Ngày trở lại của ông Trump

Sự trở lại Nhà Trắng của ông Trump hứa hẹn nhiều thay đổi, cả đối nội lẫn đối ngoại, với những chính sách “làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” mà ông đưa ra từ năm 2016.

Sẽ thay đổi nhiều chính sách trong nước

Ngay cả trước khi cuộc bỏ phiếu bắt đầu, giới phân tích đã có những dự báo rằng “nước Mỹ đang đứng bên thềm của một sự thay đổi sâu sắc, lớn hơn bất kỳ sự thay đổi nào khác trong lịch sử gần đây”. Trong bài phát biểu trước người ủng hộ mình ở bang Florida ngày 6/11, sau khi được xác nhận giành chiến thắng, ông Trump nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ làm đủ mọi cách để thay đổi. Ngày này sẽ mãi được ghi nhớ như cách người dân Mỹ đã giành lại quyền kiểm soát đất nước”.

Một trong nhiều chính sách ông Trump sẽ thay đổi sau khi nhậm chức, đó là chính sách về môi trường, các nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông đã rút nước Mỹ khỏi thỏa thuận khí hậu Paris, làm suy yếu tiến trình đàm phán. Trong nhiệm kỳ thứ hai, giới phân tích dự báo rằng ông sẽ thay đổi mạnh mẽ hơn nữa đối với những nỗ lực làm chậm cuộc khủng hoảng khí hậu.

Project 2025 đã phác thảo vô số cách mà chính quyền của ông có thể gây hại cho chính sách môi trường, từ việc tăng cường dầu mỏ, khí đốt và than đá cho đến đóng cửa Cơ quan Quản lý khí quyển và đại dương quốc gia, cơ quan đo lường mức độ nhiệt độ đang tăng. Ông từng gọi cuộc khủng hoảng khí hậu là “trò lừa bịp” và “một trong những trò lừa đảo lớn nhất mọi thời đại”, đã hứa sẽ “khoan, khoan, khoan” và chấm dứt lệnh tạm dừng của ông Biden đối với các nhà ga xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng, cùng nhiều việc khác. Và, nhiệm kỳ 4 năm của ông đến đúng vào thời điểm Trái đất cần nhất để đẩy nhanh các nỗ lực hạn chế biến đổi khí hậu.

Các chính sách an toàn súng hợp lý có thể bị thu hồi. Tổng thống Biden đã giám sát việc thông qua luật an toàn súng liên bang lớn đầu tiên trong gần 3 thập kỷ. Hiện tại, những người ủng hộ lo ngại rằng các chính sách đó có thể dễ dàng bị đảo ngược sau khi ông Trump và đảng Cộng hòa trong Quốc hội giành chiến thắng trong cuộc bầu cử này.

Trong nhiệm kỳ thứ hai, những người ủng hộ mong đợi ông sẽ ngay lập tức đóng cửa Văn phòng Phòng chống bạo lực súng đạn của Nhà Trắng, được thành lập vào năm 2023 và do bà Harris giám sát, đề cử một nhà lãnh đạo thân thiện với ngành công nghiệp súng đạn làm Giám đốc Cục Rượu, Thuốc lá, Súng đạn và Chất nổ. Ông cũng có thể phá vỡ việc thực hiện luật mà ông Biden đã ký và thu hẹp một số nỗ lực của chính quyền ông nhằm mở rộng kiểm tra lý lịch người mua súng.

Một trong những chính sách quan trọng mà ông Trump đưa ra trong suốt chiến dịch tranh cử là giải quyết dứt điểm vấn đề nhập cư bất hợp pháp. Ông đã thề không chỉ khôi phục nhiều chính sách nhập cư gây tranh cãi của mình mà còn tiến xa hơn nữa. Trong khi một số kế hoạch nhiệm kỳ đầu tiên của ông đã bị tòa án và Quốc hội cản trở, các nhà lãnh đạo về quyền nhập cư tin rằng chính quyền ông Trump “phiên bản” thứ hai có thể sẽ tinh vi và có chiến lược hơn. Ông đã thề sẽ thực hiện “chiến dịch trục xuất lớn nhất trong lịch sử Mỹ”. Cựu tổng thống lặp lại lời cam kết này thường xuyên đến mức nó đã trở thành lời kêu gọi vận động tranh cử. Tại Đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa ở Milwaukee vào mùa hè này, những người ủng hộ ông đã vẫy những tấm biển có dòng chữ “Trục xuất hàng loạt ngay bây giờ!” và hô vang: “Đưa họ trở về”.

