“Dân không đồng tình buôn chổi đót, chạy xe ôm mà xây được biệt thự “khủng”

• Sẽ sửa đổi quy định về kê khai tài sản để bịt lỗ hổng như vụ ông Phạm Sỹ Quý
• Cảnh cáo, cho thôi chức Giám đốc Sở TN&MT Yên Bái đối với ông Phạm Sỹ Quý
• Cần biện pháp cứng rắn trong phòng, chống tham nhũng
• Luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi) có những điểm mới nào?

Một trong những nội dung thu hút đại biểu quan tâm thảo luận là vấn đề xử lý tài sản, thu nhập mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc (Điều 59 dự thảo Luật do Chính phủ trình).

Đa số ĐBQH đồng tình phương án thu thuế thu nhập cá nhân

Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp (UBTP) Lê Thị Nga trình bày báo cáo một số vấn đề lớn về dự án Luật cho biết, về phương án xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tán thành với phương án 1 là thu thuế thu nhập cá nhân. Một số ý kiến tán thành với phương án 2 của dự thảo Luật là xử phạt hành chính.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu tại phiên họp

Ngoài ra, có ý kiến ĐBQH đề nghị quy định cụ thể hơn theo hướng, tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc sau khi có kết luận phải phân biệt rõ: Nếu tài sản, thu nhập có dấu hiệu do phạm tội, vi phạm pháp luật mà có, tài sản, thu nhập chưa nộp thuế thì xử lý như phương án 1. 

Riêng tài sản, thu nhập tuy người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc nhưng nếu không thuộc một trong các trường hợp nêu trên thì vẫn thuộc về người có nghĩa vụ kê khai; do đó, không cần phải sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân (Phương án ĐBQH).

Qua cân nhắc kỹ lưỡng ưu, nhược điểm của từng phương án và tiếp thu ý kiến của nhiều ĐBQH, UBTP và Cơ quan trình dự án thống nhất chọn phương án 1, thu thuế thu nhập cá nhân. “Đây là phương án có nhiều yếu tố hợp lý, đáp ứng được các yêu cầu về phòng, chống tham nhũng (PCTN), phù hợp với điều kiện của nước ta hiện nay và có tính khả thi nhất” – Chủ nhiệm UBTP Lê Thị Nga nhấn mạnh.

Theo đó, ngoài các quy định về xử lý đối với tài sản, thu nhập có dấu hiệu do phạm tội, do vi phạm pháp luật mà có thì đối với tài sản, thu nhập mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc và cơ quan có thẩm quyền cũng chưa chứng minh được do phạm tội, vi phạm pháp luật mà có thì:

Phương án 1: Cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập chuyển vụ việc sang cơ quan quản lý thuế có thẩm quyền để thu thuế thu nhập cá nhân; đồng thời sửa đổi Luật thuế thu nhập cá nhân để bổ sung thu nhập chịu thuế và thuế suất.

Phương án 2: Chuyển vụ việc sang cơ quan quản lý thuế có thẩm quyền để phân loại, tài sản, thu nhập nào chứng minh được thuộc diện chịu thuế thì yêu cầu nộp thuế; các tài sản, thu nhập khác vẫn thuộc về người có nghĩa vụ kê khai.

Do còn nhiều ý kiến ĐBQH khác nhau, UBTP và Cơ quan trình dự án đề nghị UBTVQH báo cáo cấp có thẩm quyền và xin ý kiến ĐBQH bằng phiếu về 2 phương án: Phương án thu thuế thu nhập cá nhân và Phương án do ĐBQH đề xuất để có căn cứ chỉnh lý trước khi trình Quốc hội thông qua.

Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu tiếp tục có nhiều ý kiến khác nhau về nội dung này. Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng và An ninh (UBQPAN) Nguyễn Mai Bộ đề nghị theo con đường tố tụng dân sự, nghĩa là giao cho toà án xử lý.

Nêu ra 6 lý do chứng minh cho phương án của mình, ông Nguyễn Mai Bộ nhấn mạnh: “Về thủ tục, theo Bộ luật Tố tụng dân sự, Toà án hoàn toàn có thể tiến hành giải quyết yêu cầu xác lập quyền sở hữu của nhà nước đối với tài sản, thu nhập kê khai không trung thực. Toà án sẽ đi xác minh, thu thập chứng cứ và bảo đảm nguyên tắc cực kỳ quan trọng là xử lý hai cấp (có sơ thẩm, phúc thẩm), bảo đảm quyền của người bị tịch thu hay bị xác lập quyền tài sản đó thuộc về nhà nước”.

