Venezuela gặp thêm nhiều khó khăn
Thông điệp tới cử tri Mỹ
Lệnh cấm vận mới gắt gao này nhằm vào bất cứ công ty hay cá nhân nào bên ngoài Venezuela làm ăn trực tiếp hoặc gián tiếp với Chính phủ Venezuela, cho thấy một bước leo thang lớn từ những đòn trừng phạt trước đó vốn chủ yếu nhắm đến các quan chức chính phủ và một số ngành chủ chốt như dầu khí, vàng và tài chính.
Sắc lệnh trừng phạt Venezuela được đưa ra ngay sau sự kiện đồng nhân dân tệ mất giá mạnh, gây tác động lớn tới thị trường chứng khoán Phố Wall cũng như tác động tiêu cực tới kinh tế toàn cầu. Cùng với đó, ngay tại nước Mỹ cũng xảy ra hai vụ xả súng khiến hơn 30 người thiệt mạng, khiến Tổng thống Trump chịu sức ép mạnh mẽ.
Theo nhận định của chuyên gia phân tích các vấn đề quốc tế Andres Serbin, Chủ tịch cơ quan điều phối khu vực về nghiên cứu kinh tế và xã hội, ngoài những cam kết đối với vấn đề Venezuela, nhiều khả năng động thái của Tổng thống Trump đối với Venezuela cũng là câu trả lời của ông trước hai sự kiện hết sức quan trọng có ảnh hưởng tới kinh tế và xã hội Mỹ. Đó là một tín hiệu mà ông Trump muốn gửi tới các cử tri với ý định chứng tỏ rằng tình hình ở Tây bán cầu vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Mỹ.
Liệu có phải là hành động “vô nghĩa” ?
Nhà chính trị học Luis Salamanca, thuộc Trường Đại học Trung tâm Venezuela cho rằng đây là một biện pháp trừng phạt mạnh nhất mà Chính phủ Mỹ áp dụng đối với một quốc gia ở Mỹ Latinh trong hơn 30 năm qua.
Tuy nhiên, câu hỏi lớn nhất là liệu hành động trừng phạt leo thang này có đủ để buộc Tổng thống Maduro và giới chức theo đường lối Chavez phải rời bỏ quyền lực hay không? Với một nền kinh tế gần như đã sụp đổ thì liệu biện pháp cấm vận kinh tế của ông Trump còn hữu hiệu hay chỉ như “muối bỏ bể”.
Sau nhiều năm chịu quản lý yếu kém và tệ nạn tham nhũng, kinh tế Venezuela hiện đã ở trong tình trạng hỗn loạn. GDP co cụm hơn 15% mỗi năm kể từ 2016. Lạm phát ở mức 10 triệu phần trăm năm 2019.
Chính quyền của Tổng thống Maduro thiếu tiền mặt nghiêm trọng và đã vỡ nợ trái phiếu dựa trên đồng USD trong năm 2017. Năm nay, Venezuela không thanh toán được 1,85 tỷ USD mà Deutsche Bank và Citigroup cho Venezuela vay bằng cách thế chấp vàng. Nhưng vì mức suy giảm kinh tế này xảy ra từ từ, bắt đầu từ 2014, những người Venezuela giàu có đã chuyển tiền của họ ra nước ngoài, chủ yếu là vào các thị trường châu Âu.
| Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro tại một sự kiện ở Caracas tháng 6-2019. |
“Sức bền” của Juan Guaido đến đâu ?
Cho tới thời điểm hiện tại, một cuộc chuyển giao quyền lực như Mỹ mong muốn dường như còn xa vời hơn thời điểm mà thủ lĩnh đối lập Juan Guaido định triển khai kế hoạch đảo chính hôm 30-4.
Theo ông Salamanca, chính phủ Venezuela vẫn tiếp tục kháng cự một cách kiên cường trước những biện pháp trừng phạt ngặt nghèo của Mỹ. Hơn thế nữa, luôn có những cơ chế để lách các lệnh trừng phạt. Đến nay, chính phủ Venezuela cũng đã chứng minh rằng họ vẫn có thể thúc đẩy giao thương với nhiều đối tác trên thế giới bất chấp các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Còn nhớ khi Washington đưa ra các biện pháp trừng phạt đối với lĩnh vực dầu khí, khiến cho Venezuela mất đi những thị trường quan trọng, thì ngay lập tức xuất hiện Ën Độ như là một khách hàng thay thế Mỹ. Dĩ nhiên, vẫn còn nhiều đối tác vẫn sẵn sàng tiếp tục làm ăn với Caracas như Nga, Trung Quốc hay Thổ Nhĩ Kỳ.
Tổng thống Maduro có một số đồng minh. Khi chính quyền Trump đi đầu công nhận thủ lĩnh đối lập Juan Guaido là Tổng thống hợp pháp của Venezuela, 60 nước đã theo chân Mỹ. Nhưng Nga và Trung Quốc tiếp tục ủng hộ ông Maduro. Cả hai nước phủ quyết mọi nỗ lực của Mỹ muốn thông qua các nghị quyết chống lại chính quyền ông Maduro ở Liên Hiệp Quốc.
Giới phân tích cho rằng, Nga và Trung Quốc sẽ tiếp tục mua dầu lửa, vàng cùng các hàng hóa giá trị của Venezuela, đồng thời cung cấp lượng tiền mặt cần thiết cho Caracas.
Ai sẽ bị tổn thương?
Giáo sư Domingo Alberto Sifontes thuộc Trường Đại học Kinh tế Carabobo khẳng định rằng kinh nghiệm lịch sử cho thấy không hẳn các biện pháp trừng phạt sẽ là cách tốt nhất để loại bỏ được một chính quyền mà không phù hợp với lợi ích của Mỹ. Dường như Washington đang muốn bóp nghẹt chính quyền Maduro càng sớm càng tốt, nhưng vấn đề là những biện pháp trừng phạt sẽ gây ảnh hưởng lớn tới người dân Venezuela.
Đã có nhiều tiền lệ tương tự chứng minh rằng những người phải trả giá thường là người dân chứ không phải là đối tượng mà các các biện pháp trừng phạt muốn nhắm đến.
Ngoài ra, biện pháp trừng phạt này có thể sẽ là một ngòi nổ đối với tiến trình đàm phán giữa chính phủ và phe đối lập Venezuela đang diễn ra ở Caracas. Cho dù chính phủ Venezuela muốn sử dụng bàn đối thoại để dập tắt khủng hoảng trong nước, song việc Mỹ áp dụng các biện pháp trừng phạt cứng rắn có thể khiến mọi việc đổ vỡ với lý do Mỹ không mặn mà gì với cuộc đàm phán này mà chỉ mong thiết lập một liên minh phù hợp với lợi ích của họ nhằm buộc Tổng thống Maduro phải ra đi.
Ông Sifontes kết luận: “Rõ ràng vấn đề Venezuela đang ngày càng trở nên phức tạp hơn và có thể sẽ tạo ra những tác động nhất định đối với chính quyền Trump trong chiến dịch bầu cử sắp tới nếu họ không thể dứt điểm được. Có lẽ điều quan trọng nhất lúc này là phải ủng hộ những nỗ lực đối thoại tại đảo Barbados dù đây có thể sẽ là một tiến trình kéo dài, phức tạp và cần tới nỗ lực nhiều hơn nữa của các bên”.