Xử lý tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm, cơ quan BHXH tham gia tố tụng với tư cách bị hại

• Thanh tra 80 đơn vị sử dụng lao động nợ BHXH, BHYT ở Hà Nội
• Sẽ thanh tra đột xuất các đơn vị nợ BHXH, BHYT
• Đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự 15 DN nợ BHXH

Thông tin này được nêu ra sáng 16-8, trong Lễ công bố Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15-8-2019 của Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm  thất nghiệp (BHTN); Điều 215 về tội gian lận bảo hiểm y tế (BHYT); Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN của Bộ luật Hình sự do Toà án Nhân dân tối cao tổ chức.  Nghị quyết có hiệu lực từ 1-9-2019.

Lễ công bố có sự tham dự của các đồng chí: Phó Chánh Toà án Nhân dân tối cao Lê Hồng Quang, Nguyễn Trí Tuệ; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi; Phó Trưởng Ban Dân nguyện của Quốc hội Đỗ Văn Đương; Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh cùng lãnh đạo đại diện: Văn phòng Quốc hội, Hội đồng thẩm phán Toà án Nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Toà án Quân sự trung ương, Bộ Công an, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế, Bộ Tư pháp…

Tạo cơ sở pháp lý xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT

Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ cho biết: Bộ luật hình sự năm 2015 bổ sung 3 tội danh liên quan đến BHXH, BHYT, BHTN tại các Điều 214, 215, 216.  Điều này đã tạo ra cơ sở pháp lý cho việc xử lý trách nhiệm hình sự các hành vi vi phạm, phần nào đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn và công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT. Tuy nhiên, Bộ luật Hình sự vẫn còn nhiều quy định mang tính định tính, chung chung và có cách hiểu khác nhau cần có sự hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất.

Thực hiện trách nhiệm của Quốc hội giao hướng dẫn cụ thể các điều luật trên, Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân tối cao đã phối hợp với các bộ, ngành, đơn vị liên quan xây dựng Nghị quyết hướng dẫn. 

Qua quá trình xây dựng chặt chẽ, tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tiếp thu ý kiến đóng góp của các bộ, ngành và cộng đồng xã hội… Ngày 15-8-2019, Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, BH thất nghiệp, Điều 215 về tội gian lận BHYT, Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN của Bộ luật Hình sự. Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 1-9-2019”- ông Tuệ nêu rõ.

Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP gồm 8 điều. Trong đó, giải thích một số thuật ngữ trong các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự như: lập hồ sơ giả; lập hồ sơ bệnh án khống; kê đơn thuốc khống; kê tăng số lượng hoặc thêm loại thuốc, vật tư y tế, dịch vụ kỹ thuật chi phí giường bệnh; giả mạo hồ sơ, thẻ BHYT; thẻ BHYT được cấp khống; thẻ BHYT giả; thẻ đã bị thu hồi, bị sửa chữa; trốn đóng BHXH; gian dối để không đóng, không đóng đầy đủ tiền BHXH, BHYT, BHTN…

Nghị quyết cũng hướng dẫn một số tình tiết quy định khung hình phạt; truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp cụ thể; xử lý hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động thực hiện trước 0 giờ 00 phút ngày 1-1-2018; xác định tư cách tố tụng của cơ quan BHXH…

Xác định tư cách tố tụng của cơ quan BHXH

Điều 6 của Nghị quyết nêu trên có nêu rõ: Trong các vụ án hình sự mà bị can, bị cáo bị truy cứu trách nhiệm hình sự về  tội gian lận BHXH, BHTN theo Điều 214 cua Bộ luật Hình sự; tội gian lận BHYT theo Điều 215 của Bộ luật Hình sự; tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động theo Điều 216 của Bộ luật Hình sự, cơ quan BHXH tham gia tố tụng với tư cách là bị hại.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi nhận định: Nghị quyết sẽ bảo đảm việc áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử đối với các tội danh tại các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm và xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN; bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động và của cả cơ quan BHXH.

Ông Đào Việt Ánh Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, những năm qua, thực hiện nhiệm vụ triển khai chính sách BHXH, BHYT, BHTN, ngành BHXH đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Đến nay, toàn quốc có trên 30% lực lượng lao động tham gia BHXH, BH thất nghiệp; gần 90% dân số tham gia BHYT.

Hằng năm, cơ quan BHXH giải quyết chi trả chế độ BHXH cho trên chục triệu người hưởng và trên 170 triệu lượt người hưởng chế độ BHYT. Tuy nhiên, trong thực hiện các chính sách này, BHXH Việt Nam cũng đang gặp không ít khó khăn, thách thức, nhất là tình trạng trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp có xu hướng diễn biến ngày càng phức tạp hơn. 

Tính đến nay, toàn quốc số nợ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp là trên 6.000 tỉ đồng của trên 55.000 đơn vị sử dụng lao động, tác động đến hàng trăm nghìn người lao động.

Việc Hội đồng Thẩm phán Toà án Nhân dân tối cao ban hành Nghị quyết hướng dẫn các điều luật liên quan đến tội trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp tại các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật hình sự là hết sức cần thiết, tháo gỡ nhiều vướng mắc trong quá trình xử lý hình sự các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BH thất nghiệp.