Dấu mốc quan trọng trong quan hệ Trung Quốc - Trung Á

21:06 23/05/2023

Nhận lời mời của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nguyên thủ quốc gia của cả 5 nước Trung Á sẽ tham dự lần đầu tiên một hội nghị thượng đỉnh mà sẽ "vạch ra một kế hoạch chi tiết mới cho quan hệ Trung Quốc - Trung Á".

Lần đầu tiên

Hội nghị thượng đỉnh lần này là sự kiện ngoại giao lớn đầu tiên mà chính phủ Trung Quốc đăng cai tổ chức trong năm 2023. Đây cũng là hội nghị thượng đỉnh trực tiếp đầu tiên giữa các nhà lãnh đạo Trung Quốc và 5 quốc gia Trung Á bao gồm Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan kể từ khi hai bên thiết lập quan hệ ngoại giao 31 năm trước.

antg 1905 anh 3.jpeg -0
Hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc - Trung Á diễn ra tại thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc

Trên thực tế, quan hệ Trung Quốc - Trung Á trong những năm gần đây đã có nhiều dấu hiệu khởi sắc, làm tiền đề cho việc tổ chức hội nghị lần này. Hiện có khoảng 8.000 công ty Trung Quốc đang hoạt động ở Trung Á. Ngày 17/5, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã công bố dữ liệu cho thấy khối lượng xuất nhập khẩu của Trung Quốc với các nước Trung Á lên tới 173,05 tỷ Nhân dân tệ (NDT), tương đương 24,8 tỷ USD, trong 4 tháng đầu năm 2023, tăng 37,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, khoảng 55% hàng nhập khẩu của Trung Quốc là các sản phẩm năng lượng như than đá, dầu thô và khí đốt tự nhiên.

Trung Quốc muốn gì từ Trung Á?

Một trong những mối quan tâm hàng đầu của Trung Quốc đối với khu vực Trung Á là hợp tác năng lượng. Bắc Kinh hy vọng sẽ có thêm một tuyến đường ống dẫn khí đốt Trung Á - Trung Quốc mới, nâng tổng số tuyến đường ống này lên con số 4, giúp khai thác thêm nguồn dự trữ khổng lồ ở Turkmenistan, nơi chiếm 75% lượng khí đốt nhập khẩu của Trung Quốc từ khu vực này. Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng chính trị và năng  lượng phức tạp mà thế giới đang phải đối mặt, sự hợp tác của Trung Quốc và các nước Trung Á trong lĩnh vực này có thể giúp hai bên phát huy sức mạnh của nhau. Trong 4 tháng đầu năm, Trung Quốc đã nhập khẩu các sản phẩm năng lượng như than đá, dầu thô và khí đốt tự nhiên trị giá 32,45 tỷ NDT từ 5 quốc gia Trung Á, chiếm 55% tổng kim ngạch.

Gia tăng đầu tư vào các nền kinh tế Trung Á là một mối quan tâm khác của Trung Quốc. Tờ “Thời báo Hoàn Cầu” trích báo cáo của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết tính đến cuối tháng 3, đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào các nước Trung Á đã vượt quá 15 tỷ USD.

Đầu tư cho các cơ sở hạ tầng giao thông là một điểm được chú ý hàng đầu trong hợp tác Trung Quốc - Trung Á. Theo AFP, Hội nghị thượng đỉnh lần này tổ chức tại thành phố Tây An - cửa ngõ phía Đông của Con đường Tơ lụa lịch sử nối liền Âu - Á thời cổ - là dịp để thúc đẩy các tuyến giao thông rộng lớn, bao gồm tuyến đường sắt Trung Quốc - Kyrgyzstan - Uzbekistan, trị giá 6 tỷ USD, vốn bị đình trệ từ lâu. Theo nhận định của chuyên gia Bradley Jardine, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Oxus, các tuyến đường sắt đi qua Trung Á, nối liền châu Âu và Trung Quốc, trở nên quan trọng hơn rất nhiều sau khi Nga tiến hành “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine, dẫn đến việc phương Tây áp đặt nhiều biện pháp trừng phạt nhằm cô lập Nga.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng quan tâm tới vấn đề an ninh của khu vực Trung Á, vốn nằm ở ngã tư của châu Á, có tầm quan trọng chiến lược. 3 trong số 5 quốc gia Trung Á có chung đường biên giới với Trung Quốc dài hơn 3.000km. Do đó, các nước Trung Á không chỉ là phạm vi ảnh hưởng của Nga mà còn là láng giềng của Trung Quốc, có liên quan đến an ninh chiến lược của khu vực Tây Bắc Trung Quốc.

Vai trò của Nga đang suy giảm?

Trước hội nghị, nhiều người cho rằng Trung Á là phạm vi ảnh hưởng truyền thống của Nga, trong bối cảnh Nga đang can dự sâu vào cuộc xung đột với Ukraine, động thái này của Trung Quốc là “tranh thủ”.

Emil Avdaliani - Giáo sư tại Đại học châu Âu và là Giám đốc Nghiên cứu Trung Đông tại Geocase - trong bài viết đăng trên trang mạng của Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu (ECPA) cho rằng vẫn như thường lệ, Nga không bày tỏ quan ngại khi nói đến Trung Quốc ở Trung Á, nhưng thực tế là Moscow nhất quyết yêu cầu tất cả các nhà lãnh đạo Trung Á đến Moskva để dự lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng vào ngày 9/5, báo hiệu rằng Điện  Kremlin đang lo lắng về ảnh hưởng khu vực đang bị thu hẹp của mình.

Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc chủ yếu tập trung vào hợp tác kinh tế với Trung Á; kể từ năm 2022, trọng tâm đã thay đổi. Trung Quốc hiện đã mở rộng tầm nhìn bao gồm cả vấn đề chính trị và hội nghị thượng đỉnh ở Tây An có thể chính thức mở ra một giai đoạn hợp tác song phương mới.

Dù vậy, có nhiều ý kiến không đồng tình với nhận định này. Mặc dù hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc-Trung Á là sự kiện chưa từng có trong lịch sử ngoại giao giữa hai bên, nhưng nhìn lại thực tiễn ngoại giao của các nước Trung Á với các nước khác, việc tổ chức một hội nghị thượng đỉnh như vậy không phải là hiếm. Những năm gần đây, 5 quốc gia Trung Á ngày càng có xu hướng kết giao với thế giới bên ngoài như một chỉnh thể. Hội nghị tham vấn nguyên thủ các quốc gia Trung Á là hội nghị thượng đỉnh của 5 nước do Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev khởi xướng năm 2017 đã được các nước ủng hộ. Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên được tổ chức tại Astana (Kazakhstan) vào tháng 3/2018 và Hội nghị tham vấn nguyên thủ các quốc gia Trung Á lần thứ 5 dự kiến sẽ được tổ chức tại Dushanbe (Tajikistan) vào tháng 9/2023. 5 quốc gia Trung Á đều đã thiết lập cơ chế “C5+1” với Mỹ, Nga, Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU).

Ngoài ra, một số nhà phân tích cho rằng ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực không có nghĩa là Moscow kém quan trọng hơn. Trung Quốc và Nga đã đồng ý thiết lập quan hệ đối tác “không giới hạn” vào tháng 2 năm ngoái, chưa đầy 3 tuần trước khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Khánh An (Tổng hợp)

Chiều 12/6, tại trụ sở Chính phủ, đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đã chủ trì Hội nghị công bố các nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Cùng dự có lãnh đạo một số bộ, ngành Trung ương.

Chiều 12/6, tại Hà Nội, Bộ Công an Việt Nam phối hợp với Cơ quan Liên Hợp Quốc (LHQ) về Bình đẳng giới và Trao quyền cho Phụ nữ (UN Women) tổ chức hội thảo quốc tế với chủ đề: "Tăng cường sự tham gia của nữ sĩ quan Cảnh sát trong hoạt động gìn giữ hòa bình (GGHB) LHQ - Kinh nghiệm quốc tế và Việt Nam".

Ngày 12/6, tại Trường Cao đẳng CSND I, Cục Đào tạo đã tổ chức Hội thảo khoa học cấp bộ với chủ đề “Thực hành nghề trong đào tạo trình độ trung cấp CAND, thực trạng và giải pháp”. Thượng tướng, PGS.TS Trần Quốc Tỏ, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an dự và phát biểu tại hội thảo.

Theo Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), tính đến 11h 30 phút ngày 12/6, do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 1, khu vực từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi và Kon Tum ghi nhận mưa to đến rất to, gây ra tình trạng ngập lụt, sạt lở và thiệt hại tại một số địa phương.

Ngày 12/6, tại phiên xét xử sơ thẩm, HĐXX TAND tỉnh An Giang đã tuyên phạt bị cáo Men Pholly, (cựu Trưởng Ban Dân tộc tỉnh An Giang) mức án 3 năm tù, cho hưởng án treo; Chau Anne (cựu Phó trưởng ban) và Đặng Thị Xuân Hoa (Kế toán) mỗi bị cáo 2 năm 6 tháng tù, cho hưởng án treo; Keo Kim Sêng (Phó Chánh Văn phòng) và Trần Thái Kháng (Chuyên viên) mỗi bị cáo 18 tháng tù cùng về tội "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng".

Trong vụ án xảy ra tại Công ty cổ phần Tập đoàn Phúc Sơn (viết tắt là Tập đoàn Phúc Sơn) và các địa phương liên quan, bị can Nguyễn Văn Hậu (Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Phúc Sơn) đã đưa hối lộ tổng số tiền hơn 132 tỷ đồng. Trong đó đưa hối lộ cựu Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan 25 tỷ đồng và 1 triệu USD; đưa hối lộ cựu Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc Lê Duy Thành 20 tỷ đồng và 1,3 triệu USD.  

Ngày 12/6, nguồn tin của phóng viên cho hay, Công an tỉnh Thanh Hóa vừa khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam Nguyễn Khánh Tùng (SN 1973), trú tại TP Vinh, Nghệ An để điều tra tội buôn lậu.

Liên tiếp từ tối qua và ngày hôm nay 12/6, do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 1 (Wutip), TP Đà Nẵng hứng chịu đợt mưa lớn kéo dài, gây ngập úng trên diện rộng, khiến nhiều tuyến phố và khu dân cư bị ngập sâu. Lực lượng Công an TP Đà Nẵng lập tức triển khai trực chiến 24/24, chủ động hỗ trợ di dời người dân, đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản cho người dân.

Ngày 12/6, TAND TP Hà Nội mở phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử bị cáo Vũ Tuấn Anh (SN 1977, trú tại phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, Hà Nội) và tuyên phạt bị cáo 14 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. 

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.