Nghiên cứu trả lương theo chức nghiệp và theo vị trí việc làm

• Tăng lương tối thiểu vùng từ 1-1-2018
• Sử dụng ngân sách hợp lý trong nâng lương giáo viên theo Luật giáo dục sửa đổi
• TP Hồ Chí Minh kiến nghị xây dựng luật về lương tối thiểu
• Đừng để đề xuất tăng lương trở thành bánh... vẽ

Không phải tăng lương là lương tăng

Hội thảo do Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân và Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và xã hội Đào Ngọc Dung chủ trì, cùng sự tham dự của nhiều nhà khoa học, chuyên gia về kinh tế, tiền lương, lao động- công đoàn và giới doanh nghiệp ở trong và ngoài nước.

Nhìn từ góc độ doanh nghiệp, Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam Vinatex Lê Tiến Trường và ông Nguyễn Hoài Nam – Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP) cùng cho rằng: Mức lương tối thiểu vùng trong những năm qua tăng nhanh hơn so với tăng trưởng kinh tế, tăng chỉ số giá tiêu dùng và chỉ số tăng năng suất lao động. Điều này gây sức ép lên doanh nghiệp.

Đáng chú ý, đại diện doanh nghiệp cũng cho rằng: Luật quy định giãn cách giữa các bậc lương từ 5- 7% là không hợp lý vì khi điều chỉnh lương tối thiểu sẽ làm tăng khối lượng chi trả lương cho toàn bộ lao động của doanh nghiệp, càng những người có bậc cao thì càng hưởng lợi nhiều hơn những người mới vào.

Theo ông Nguyễn Hoài Nam, trung bình công nhân thuỷ sản nhận 6 triệu đồng/tháng, mỗi lần điều chỉnh lương làm tăng chi phí của doanh nghiệp từ vài tỷ tới và vài trăm tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, số tiền này không vào túi người lao động mà “chảy” vào Quỹ Bảo hiểm xã hội và Quỹ Công đoàn. Đồng thời người lao động cũng bị cắt bớt một phần lương của mình vào các Quỹ trên, chứ không phải tăng lương là lương tăng.

Khối doanh nghiệp cũng phản ánh tình trạng người lao động không hiểu rõ quy định là doanh nghiệp chỉ trả mức lương tối thiểu vùng khi người lao động hoàn thành nhiệm vụ, mà cho rằng mình nghiễm nhiên được hưởng mức này. Do vậy, với những ngành thâm dụng lao động, lại đóng trên địa bàn có kinh tế khó khăn, các DN lo ngại người lao động không chú trọng nâng cao năng suất lao động để hưởng mức lương tương xứng và cao hơn.

Với những bất cập hiện tại, đại diện doanh nghiệp đề nghị việc điều chỉnh lương tối thiểu vùng chỉ áp dụng cho nhóm lao động thấp nhất, bảo đảm hỗ trợ người yếu thế. Còn quy định về thang, bảng lương sẽ do doanh nghiệp tự quyết định trên cơ sơ thoả thuận với công đoàn.

Nên trả lương theo hiệu quả chứ không theo bằng cấp

Từ góc độ vĩ mô, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng: Trong bối cảnh hiện nay, cải cách chính sách tiền lương là vấn đề cấp thiết nhằm tạo động lực phát triển, góp phần làm trong sạch và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. Bà cũng cho rằng đây là thời điểm thuận lợi trong cải cách lương vì nhu cầu đổi mới hoạt động, tinh gọn bộ máy và quyết tâm của Nhà nước trong thực hiện các yêu cầu trên.

Đánh giá về chính sách tiền lương của Việt Nam hiện nay, TS Chang Hee Lee - Giám đốc Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam cho rằng: Việc quy định hệ số lương trong khối nhà nước làm cho việc điều chỉnh, tính toán lương phức tạp, gia tăng gánh nặng cho ngân sách nhà nước, khó so sánh tương quan giữa khu vực công- tư đối với những vị trí, cấp bậc tương đương. Quy định trình độ, bằng cấp chuyên môn của một số vị trí việc làm cũng có thể gây ra phân biệt trong trả lương mà không coi trọng hiệu quả công việc. Ông Lee khuyến nghị Việt Nam nên thiết kế chế độ lương trên hiệu quả và chất lượng công việc chứ không dựa trên bằng cấp.

Sau khi lắng nghe ý kiến các chuyên gia, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ - Trưởng Ban chỉ đạo bày tỏ: Lần cải cách tiền lương này sẽ tiếp nối thành tựu của các lần cải cách trước đây và Đảng, Nhà nước mong muốn phải cải cách mạnh mẽ, căn bản hơn.

Với khối hành chính nhà nước, Trưởng Ban chỉ đạo đề nghị Tổ soạn thảo Đề án nghiên cứu hai phương thức trả lương theo chức nghiệp và theo ví trí việc làm. Phân tích ưu – nhược, Phó Thủ tướng cho rằng: Trả lương theo chức nghiệp là việc sắp xếp vị trí vào các ngạch lương nhất định và mỗi ngạch có nhiều bậc. Cách thức này tạo ra ổn định trong hệ thống công chức để gắn bó lâu dài, làm việc suốt đời trong hệ thống hành chính, tạo ra hệ thống thang bảng lương đơn giản, thăng tiến dựa vào thâm niên và trình độ đào tạo nhưng ít tạo động lực cạnh tranh, phấn đấu theo hiệu quả và làm tăng biên chế.

Còn trả lương theo vị trí việc làm là trả lương theo thứ bậc, tính chất công việc gắn với trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị, tổ chức. Với cách thức này sẽ kích thích cạnh tranh, nâng cao năng suất lao động nhưng có nhược điểm là thiếu ổn định. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho biết kinh nghiệm của nhiều nước là áp dụng linh hoạt 2 hình thức này và đề nghị các cơ quan nghiên cứu, làm rõ cách thức áp dụng trong điều kiện của Việt Nam.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đồng tình với ý kiến của các chuyên gia, cho rằng mức lương phải bảo đảm mức sống, có mối quan hệ tương xứng với khu vực doanh nghiệp, thị trường, không thấp hơn và không nên dùng hệ số để tính lương mà tính lương bằng tiền tuyệt đối. Ngoài ra, nên có hệ thống lương chung và dùng phụ cấp để ưu đãi đối tượng đặc thù.

Bên cạnh đó, khoảng cách giữa các bậc lương phải đủ rộng để công chức có động lực phấn đấu, khắc phục việc chức vụ cao hơn nhưng lương thấp hơn, thứ bậc không đúng, không tạo ra động lực...