“Riêng về sự cố Formosa, Bộ Tài nguyên và Môi trường chịu hoàn toàn trách nhiệm”

• Bộ trưởng Trần Hồng Hà: Kiểm điểm trách nhiệm vụ Formosa phải làm đúng quy trình
• Chưa cơ quan quản lý Nhà nước nào nhận trách nhiệm vụ Formosa
• Bộ Công Thương đã tổ chức đoàn công tác xác minh vụ nhập bùn bô xít của Formosa
• Yêu cầu Formosa nâng cao năng lực xử lí chất thải
• Từ vụ Formosa, đặt vấn đề việc kiểm soát công nghệ

Đại biểu Phạm Đình Cúc (Bà Rịa – Vũng Tàu) cho rằng, có tình trạng xảy ra ô nhiễm nhưng không có cơ quan nào đứng ra nhận trách nhiệm nên việc xử lý, khắc phục khó khăn. Bộ trưởng cho biết nguyên nhân là gì, hướng xử lý ra sao?

Giải trình vấn đề này, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, theo phân định quản lý Nhà nước từ Trung ương tới địa phương, những dự án ở Trung ương do Bộ TNMT phụ trách còn ở địa phương quản lý toàn diện về môi trường và dự án phân cấp ở địa phương. Nên khi vụ việc xảy ra gắn được trách nhiệm cụ thể chứ không phải không thể.

ĐBQH Phạm Đình Cúc

Tuy nhiên, việc phối hợp, quy định giải quyết giữa Trung ương và địa phương chưa thực sự rõ ràng. Cần giải quyết bằng những quy định cụ thể, từ cơ quan quản lý Trung ương, địa phương, trách nhiệm mỗi cấp.

Hiện tại việc phê duyệt đánh giá tác động môi trường là do Trung ương, nhưng cấp phép thì do địa phương. Do đó cần xem xét trong luật, thống nhất xác định trách nhiệm thông suốt, từ phê duyệt, giám sát đến khi hoạt động.

Trên thực tế theo cảm nhận của tôi, cơ quan Trung ương không thể đảm đương hết được việc xử lý môi trường ở địa phương. Cần nghiên cứu, tính toán phân cấp rõ hơn trách nhiệm cho địa phương, tạo điều kiện về tổ chức bổ máy, thiết bị nguồn lực để thực hiện. Việc kiểm soát môi trường tốt nhất là các cơ quan quản lý ở địa phương.

Về đánh giá tác động môi trường, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng, công cụ quản lý của chúng ta hiện nay chưa thực sự sắc bén, thậm chí có công cụ không còn thực chất. Đánh giá tác động môi trường thấy rõ nhất. Việc dự án ban đầu mới có ý tưởng mà muốn được đầu tư phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường. Nhưng đánh giá tác động môi trường chỉ mang tính dự báo, là công cụ dự báo, chưa giúp cho quá trình thẩm tra, xử lý, điều chỉnh.

Khi đánh giá, thông thường doanh nghiệp mới đề cập một nội dụng, bộ phận dự án. Còn khi triển khai có cả liên hợp dự án thì do việc đánh giá tác động ở những thời điểm khác nhau, nên không thấy tác động tổng thể lên môi trường, không nhìn được tổng thể các hạng mục.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) tiếp tục bày tỏ sự băn khoăn và lo lắng về sự cố Formosa. “Xin Bộ trưởng cho biết, cơ sở nào để đảm bảo tính vững chắc Công ty Formosa sẽ không gây ô nhiễm trong thời gian tới?” – ông chất vấn.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định, việc khắc phục sự cố do Formosa gây ra là nhiệm vụ mà Bộ TNMT đặc biệt quan tâm. Trước tiên là dồn sức giải quyết hậu quả, khắc phục đời sống của người dân cả trước mắt và lâu dài.

“Riêng về sự cố  Formosa, Bộ TNMT là cơ quan chịu hoàn toàn trách nhiệm” – “Tư lệnh” ngành TNMT thừa nhận. Ông cho biết, Bộ TNMT đã thành lập đoàn liên ngành, gồm nhà khoa học cùng nhau xem xét kế hoạch, yêu cầu doanh nghiệp có biện pháp khắc phục và lộ trình xử lý cụ thể.

Trong quá trình Formosa khắc phục hậu quả thì có Tổ công tác do Viện Hàn lâm Khoa học-công nghệ phối hợp Bộ TNMT trực tiếp giám sát 24/24 về nước thải khí thải và chất thải rắn. Về biện pháp xử lý, đặt ra yêu cầu quy định. Nếu quy chuẩn chưa có thì áp dụng mức cao nhất. Còn công nghệ xử lý nước thải phát sinh từ các nhà máy luyện cốc, cảng của Formosa thì đều được xem xét có quy trình xử lý cụ thể. Đồng thời luôn tính toán nếu xảy ra sự cố thì có biện pháp phòng ngừa, ứng phó (có hồ). Các thông số được theo dõi qua thiết bị, chuyển về Sở TNMT Hà Tĩnh và Bộ TNMT.

“Chúng tôi có tính toán tồn tại công nghệ sản xuất, từ nay đến 2018 Formosa mới hoàn thành thì yêu cầu tái tuần hoàn xử lý chất thải. Cuối đường ống có bồn sinh học rộng hơn 10ha xử lý đáp ứng quy chuẩn môi trường, áp dụng quy chuẩn như Hàn Quốc với nguồn thải cuối cùng. Nước thải dùng để xử lý sinh học, đồng thời trong hồ yêu cầu thả cá, trồng thực vật để trước khi nguồn nước thải thải ra môi trường đảm bảo an toàn tuyệt đối” – Bộ trưởng phân tích.

Theo ông, Formosa thống nhất thực hiện phương án và trên tinh thần xây dựng nhà máy đảm bảo an toàn môi trường, duy trì lâu dài và phát triển bền vững ở địa phương. Còn Bộ TNMT đang thiết kế hệ thống giám sát toàn diện môi trường biển ở 4 địa phương. Các thông số hoàn toàn kiểm soát được nguồn thải của Formosa.

Về chất thải rắn và bùn thải nguy hại, Bộ TNMT yêu cầu Formosa trong thời gian chưa ký hợp đồng với các doanh nghiệp đủ tiêu chuẩn xử lý thì được lưu giữ trong kho đối với chất thải nguy hại; đồng thời phối hợp tỉnh Hà Tĩnh thúc đẩy nhanh tiến độ đầu tư các nhà máy xử lý chất thải nguy hại ở đây. Hiện với bùn thải, chất thải công nghiệp, phía Formosa có hợp đồng ký kết với doanh nghiệp về lưu giữ và xử lý.

Còn với chất xỉ đáy, trên thế giới có thể sử dụng làm vật liệu thay thế vật liệu xây dựng. Bởi vậy Bộ TNMT yêu cầu Formosa tìm các đối tác chuyển số xỉ đáy thành nguyên liệu tái chế, vật liệu xây dựng.

“Đề nghị Bộ Xây dựng sớm phối hợp ban hành quy chuẩn kỹ thuật về vật liệu xây dựng để chất thải rắn xỉ than, xỉ đáy của Formosa có thể trở thành thương mại, vận chuyển, kinh doanh một cách bình thường” – Bộ trưởng nói.