Liên Hợp Quốc báo động tình trạng thiếu nước toàn cầu

Tại hội nghị, LHQ đã kêu gọi các quốc gia hợp tác với nhau cùng hành động, nếu không sẽ phải đối mặt với nạn đói, xung đột và di cư bắt buộc do tình trạng khan hiếm nước ngày càng trầm trọng. Ông Guterres cho biết: “Chúng ta đang rút cạn nguồn sống của nhân loại thông qua việc tiêu thụ nước quá mức và sử dụng nước không bền vững, đồng thời nước cũng bị bốc hơi do tình trạng nóng lên toàn cầu”. Ông cho rằng các chính phủ “phải xây dựng và thực hiện các kế hoạch đảm bảo việc tiếp cận nước công bằng cho tất cả mọi người đồng thời bảo tồn nguồn tài nguyên quý giá này”.

Theo báo cáo của LHQ, 1/4 dân số thế giới vẫn không được tiếp cận với nước uống an toàn trong khi một nửa thiếu điều kiện vệ sinh cơ bản, và mặc dù có một số tiến bộ trong những năm gần đây, cuộc khủng hoảng khí hậu đang khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn.

Tiếp cận nguồn nước uống sạch và vệ sinh là một trong 17 mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) được LHQ đưa ra vào năm 2015, bên cạnh xóa đói giảm nghèo, bình đẳng giới và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Với tốc độ đầu tư và ý chí chính trị hiện nay, khả năng tiếp cận nước và vệ sinh môi trường (SDG6) sẽ không đạt được mục tiêu vào năm 2030. Với tốc độ này, chỉ 37% người dân ở châu Phi cận Sahara sẽ có nước được quản lý an toàn vào năm 2030. Khả năng tiếp cận ở các quốc gia giàu nhất cũng không đồng đều, với các hộ gia đình người Mỹ bản địa có khả năng sống mà không có hệ thống ống nước cơ bản cao gấp 19 lần so với người Mỹ da trắng. Theo một phân tích của tổ chức WaterAid, để đạt mục tiêu tiếp cận nước sạch và vệ sinh vào năm 2030, thế giới cần phải tăng đầu tư gấp 3 lần, lên ít nhất 200 tỷ USD một năm. Tuy nhiên, cho đến nay chính phủ các quốc gia đã không làm tốt việc tổng hợp tình hình để đưa quyết sách suối cùng.

Hội nghị nước của LHQ diễn ra vào thời điểm khủng hoảng liên quan đến nước chưa từng có: Hiện tượng nóng lên toàn cầu đang gây ra hạn hán và lũ lụt ngày càng nghiêm trọng; công nghiệp nông nghiệp, khai khoáng, nhiên liệu hóa thạch, xi măng và các ngành công nghiệp khác đang sử dụng và gây ô nhiễm nguồn nước ngày càng khan hiếm; và tỉ lệ tăng 10% di cư bắt buộc trên toàn cầu có liên quan đến tình trạng thiếu nước. Hạn hán ở phía Tây nước Mỹ và châu Âu đã chứng minh cuộc khủng hoảng khí hậu đang đe dọa khả năng tiếp cận nguồn nước ở các quốc gia và cộng đồng mà cho đến gần đây vẫn coi nước là điều hiển nhiên. Trong một tuyên bố, Nhà Trắng cho biết Mỹ sẽ công bố một loạt cam kết lên tới 49 tỷ USD cho Chương trình hành động vì nước nhưng có rất ít chi tiết ngoài 700 triệu USD (từ gói viện trợ đã công bố trước đó) để giúp 22 nước ưu tiên.

Về vấn đề tài chính, các đại biểu từ các quốc gia dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu đã trình bày những mất mát và thiệt hại đối với sinh kế, đất đai, văn hóa và cuộc sống đang phải gánh chịu do mực nước biển dâng cao, nhiễm mặn nước ngầm, hạn hán, triều cường và lượng mưa bất thường, như một phần của mối quan hệ giữa nước và di cư bắt buộc. Ở Bangladesh, chính phủ đang xây dựng các thị trấn mới để di chuyển các cộng đồng ven biển. Quan chức Tuvalu cho biết một số khu vực đã không thể ở được buộc người dân phải di dời. “Chúng tôi không muốn rời khỏi hoặc rời khỏi đất nước, vì vậy chúng tôi cần sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế trước những mất mát và thiệt hại”.

Hội nghị về nước kéo dài 3 ngày bao gồm gần một trăm sự kiện bên lề với ít nhất 8.000 đại biểu dự kiến sẽ trực tiếp tham dự. Nhưng, khả năng tiếp cận hội nghị của LHQ cũng không bình đẳng. Những người ủng hộ công lý về nước đã cảnh báo về việc các công ty đa quốc gia, trong đó có Bayer, Unilever, Cargill và Coca Cola, nắm bắt được chương trình nghị sự về nước của LHQ. Trong khi đó, các đại diện từ các cộng đồng tiền tuyến đã bị từ chối tiếp cận do các vấn đề về thị thực và tài trợ. Detlef Stammer từ Tổ chức Khí tượng Thế giới đã chỉ trích diễn giả của Diageo, công ty đồ uống toàn cầu bán rượu whisky Johnny Walker và Guinness, sau khi cô ấy đưa ra trường hợp kinh doanh đầu tư vào WASH và tiết kiệm nước. 40 trong số 200 địa điểm toàn cầu của Diageo đang hoạt động ở những nơi căng thẳng về nước.

Việc tư nhân hóa các dịch vụ cấp nước và vệ sinh đang diễn ra trên khắp thế giới và được thúc đẩy bởi nhiều chính phủ và ngân hàng phát triển. Osward Chanda, giám đốc phụ trách phát triển nước và vệ sinh tại Ngân hàng Phát triển châu Phi, cho biết: “Khu vực tư nhân không phải là giải pháp cho mọi vấn đề của chúng ta nhưng họ có nguồn lực và chuyên môn có thể tạo ra sự khác biệt”. Nhưng, tại một sự kiện đồng thời do Diễn đàn nước của nhân dân tổ chức, Meera Karunananthan từ Dự án Hành tinh xanh ở Canada cho biết việc nhấn mạnh vào việc khu vực tư nhân tham gia cung cấp nước sạch và vệ sinh là điều “đáng báo động” và đã bỏ qua nhiều năm nghiên cứu về những hậu quả có hại của tư nhân hóa từ khắp nơi trên thế giới.

Hôm 21/3, Pedro Arrojo, báo cáo viên đặc biệt của LHQ về quyền con người đối với nước, đã cho công bố “Tuyên ngôn về công lý nước”, trong đó lập luận rằng tiếp cận với nước và vệ sinh là quyền cơ bản của con người và các nhu cầu cá nhân và sinh hoạt phải được ưu tiên hơn sử dụng công nghiệp và thu lợi nhuận.