Giá trị của những điều không thể mất
Với rất nhiều thế hệ cán bộ, đảng viên và nhân dân Việt Nam, hai từ “Liên Xô” không chỉ tái hiện một ký ức sâu lắng, một thuở thanh xuân lao động và dâng hiến mà đó còn là giá trị vững bền:
Và tôi ca ngợi Tổ quốc tôi
Ca ngợi nước Cộng hòa Xô Viết
Như ca ngợi một mùa xuân nhân loại
Được sinh ra trong lao động đấu tranh
(Trường ca “Tốt lắm” của Maiacốpxki viết năm 1927, nhân 10 năm Cách mạng Tháng Mười. Bản trường ca được đánh giá như tập biên niên sử hùng tráng bằng thơ đầy tự hào trước sự hồi sinh và trưởng thành của đất nước Xô Viết).
Dẫu thế thời đã quá nhiều đổi thay, cái tên Liên Xô không còn trên bản đồ thế giới, sự vững chắc của thành trì CNXH đã lùi xa nhưng không có nghĩa là kết thúc một hiện thực xã hội, càng không phải hệ tư tưởng đó đã lỗi thời.
Thời đại ngày nay vẫn đang tiếp diễn kể từ Cách mạng Tháng Mười. Giá trị của Cách mạng Tháng Mười, giá trị ý thức hệ và hiện thực được Liên Xô và các nước XHCN đem lại vẫn luôn ngự trị trong cuộc sống hôm nay.
Trong lời chúc mừng gửi đến những người đồng chí, đồng bào nhân dịp kỷ niệm trọng đại này, Chủ tịch Đảng Cộng sản LB Nga Ghenadi Ziuganov truyền gửi thông điệp: “Tháng Mười Đỏ là một trong những thành tựu mang tính bước ngoặt trong lịch sử của thế giới mà cùng với thời gian nó vẫn mãi mang đầy ý nghĩa và giá trị.
Giờ đây, khi sự kiện ngày càng trở nên xa chúng ta hơn, chúng ta càng thấy được ánh sáng bất diệt hơn của Cách mạng Tháng Mười”.
Thế kỷ XXI đang chứng kiến những biến đổi nhanh chóng và việc dự báo chiến lược trong dài hạn là rất khó.
Trong dòng xoáy mới của thời đại, khi mà quan hệ công nhân, nông dân, tư sản không biểu hiện bằng bãi công, đấu tranh rầm rộ, rộng khắp như những thế kỷ trước, nhiều người đã nhầm lẫn về sự đối kháng giai cấp trong mối quan hệ này.
Thực ra, sau khi Liên Xô tan rã, quá trình toàn cầu hóa, một mặt tạo điều kiện cho sự hội nhập và vươn lên của tất cả các nước, nhưng mặt khác cũng tạo ra sự phân chia càng gay gắt hai thái cực giàu nghèo, tạo thế độc quyền chưa từng thấy của các trung tâm công nghiệp phát triển trong các lĩnh vực tài chính, kỹ thuật công nghệ.
Không có nghĩa mâu thuẫn trong lòng chế độ tư bản đã giảm nhiệt so với một, hai thế kỷ trước, trái lại nó biến chuyển dưới nhiều trạng thái, còn bản chất mâu thuẫn là không đổi. Trong khi đó, sự thoái trào của CNXH sau 1991 tới nay đã 25 năm.
Thoái trào nhưng không có nghĩa tàn lụi. Thực tế, các nước đi theo CNXH sau 1991 dù không còn thành trì nhưng không hề là “điểm dừng cuối cùng”, ngược lại đang cho thấy những thay đổi sinh động. Từ cuối thế kỷ XX đến nay, các nước XHCN thế giới tích cực đổi mới tư duy và cải cách chính sách phát triển trên mọi lĩnh vực.
