Đằng sau chuyến thăm Nga của Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ
Victoria Nuland, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ, phụ trách châu Âu và Á-Âu, đã đến Moscow ngày 11-10 trong chuyến thăm Nga 3 ngày. Sự kiện này là dấu hiệu cho thấy Nga, Mỹ cùng tỏ thiện chí và vẫn muốn duy trì đối thoại về các vấn đề ngoại giao. Tuy nhiên, vấn đề Ukraine mới thực sự là mục tiêu chính của chuyến thăm này.
Quan hệ Nga và Mỹ vẫn căng thẳng sau nhiều vụ tin tặc, được cho là tiến hành từ Nga, nhắm vào doanh nghiệp và cơ quan hành chính Mỹ, cũng như những cáo buộc Nga tìm cách can thiệp các cuộc bầu cử ở Mỹ. Vào tháng 4 năm nay, Washington đã thông qua một loạt biện pháp mới để trừng phạt những người được cho là có liên quan.
Ngoài việc trục xuất 10 nhà ngoại giao Nga, Washington còn áp đặt nhiều hạn chế đối với các ngân hàng Mỹ mua nợ của Nga. Để đáp trả, Moscow cũng trục xuất 10 nhà ngoại gia Mỹ, cấm nhiều thành viên của chính quyền ông Biden nhập cảnh vào Nga, đe dọa nhiều quỹ và tổ chức phi chính phủ được Washington tài trợ... Cuộc gặp giữa ông Biden và ông Putin hồi tháng 6 năm nay tại Geneve chỉ cho phép đặt những nền tảng cho mối quan hệ phức tạp, trong đó các biện pháp trừng phạt và những cuộc trục xuất các nhà ngoại giao thì mỗi lúc một gia tăng.
Trong bối cảnh như vậy, chuyến đi của nhà ngoại giao Mỹ đòi hỏi các cuộc đàm phán nhiều gấp 2 lần so với một chuyến thăm bình thường. Bởi vì, ngoài những cuộc tranh luận có liên quan đến mối quan hệ Nga - Mỹ, người ta còn phải tìm kiếm một phương cách để bà thứ trưởng thoát khỏi lệnh trừng phạt của Nga. Bà Victoria Nuland đã bị cấm nhập cảnh Nga từ nhiều năm qua. Để có được chuyến công du này, bắt đầu từ hôm 11-10, Mỹ đã phải chấp nhận rút lệnh trừng phạt nhắm vào một nhà ngoại giao Nga. Trong chuyến thăm, bà Victoria Nuland đã gặp Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov và Thứ trưởng Quốc phòng Nga Alexander Fomin.
Theo Thứ trưởng Ngoại giao Nga, Sergey Ryabkov, trong ngày làm việc đầu tiên, hai bên đã không đạt bước tiến đáng kể nào và có nguy cơ căng thẳng song phương gia tăng. Về phần mình, Bộ Ngoại giao Mỹ mô tả cuộc đối thoại đầu tiên này là hữu ích và hai bên đã thỏa thuận tiến hành đợt đàm phán mới nhằm tìm cách giải quyết bất đồng liên quan đến hai sứ quán. Trả lời truyền thông Nga, Thứ trưởng Ngoại giao Nga cũng cho biết sẽ có các tham vấn song phương để giải quyết xung đột về số lượng visa cho nhân viên sứ quán nhưng không cho biết thời điểm cụ thể.
Trong bài viết “Chuyến thăm của Nuland đến Moscow: Du lịch hay kinh doanh?”, tạp chí Người quan sát lục địa của Pháp đã có cái nhìn sâu hơn về chuyến đi Nga lần này của Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ. Tạp chí nhắc lại rằng nhà ngoại giao Mỹ này là một nhân vật gần như huyền thoại. Nhờ những hình ảnh phân phát bánh quy trên quảng trường Maidan ở Kiev, bà ấy đã trở thành một biểu tượng của chính sách chính trị đối với Ukraine của Mỹ.