Chủ nhiệm UBTP Lê Thị Nga cho rằng, về bản chất, phương án mà Phó Chủ nhiệm UBQPAN Nguyễn Mai Bộ nêu là thực hiện theo pháp luật hiện hành, nhưng hiện vẫn có nhiều vướng mắc.

Xin ý kiến Bộ Chính trị do còn nhiều ý kiến khác nhau

Đối với phương án thu thuế thu nhập cá nhân mà UBTP trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nêu quan điểm, thuế thường đánh vào khoản thu nhập hợp pháp, còn khoản thu nhập tăng thêm, chưa rõ nguồn gốc hợp pháp hay không mà đánh thuế thì không hợp lý lắm.

“Đã gọi thuế là thu nhập hợp pháp. Cái không chứng minh được nguồn gốc thì chưa biết hợp pháp hay không hợp pháp. Nếu ta thu thuế rồi mai kia xác minh đó là tài sản do phạm tội mà có, lại chuyển sang CQĐT thì khó” - Phó Viện trưởng Viện KSND tối cao Trần Công Phàn nhận định. Ông đề nghị nếu kê khai không trung thực thì đầu tiên phải xử lý kỷ luật, sau này làm rõ mới xử lý sau.

Phó Chánh án TAND tối cao Nguyễn Trí Tuệ cũng đề nghị cân nhắc kỹ vì “đây là một dạng vụ việc dân sự, cũng là việc lớn nên cần ý kiến đóng góp thêm”.

Giải trình thêm về vấn đề này, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho hay, có khoảng 6 phương án xử lý tài sản, thu nhập mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc: Thông qua con đường tố tụng hình sự; tố tụng dân sự; xử phạt vi phạm hành chính, hành chính - tư pháp, xử lý kinh tế - thuế; cuối cùng là thực hiện như luật hiện hành.

“Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu rất kỹ, sau khi trao đổi, hội thảo, xin ý kiến, cuối cùng thấy phương án thu thuế có nhiều yếu tố phù hợp, áp dụng được với Việt Nam nên đi sâu vào phương án này” – ông Khái nói.

Theo Tổng Thanh tra, chúng ta quan tâm tình trạng tài sản không rõ nguồn gốc, tức tài sản tăng thêm và kê khai không trung thực. Đây là một chính sách mới và được quan tâm, có thể xem là khoản thu nhập vãng lai, không thường xuyên thì phải nộp thuế thu nhập.

“Nếu xử lý thì phải tính mức thuế bình quân, nhưng đồng thời cũng không loại trừ nếu có vi phạm thì tiếp tục xem xét theo trình tự tố tụng hình sự để xử lý cuối cùng” – Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái nhấn mạnh.

Còn Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cho rằng, qua “so bó đũa chọn cột cờ” thì phương án 1 mà UBTP và Tổng Thanh tra Chính phủ thống nhất thì ở thời điểm này là tốt nhất.

“Không ai là không giải trình được tài sản của mình nhưng giải trình thế nào phải hợp lý. Ví dụ, thời gian qua người dân không đồng tình với cách giải trình như là nuôi heo, buôn chổi đót, chạy xe ôm để có tiền xây được biệt thự khủng. Do đó cần phải có sự xử lý đối với người kê khai không trung thực”, Trưởng ban Dân nguyện nhấn mạnh.

Bà cho biết, Luật PCTN là vấn đề được người dân hết sức mong mỏi, và đứng ở góc độ dân nguyện, cử tri cũng mong muốn tài sản tham nhũng hoặc tài sản không giải trình được cần phải xử lý, đánh thuế, thu về cho ngân sách nhà nước.

Cho ý kiến về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội nhận định, dự thảo Luật chưa thuyết phục cả về cơ sở pháp lý và lý luận thực tiễn.

“Thu nhập vãng lai mà đi thu thuế thì không có cơ sở thuyết phục được Quốc hội. Khi nghi ngờ tài sản tham nhũng mà chứng minh được là bất hợp pháp thì không cần nói gì nữa, tịch thu luôn. Nhưng có những tài sản nhà nước không chứng minh được là hợp pháp hay không mà tịch thu, có người đề nghị tịch thu 50% thì không hợp lý” – Chủ tịch Quốc hội phân tích.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Cơ quan soạn thảo và Cơ quan thẩm tra tiếp thu, lắng nghe đầy đủ ý kiến của UBTVQH, tiếp tục nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế; đồng thời tổ chức cuộc họp mời Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN; Ban Nội chính Trung ương, Văn phòng Trung ương, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương, các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp… ngồi lại bàn thảo thật sâu, thật kỹ, có lý lẽ thuyết phục.

“Sau đó gom lại các ý kiến để làm căn cứ tiếp thu giải trình, chỉnh lý. Còn ý kiến nào khác nhau lớn thì xin ý kiến Bộ Chính trị”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.