Ông Trump đã đưa ra rất ít chi tiết cụ thể về kế hoạch của mình, nhưng trong các bài phát biểu và phỏng vấn công khai, ông và các đồng minh của mình, bao gồm Stephen Miller, kiến trúc sư của chương trình nghị sự nhập cư khắc nghiệt của ông, đã phác thảo một tầm nhìn rộng lớn phù hợp với các kế hoạch được nêu trong Project 2025, một bản thiết kế chuyển giao quyền lực tổng thống dài hơn 900 trang do Quỹ Di sản cánh hữu dẫn đầu biên soạn. Chiến lược này, như Trump đã mô tả, có thể bao gồm việc sử dụng quân đội Mỹ để thực thi luật nhập cư và an ninh biên giới và áp dụng các quyền hạn thời chiến của thế kỷ 18.

Ông Trump đã ví kế hoạch trục xuất hàng loạt của mình với chiến dịch được thực hiện dưới thời Tổng thống Dwight D Eisenhower vào năm 1954. Được biết đến với biệt danh “Chiến dịch Wetback”, hàng trăm nghìn người có tổ tiên là người Mexico, bao gồm một số công dân Mỹ, đã bị bắt giữ và trục xuất. Những người ủng hộ nhập cư cho biết tham vọng của ông Trump còn lớn hơn nhiều. Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đã cam kết trục xuất “có thể lên tới 20 triệu” người ra khỏi nước Mỹ.

Tính đến năm 2022, có 11 triệu người nhập cư không có giấy tờ đang sinh sống tại Mỹ, phần lớn trong số họ đã ở Mỹ hơn một thập kỷ. Người ta ước tính rằng có hơn 2 triệu người mới đến được phát hiện ở biên giới phía Nam kể từ khi ông Biden nhậm chức vẫn ở lại đất nước này. Hàng trăm nghìn người nhập cư được cấp phép tạm thời sống và làm việc tại Mỹ vì lý do nhân đạo cũng dễ bị tổn thương và có thể bị thu hồi quyền cư trú.

Các lãnh đạo nhập cư cho biết họ đã chuẩn bị tốt hơn và có tổ chức hơn so với nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Các nhóm đã cân nhắc hành động pháp lý chống lại các phần chính trong chương trình nghị sự nhập cư của ông và các nhà hoạt động cho biết họ đã học được cách khai thác sự phản đối của công chúng.

Và, câu chuyện về quyền phá thai một lần nữa sẽ trở thành vấn đề tranh cãi trong cả nước Mỹ dưới thời ông Trump. Khi Tòa án Tối cao Mỹ lật ngược phán quyết Roe kiện Wade vào năm 2022, điều này đã mở đường cho hơn một chục tiểu bang cấm hầu hết mọi ca phá thai. Mặc dù những lệnh cấm này cho phép phá thai trong trường hợp khẩn cấp, nhưng ngôn ngữ và nỗi sợ hậu quả hình sự khiến các bác sĩ buộc phải chờ đợi và theo dõi bệnh nhân.

Project 2025 đề xuất sử dụng Đạo luật Comstock năm 1873, luật này cấm gửi các vật liệu liên quan đến phá thai, để cấm mọi người vận chuyển thuốc phá thai. Những viên thuốc này chiếm khoảng hai phần ba số ca phá thai ở Mỹ. Nếu được ban hành ở mức tối đa, Đạo luật Comstock không chỉ có thể cấm thuốc mà còn cấm cả thiết bị mà các phòng khám cần để thực hiện công việc của mình và ông Trump có thể sử dụng luật này để thực hiện lệnh cấm phá thai trên thực tế trên toàn quốc.

Ngoài ra, những thành tựu của thời ông Biden như Đạo luật Giảm lạm phát sẽ bị bãi bỏ. Người bạn đồng hành của ông Trump là JD Vance đã gọi Đạo luật Giảm lạm phát của chính quyền Biden - dự luật trị giá 370 tỷ USD nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển sang năng lượng sạch - là một “trò lừa đảo năng lượng xanh”, bất chấp hàng triệu khoản đầu tư vào khí hậu được thực hiện tại quê nhà của ông Vance ở Middletown, Ohio. Những nghị sĩ đảng Cộng hòa tại Quốc hội đã cố gắng loại bỏ luật này và Project 2025 đã kêu gọi bãi bỏ luật này dưới thời ông Trump.

NATO lo âu

Theo thông lệ, các nhà lãnh đạo châu Âu cố gắng tỏ ra không cam kết khi được hỏi liệu nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump có gây tổn hại đến NATO hay không. Nhưng, bất chấp lời lẽ hoa mỹ về “chống Trump”, sự gắn kết của NATO sẽ bị đe dọa từ một tổng thống đảng Cộng hòa theo chủ nghĩa cô lập, người trước đây đã đe dọa sẽ rời khỏi liên minh nếu chi tiêu quốc phòng của châu Âu không tăng lên. “Sự thật là Mỹ là NATO và NATO là Mỹ; sự phụ thuộc vào Mỹ về cơ bản vẫn lớn như từ trước đến nay”, Jamie Shea, một cựu quan chức NATO giảng dạy tại Đại học Exeter cho biết.

