết. “Chúng tôi sẽ đi đến cùng, đến tận Tòa Tối cao. Chúng tôi đang nói về sự an toàn của quốc gia, về sự an toàn và an ninh của người dân. Chúng tôi sẽ thắng. Chúng tôi sẽ bảo vệ an toàn cho người dân của mình” - ông Trump phát biểu.

Sau phán quyết tại Hawaii, trận chiến pháp lý được trông chờ sẽ diễn ra ở tòa phúc thẩm liên bang trong những ngày tới. Các nhóm ủng hộ quyền dân sự, từng phản đối sắc lệnh ban đầu của ông Trump mà họ cho là vi hiến, đang đứng về phía một số tiểu bang, cùng với Hawaii, để thách thức sắc lệnh hành pháp mới của Tổng thống Trump.

Vài giờ sau khi thẩm phán ở bang Hawaii tuyên bố dừng khẩn cấp sắc lệnh của hành pháp, thẩm phán liên bang ở bang Maryland chiều 16-3 đã ra phán quyết đình chỉ một phần sắc lệnh di trú thứ hai của Tổng thống Donald Trump. Thẩm phán Chuang cho biết mục đích của lệnh cấm nhập cư đầu tiên và lệnh cấm sửa đổi thứ hai cho thấy sự phân biệt đối xử của ông chủ Nhà Trắng nhằm vào người Hồi giáo vì các lý do chính trị.

Ông Chuang cũng nhắc lại những phát ngôn gây tranh cãi với nội dung kỳ thị người Hồi giáo của ông Trump trong chiến dịch tranh cử hồi năm ngoái.

Hawaii và Maryland chỉ là 2 trong số 7 tiểu bang (Hawaii, Washington, Oregon, Minnesota, Virginia, New York, và Massachusetts) nộp đơn kiện đòi ngăn chặn sắc lệnh nhập cư mới của chính quyền Donald Trump.

Cho đến nay mới chỉ có 2 bang ra phán quyết ngăn chặn, nếu theo đà này trong những ngày tới các bang còn lại có thể sẽ tiếp tục ra phán quyết phản bác. Khi ấy cuộc chiến pháp lý giữa tư pháp và hành pháp sẽ mở rộng và theo giới quan sát trong cuộc chiến lần này chính quyền Trump sẽ khó mà nhân nhượng như lần trước.