Không nghi ngờ gì khi bà Nuland, vợ của một trong những nhà tư tưởng tân bảo thủ nổi bật nhất Bob Kagan, có lập trường rất rõ ràng và bà hết lòng vì việc thúc đẩy dân chủ và chống lại Nga. Nhưng, trên hết, bà là một công chức lâu năm giàu kinh nghiệm và kỷ luật, đi theo đường lối chuyên nghiệp, thực dụng. Và chuyến thăm này có liên quan đến các mục tiêu rất cụ thể do Nhà Trắng đề ra. Sự cương quyết tìm cách tới Moscow của bà Nuland có thể là do chính quyền ông Biden muốn tìm hiểu triển vọng thực sự của quan hệ Nga-Ukraine là gì. Vào lúc này, Nhà Trắng hoàn toàn không có nhu cầu để cho mối quan hệ Nga-Ukraine thêm căng thẳng, vì tất cả các hoạt động của những tháng trước đó cho thấy chính quyền ông Biden đã đặt ra các ưu tiên rõ ràng. Ưu tiên số 1, trên hết, là ngăn chặn Trung Quốc. Quan hệ Mỹ - Trung không ngừng xấu đi, căng thẳng, ít nhất là cường độ xung đột gia tăng. Hồ sơ Đài Loan đang trở nên nổi bật khi biết rằng đây là chủ đề dễ bùng nổ nhất và có lẽ là chủ đề duy nhất trong toàn bộ các mâu thuẫn giữa Mỹ và Trung Quốc có khả năng khơi mào chiến tranh. Không có sự giải quyết nhanh chóng nào được mong đợi, đúng hơn là ngược lại.
Theo những gì người ta có thể đánh giá, Tổng thống Joe Biden và nhóm của ông muốn tình hình giữa Nga và Ukraine, đặc biệt là xung quanh Donbass, vẫn ổn định, không leo thang. Có lẽ ngay cả Washington cũng sẵn sàng gây ảnh hưởng đến Kiev, đặc biệt là khi các động thái chính trị của Tổng thống Volodymyr Zelensky khiến người Mỹ phải kinh ngạc.
Các động thái chính trị gia tăng ở Kiev như Tổng thống Zelensky tìm cách củng cố quyền lực của mình. Do không có được sự ủng hộ mạnh mẽ, ông Zelensky đang cố gắng lôi kéo phương Tây để đe dọa các nhà tài phiệt của Ukraine và lôi kéo Nga để thu hút sự ủng hộ của phương Tây. Đó là một cách làm đầy rủi ro, đặc biệt là vì nguy cơ làm tình hình xung quanh Donbass xấu đi. Điều này gây khó chịu cho Washington, chưa kể đến sự mệt mỏi của Mỹ về vấn đề Ukraine đã tích lũy trong nhiều năm. Và, bà Victoria Nuland muốn biết tất cả những điều ẩn phía dưới nền chính trị Ukraine và phẩm chất của giai cấp thống trị ở Kiev.
Sau 10 tháng vào Nhà Trắng, ông Biden đã chứng tỏ rằng ông có thể tiến hành một đường lối nhất quán khi muốn và từ bỏ một số vấn đề chính trị quốc tế nếu cần. Việc xác định các thông số chính trị giữa Ukraine và Nga có lẽ là lý do cho chuyến thăm này của bà Nuland. Đó không phải chuyến đi tìm kiếm những thỏa thuận hay sự hiểu biết lâu dài giữa Nga và Mỹ hay giữa Nga và Ukraine vì thứ nhất, nền chính trị đương đại không mang tính chất dài hạn. Thứ hai, thậm chí không có các giải pháp thực tế (không ai tin vào nội dung của các thỏa thuận Minsk). Thứ ba, lợi ích chung của Nga và Mỹ bị hạn chế, như bà Nuland đã chỉ ra, về khả năng dự đoán.