Chi tiêu quốc phòng của Mỹ đạt mức kỷ lục 968 tỷ USD vào năm 2024 (tỷ lệ chi tiêu của Mỹ ở châu Âu không được tiết lộ). Ngân sách của 30 đồng minh châu Âu cộng với Canada lên tới 506 tỷ USD, chiếm 34% tổng chi tiêu. Đúng là 23 trong số 32 thành viên dự kiến sẽ chi hơn 2% GDP cho quốc phòng trong năm nay, nhưng vào năm 2014, khi mục tiêu được đặt ra, chi tiêu quốc phòng không phải của Mỹ trong NATO là 24%, thấp hơn hiện tại.

Có hơn 100.000 quân nhân Mỹ đồn trú tại châu Âu, nhiều hơn quân đội Anh; quân số này đã tăng hơn 20.000 người do Tổng thống Joe Biden đưa ra vào tháng 6/2022 để ứng phó với chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine. Quân đội Mỹ từ lâu đã đóng quân tại Đức, nhưng một lữ đoàn gồm 3.000 quân đã được điều động vào Romania, một sở chỉ huy quân đoàn tiền phương đóng tại Ba Lan và quân đội Mỹ đóng góp vào việc bảo vệ các quốc gia Baltic, trong khi các phi đội máy bay chiến đấu và máy bay ném bom đóng tại Vương quốc Anh và 5 tàu khu trục hạm hải quân đóng tại Tây Ban Nha.

Với chiến sự Ukraine và Israel - Hamas

Trong chiến dịch tranh cử năm 2024, ông Trump chưa đề cập rõ ràng về cách ông xử lý cuộc chiến Ukraine như thế nào. Nhưng, vào tháng 2, đảng Cộng hòa đã gợi ý rằng ông sẽ “khuyến khích” Nga làm “bất cứ điều gì họ muốn” với bất kỳ quốc gia nào “trễ hạn” vì “không trả” các khoản nợ của mình.

Theo hãng tin Reuters, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chúc mừng ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ và cho biết ông sẵn sàng đối thoại. “Tôi muốn chúc mừng ông ấy đã đắc cử tổng thống”, ông Putin phát biểu tại Sochi, một khu nghỉ dưỡng trên Biển Đen. Ông Trump đã hứa sẽ nhanh chóng chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine, nhưng không nói rõ bằng cách nào. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông Trump được biết đến với mối quan hệ với Tổng thống Putin mà nhiều người coi là gần gũi đến mức khó chịu đối với một nhà lãnh đạo của một trong những đối thủ toàn cầu hàng đầu của Mỹ.

Trong khi đó, đối với cuộc chiến Trung Đông, giới phân tích cho rằng ông Trump sẽ trao cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu “tấm séc trắng” ở Trung Đông, có thể mở đường cho một cuộc chiến tranh toàn diện giữa Israel và Iran. Ông Netanyahu sẽ không phải đối phó với sự phản đối của Mỹ đối với việc Israel kiểm soát Bờ Tây nhiều hơn. Việc sáp nhập Bờ Tây sẽ trở thành “khả năng tích cực hơn nhiều” dưới thời ông Trump, Khaled Elgindy, một thành viên cấp cao tại Viện Trung Đông cho biết. Không rõ liệu chiến thắng của ông Trump có khiến Thủ tướng Israel lôi kéo Mỹ tham gia một cuộc tấn công quyết định vào chương trình hạt nhân của Iran hay không, một mục tiêu lâu dài của nhà lãnh đạo Israel và đã bị chính quyền ông Biden ngăn cản.

Thủ tướng Netanyahu đã giám sát các cuộc tấn công vào Iran và tài sản của nước này như một phần của cuộc xung đột ngày càng gia tăng kể từ khi Hamas tấn công Israel vào ngày 7/10 năm ngoái. Ông và tổng thống đắc cử của Mỹ được cho là đã nói chuyện trong chiến dịch tranh cử của Mỹ. Hôm 6/11, ông Netanyahu đã chúc mừng Trump, sau khi chiến thắng được xác nhận.

Ông Leon Panetta, cựu Giám đốc CIA và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nói: “Và, câu hỏi thực sự ở đây là liệu ông Netanyahu có quyết định tiếp tục mở rộng cuộc chiến, nhắm vào Iran hay làm những điều về cơ bản tạo ra mối lo ngại lớn hơn về việc liệu Trung Đông có bao giờ tự giải quyết hay sẽ liên tục xung đột hay không”.