Áo: Xét xử “người thổi còi” vụ bê bối Ibiza
Tòa án ở Áo đang xét xử Julian Hessenthaler, “người thổi còi” đưa sự thật ra ánh sáng vụ bê bối chính trị xảy ra cách đây 2 năm khiến liên minh cầm quyền tan rã và một Phó Thủ tướng lĩnh án tù.
Phiên tòa xét xử Julian Hessenthaler bắt đầu vào ngày 8-9 và có thể kéo dài trong nhiều ngày, trong đó có 5 ngày xét hỏi. Phiên tòa thu hút sự quan tâm của cộng đồng các tổ chức phi chính phủ ở Áo và quốc tế bởi đương sự bị xét xử là một người đã đưa ra ánh sáng một vụ bê bối chính trị gây chấn động Áo và châu Âu. 15 tổ chức phi chính phủ hàng đầu thế giới và của Áo đã lên tiếng phản đối phiên tòa vì nó tạo ra tiền lệ xấu cho những người tố giác bê bối (người thổi còi).
Trong một bức thư ngỏ, 15 tổ chức phi chính phủ cho rằng phiên tòa chỉ dựa trên lời buộc tội thiếu căn cứ chắc chắn chỉ nhằm gán tội và bắt giữ Hessenthaler là không thỏa đáng và việc này cần phải được xem xét lại. Các tổ chức phi chính phủ cho rằng hành động tung video vụ bê bối Ibiza đã được pháp luật về quyền tự do thể hiện ở Áo và Đức bảo vệ, do đó không có căn cứ gì để buộc tội Hessenthaler.
Phía công tố cho rằng việc xét xử Hessenthaler là có căn cứ và hoàn toàn “không nhằm mục đích trả đũa” vì việc Hessenthaler đã khiến cho liên minh cầm quyền ở Áo tan rã. Việc điều tra, truy tố đối với Hessenthaler được tiến hành liên quan đến những hành vi được xem là vi phạm pháp luật của ông này. Hessenthaler là một nhà báo đều tra và làm cố vấn an ninh tư nhân.
Phía công tố cho biết Hessenthaler bị cáo buộc các tội như “làm giả giấy tờ liên quan đến video đăng phát”, cũng như các cáo buộc liên quan đến ma túy dựa trên lời khai của một tên tội phạm ma túy đã được trả tự do sau khi có cuộc “nói chuyện” với các nhà điều tra. Ngoài ra, Hessenthaler cũng bị cáo buộc tội “lợi dụng video để tống tiền” cựu Phó Thủ tướng Heinz-Christian Strache - can phạm chính trong vụ bê bối Ibiza. Phần các tổ chức phi chính phủ cho rằng việc điều tra đối với Hessenthaler có dấu hiệu khuất tất và thiếu khách quan, bởi giai đoạn đầu cuộc điều tra do quan chức chính phủ có quan hệ mật thiết với ông Strache tiến hành.
Vụ việc khiến cho Hessenthaler phải hầu tòa bắt đầu từ việc ngày 17-5-2019, hai tờ báo Der Spiegel và Süddeutsche Zeitung của Đức cùng đăng nội dung video trong đó ông Strache và Johann Gudenus, thành viên đảng FPO, được một phụ nữ đóng giả là cháu gái của một nhà tài phiệt người Nga tên Igor Makarov đề nghị hỗ trợ trong cuộc bầu cử diễn ra vào tháng 10 cùng năm.
Cuộc gặp gỡ đó diễn ra vào tháng 7-2017 tại một căn biệt thự trên hòn đảo Ibiza thuộc Tây Ban Nha. Video cho thấy ông Strache đã có “trao đổi có qua có lại”, hứa hỗ trợ người phụ nữ trong những hợp đồng làm ăn ở Áo. Cuộc gặp mặt ngoài Strache, Gudenus và người phụ nữ còn có 2 người nữa thuộc đảng FPO. Người phụ hữ đề nghị sẽ hỗ trợ Strache bằng cách mua tờ báo lá cải có số phát hành rất lớn là Kronen Zeitung. Strache đề nghị bà này nên hỗ trợ thông qua các tổ chức hiệp hội để tránh bị kiểm toán. Ông Strache không hay biết rằng cuộc gặp là một cái bẫy, có quay video và được dàn dựng nhằm đưa ông vào tròng. Người được cho là chỉ đạo dàn dựng cuộc gặp này không ai khác chính là Gudenus.
Vụ bê bối Ibiza đã để lại những hậu quả rất nghiêm trọng cho chính trường Áo. Sau khi video được báo chí đăng tải, cơ quan điều tra Áo đã tiến hành 12 cuộc điều tra liên quan các cáo buộc sai phạm của ông Strache và những người liên quan. Ngay cả Thủ tướng Kurz cũng bị đều tra. Ông Strache tuyên bố từ chức Phó Thủ tướng và Chủ tịch đảng FPO vào ngày 18-5-2019, đồng thời đề xuất người thay thế trên cả hai cương vị. Cũng trong ngày 18-5-2019, Thủ tướng Sebastian Kurz (đảng Nhân dân Áo - OVP) cũng tuyên bố giải tán liên minh cầm quyền và tổ chức bầu cử lại vào đầu tháng 9-2019.
Ngày 20-5-2019, Thủ tướng Kurz đề nghị Tổng thống Alexander Van der Bellen cách chức Bộ trưởng Nội vụ Herbert Kickl, người đang chủ trì cuộc điều tra vụ bê bối Ibiza. Kurz cho rằng Bộ trưởng Kickl không nghiêm túc, khách quan khi thực hiện cuộc điều tra liên quan các quan chức cùng đảng mình. Vì việc này, giữa hai đảng FPO và OVP lại xảy ra tranh cãi gay gắt và FPO tuyên bố rút toàn bộ người của mình ra khỏi chính phủ của Thủ tướng Kurz. Ngày 27-5-2019, đảng FPO và một số đảng khác tham gia cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm chính phủ của ông Kurz. Sau đó, Tổng thống Alexander van der Bellen giải tán chính phủ và tuyên bố bầu cử trước thời hạn vào tháng 9-2019. với chiến thắng tiếp tục thuộc về đảng OVP của Thủ tướng Kurz. Nhưng, mâu thuẫn chính trị từ sau vụ bê bối đó tiếp tục kéo dài.
Sau khi vụ việc đổ bể, hai ông Strache và Gudenus đâm đơn kiện báo Der Spiegel và báo Süddeutsche Zeitung đòi bồi thường thiệt hại nhưng bị bác đơn. Về phần nhà báo Hessenthaler, ông bị một số quốc gia khác thuộc Liên minh châu Âu truy nã vì các cáo buộc gian lận liên quan đến video Ibiza và bị bắt tại Đức vào năm 2020.
Ngày 27-8-2021, Tòa Vienna mở phiên xét xử cựu Phó Thủ tướng Strache, tuyên buộc ông các tội tham nhũng liên quan vụ bê bối Ibiza năm 2019. Vụ việc dàn dựng video chỉ là cái cớ để mở cuộc điều tra tham nhũng đối với ông Strache và người ta đã phát hiện ông biển thủ, thâm lạm công quỹ, tiêu xài công quỹ lãng phí. Tòa đã tuyên ông Strache 15 tháng tù treo.