Thu phí rác thải theo nguyên tắc xả nhiều thì trả tiền nhiều như thế nào?

• Đổi rác thải nhựa lấy nhu yếu phẩm để bảo vệ môi trường
• Kêu gọi thay đổi thói quen để bảo vệ môi trường
• Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi: Cần tăng cường trách nhiệm và quyền lợi của người dân
• Đề xuất 9 giải pháp hoàn thiện chính sách pháp luật bảo vệ môi trường

Ngày 12-6, trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội về một số vấn đề quy định trong dự thảo luật Bảo vệ môi trường đang trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Trần Hồng Hà cho biết về việc thu phí rác sinh hoạt, dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) lần này thiết kế theo hướng không quy định cụ thể, chỉ đưa ra nguyên tắc là không thu tiền xử lý rác đổ đồng theo hộ gia đình mà dựa trên lượng rác. Tức là, người nào xả rác nhiều thì phải trả tiền nhiều hơn. 

“Quan trọng nhất là không thu phí thu gom, xử lý rác theo nguyên tắc đánh đều bình quân như thu 10.000 – 20.000 đồng/hộ mà tính trên lượng rác, đo bằng khối lượng, thể tích thải ra. Anh xả ra nhiều thì anh phải trả tiền nhiều hơn. Thông thường đo bằng khối lượng thì không thực tế nên chủ yếu đo bằng thể tích. Chẳng hạn trên bao bì đựng rác người ta tính khoảng bao nhiêu m3 rác. Tính theo thể tích là phù hợp hơn” – Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Trả lời câu hỏi làm gì để ngăn chặn các hành vi vi phạm, xả thải gây ô nhiễm môi trường, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng, mặt chúng ta phải tăng cường tuyên truyền thay đổi thói quen của người dân, mặt khác phải tăng chế tài xử phạt với các hành vi xả thải. Đó là quan điểm của dự án luật này với các quy định về thanh tra, kiểm tra đột xuất không cần thông báo trước. Xử lý vi phạm sẽ khung mức cao nhất và phải bằng mức chi phí mà nhà sản xuất vi phạm, trốn tránh để mang lại lợi nhuận phi pháp của mình…

“Tất nhiên, việc đưa ra mức xử phạt như thế nào thì phải được Quốc hội cho phép. Nhưng quan điểm là phải xử phạt thật nghiêm, tiền xử phạt đủ lớn để răn đe, không để nhờn luật” – Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói.

Cũng theo Bộ trưởng TN&MT, nếu chỉ tăng chế tài xử phạt vẫn chưa đủ, cần phải có sự giám sát của người dân chứ không thể chỉ là các cơ quan chức năng. Chúng ta có nhiều chế tài xử lý, nhưng quan trọng nhất là giám sát của cộng đồng.

 Về việc làm gì để người dân không vứt rác bừa bãi, vứt trộm rác để tránh bị trả tiền nhiều, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, chính sách có thực thi được hay không thì quan điểm, chủ trương của luật pháp phải phù hợp thực tế. Khi đưa ra chính sách như vậy phải xác định trách nhiệm người dân phân loại, đến thu gom thế nào, tức là phải có sự đồng bộ giải pháp từ người dân, cho đến khâu cuối cùng là xử lý.  Quan trọng hơn nữa là người dân có nhận thức đầy đủ vấn đề này hay không, vì đây là việc người dân trực tiếp làm, trực tiếp giải quyết vấn đề bảo vệ sức khoẻ cho chính mình. Nếu người dân ủng hộ được và trực tiếp làm thì sẽ thành công.

Nhà nước đảm bảo các điều kiện để làm sao từ khi người dân phân loại thì có chính sách khuyến khích người dân tham gia vào quá trình này và người dân cũng được thụ hưởng qua việc phân loại đó. Nhà nước sẽ đầu tư ngay để đảm bảo tính đồng bộ từ quá trình vận chuyển đến công nghệ xử lý khác nhau với các loại rác khác nhau.

Về việc lo ngại sẽ bị tăng chi chi phí rác thải sinh hoạt, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng, chi phí thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt hiện nay cũng có nhiều đối tượng khác nhau. Có người sẵn sàng chi trả nhưng có người khó khăn. Do đó, Nhà nước sẽ hỗ trợ một phần chi phí trong việc phân loại, xử lý rác thải sinh hoạt, người dân chỉ chịu trách nhiệm một phần. Phần chi phí của nhà nước sẽ được bổ sung để các nhà cung cấp dịch vụ thu gom, xử lý đảm bảo được lợi nhuận tối thiểu duy trì hoạt động sản xuất. Đó là những điều chúng ta phải làm và luật phải quy định điều đó. Có như vậy mới xã hội hóa được.

Bên cạnh đó, rất nhiều rác sinh hoạt có thể tái chế được như giấy, nhựa... Do đó, luật lần này quy định nếu người dân gom lại, phân loại rác thì loại rác này người dân sẽ không phải trả tiền thu gom, xử lý. Người dân chỉ phải trả tiền những gì mà doanh nghiệp phải đầu tư để thu gom, xử lý. Nếu thực hiện việc phân loại rác tốt thì Nhà nước, nhà cung cấp dịch vụ sẽ tính toán giá thành có lợi cho người dân.