Những nguyên lý và các giá trị bền vững của Chủ nghĩa Mác - Lênin được nhận thức khách quan hơn, những kinh nghiệm thành công và những hạn chế, vấp váp của CNXH được xác định một cách chân thực hơn, những xu thế vận động của thế giới hiện đại được lĩnh hội kịp thời, toàn diện hơn.
Bởi vậy, các quốc gia đi theo CNXH không những thoát khỏi khủng hoảng mà còn đạt nhiều bước tiến có ý nghĩa quan trọng.
Gần trăm năm, hai khái niệm TBCN và XHCN không chỉ diễn tiến đầy biến cố thăng trầm trong hiện thực cuộc sống nhân loại mà còn là sự tranh luận nảy lửa về lý luận, về ý thức hệ tư tưởng.
Chủ nghĩa Mác – Lê nin mở ra ý thức luận cho nhân loại nhưng sự vận dụng không phải là những bản copy. Hiện thực thay đổi thì ý thức luận cũng phải được bổ sung, phát triển.
Trong bài nói chuyện tại Trường Đảng Cao cấp Nico Lopez - một trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ rất quan trọng của Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Điều hết sức quan trọng là phải luôn luôn kiên định và đứng vững trên nền tảng tư tưởng lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin - học thuyết khoa học và cách mạng của giai cấp công nhân và quần chúng lao động.
Tính khoa học và cách mạng triệt để của chủ nghĩa Mác - Lênin là những giá trị bền vững, đã và đang được những người cách mạng theo đuổi và thực hiện. Nó sẽ còn tiếp tục phát triển và có sức sống trong thực tiễn cách mạng cũng như trong thực tiễn phát triển của khoa học.
Chúng ta cần tiếp thu, bổ sung một cách có chọn lọc trên tinh thần phê phán và sáng tạo những thành tựu mới nhất về tư tưởng và khoa học để chủ nghĩa, học thuyết của chúng ta luôn luôn tươi mới, luôn luôn được tiếp thêm sinh lực mới, mang hơi thở của thời đại, không rơi vào xơ cứng, trì trệ, lạc hậu so với cuộc sống”.
Tổng Bí thư khẳng định, đi lên CNXH là công việc vô cùng phức tạp, là công việc chưa có tiền lệ, phải vừa làm vừa mò mẫm, rút kinh nghiệm.
Vả lại, mục tiêu của CNXH có thể giống nhau nhưng biện pháp, cách đi đến các mục tiêu đó có thể rất đa dạng, phụ thuộc vào điều kiện cụ thể của mỗi nước. Đó là cả một không gian sáng tạo to lớn, đầy sức sống.
Một thời gian dài, chúng ta có những suy nghĩ giản đơn về CNXH và con đường đi tới. Qua 30 năm đổi mới, nhận thức của Đảng về CNXH và con đường đi lên CNXH đã có những đổi mới căn bản so với quan niệm truyền thống theo mô hình Xô Viết trước đây.
Từ 6 đặc trưng của xã hội XHCN Việt Nam trong Cương lĩnh năm 1991, đến Cương lĩnh bổ sung, phát triển năm 2011, Đảng ta chỉ rõ 8 đặc trưng.
Sự đúc kết nên 8 đặc trưng để xây dựng CNXH ở Việt Nam cũng chính là kết quả của sự sáng tạo lý luận của Đảng ta trong công cuộc đổi mới, bắt đầu từ thực tiễn đổi mới tư duy.
Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc, thực tế không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi. “Chính thực tiễn đổi mới đã đặt ra và hối thúc chúng ta phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hơn nữa về tư duy lý luận, tư duy phát triển, nâng cao năng lực sáng tạo để phát triển.
Và đòi hỏi ấy càng khẳng định vai trò, tầm quan trọng của công tác lý luận thúc đẩy thực tiễn phát triển” - Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định trong phát biểu nhân kỷ niệm 20 năm thành lập Hội đồng Lý luận Trung ương hồi cuối tháng 10 vừa qua.