Tăng gấp đôi thuế với xăng chưa được Thường vụ Quốc hội chấp thuận

Nhất trí với tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết phải sửa đổi Luật, nhưng cơ quan thẩm tra là Uỷ ban Tài chính – Ngân sách (TCNS) cho rằng: Nội dung của Tờ trình và Dự thảo luật chưa thực sự đảm bảo để thực hiện các mục tiêu đề ra, vì các lý do:

Dự thảo luật chưa phù hợp với chiến lược cải cách về thuế BVMT (chưa bao quát hết nguồn thu, chưa mở rộng, bổ sung cơ sở thuế); chỉ điều chỉnh tăng khung thuế suất của một số hàng hoá nhất định, trong khi hiện nay mức thuế thực tế đang thực hiện ở một số loại hàng hoá có số thu chính, chủ yếu, quan trọng, chiếm tỷ lệ trên 93% tổng số thu thuế BVMT (xăng, dầu diezel, dầu mazut...) vẫn chưa điều chỉnh tăng đến mức trần; đánh giá tác động của việc sửa đổi lần này (về thời điểm tính thuế, về tăng trần khung thuế suất...) chưa thực sự thuyết phục, chưa làm rõ được những tác động cụ thể đến doanh nghiệp, người dân, tăng trưởng kinh tế..., vẫn chủ yếu tập trung vào việc tăng thu ngân sách Nhà nước (NSNN) hoặc để thuận tiện cho công tác quản lý của cơ quan Nhà nước nên sẽ khó thuyết phục dư luận và sự đồng tình của xã hội.

Theo Chiến lược cải cách hệ thống thuế thì cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung đối tượng thu, điều chỉnh mức điều tiết nhằm góp phần hạn chế sử dụng những hàng hóa gây tác động xấu đến môi trường sinh thái. Tuy nhiên, trong dự thảo luật sửa đổi lần này, Chính phủ vẫn chưa thực sự có nghiên cứu, đánh giá cụ thể để mở rộng đối tượng chịu thuế, vẫn chỉ tập trung việc điều chỉnh mức thu đối với các đối tượng chịu thuế BVMT là chưa phù hợp với định hướng về chiến lược cải cách hệ thống thuế.

 Liên quan đến vấn đề nóng nhất – điều chỉnh gấp đôi khung thuế đối với xăng dầu, Ủy ban TCNS cho rằng: Việc so sánh về tỷ lệ thuế trên giá cơ sở của Việt Nam với một số nước đang ở mức thấp (37,49% đối với xăng) như Tờ trình của Chính phủ để làm căn cứ điều chỉnh mức thuế BVMT là chưa phù hợp với thực tế thu nhập của người dân Việt Nam (thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới), dẫn đến chi phí cho xăng, dầu so với thu nhập của người dân Việt Nam chiếm tỷ trọng rất cao.

Bộ Tài chính cũng chưa làm rõ được lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu đối với xăng, dầu và số giảm thu NSNN từ xăng, dầu theo lộ trình cắt giảm này; chưa có đánh giá tác động trong trường hợp điều chỉnh lên mức trần đối với xăng, dầu sẽ góp phần tăng thu NSNN bao nhiêu, tác động như thế nào đến sản xuất trong nước và đời sống của người dân, cũng như tăng trưởng kinh tế; chưa làm rõ cơ sở khoa học về mặt định lượng, các số liệu phân tích, chứng minh việc nâng mức trần khung đối với xăng, dầu trong khung thuế hiện hành, mà đề xuất cơ sở tăng thuế theo định tính là chưa thực sự thuyết phục.

Xăng, dầu là mặt hàng thiết yếu cho toàn xã hội, là đầu vào của hầu hết các ngành, lĩnh vực sản xuất và đời sống của người dân và mức thuế cụ thể đối với xăng, dầu hiện nay vẫn chưa điều chỉnh tăng đến mức trần đã được quy định tại Luật hiện hành. Trong khi thông điệp của Chính phủ là tạo điều kiện, tăng tính cạnh tranh và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nhưng lại đề nghị điều chỉnh chính sách thuế một cách đột ngột như Dự thảo Tờ trình là chưa thực sự phù hợp.

Trong cơ cấu về số thu từ các đối tượng chịu thuế BVMT, thu thuế BVMT đối với xăng, dầu chiếm tới 93,4% tổng số thu thuế BVMT trong giai đoạn 2012-2016, trong khi xăng dầu không phải là đối tượng gây ô nhiễm môi trường lớn nhất trong các sản phẩm gây ô nhiễm môi trường, song lại tiếp tục điều chỉnh ở mức trần cao gấp 2 lần mức trần hiện nay cũng được cho là chưa có lý.

Ngoài ra, theo đánh giá của một số chuyên gia, đốt than gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng vượt bậc so với đốt xăng dầu, nhưng xăng dầu lại phải chịu khung thuế cao hơn hẳn đã và đang tạo ra sự chênh lệch lớn rất không hợp lý, có thể là nguyên nhân khiến cho đầu tư phát triển các ngành công nghiệp nặng sử dụng rộng rãi than đá, có nguy cơ ô nhiễm cao như sản xuất điện năng (nhà máy nhiệt điện than), công nghiệp luyện thép, ximăng, hóa chất... tăng cao trong thời gian qua. Do vậy, đề nghị nghiên cứu tăng trần thuế suất đối với than lên mức tương ứng với tỷ lệ tăng đối với xăng dầu và phù hợp với mức độ gây ô nhiễm môi trường do than gây ra.

Từ những lý do trên, Thường trực Uỷ ban TCNS đề nghị Chính phủ cần làm rõ cơ sở khoa học để đề xuất nâng mức trần khung đối với xăng, dầu lên gấp 2 lần như Dự thảo luật; đánh giá tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh và sức cạnh tranh của doanh nghiệp, đời sống của người dân, tăng trưởng kinh tế và tác động đến việc định hướng hạn chế sử dụng sản phẩm gây ô nhiễm môi trường là xăng, dầu như mục tiêu của thuế BVMT (đặc biệt đánh giá tác động đến giá vận tải, giá hàng hoá của các mặt hàng thiết yếu....) để làm căn cứ. Đồng thời, việc điều chỉnh tăng phải phân kỳ, có lộ trình phù hợp với tăng trưởng kinh tế, sức chịu đựng của người dân và doanh nghiệp.