Dương Quảng Hàm Nhà giáo kiểu mẫu

01:06 15/02/2018
Ngày 14-7 năm Mậu Tuất 1898 là ngày sinh của một nhà giáo mẫu mực, tác giả của những cuốn sách giáo khoa kinh điển về văn học sử đầu tiên của Việt Nam, đó là Giáo sư Dương Quảng Hàm.


Xuất thân trong một gia đình có truyền thống nho học tại làng Phú Thị, xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên, Dương Quảng Hàm có ông nội là Dương Duy Thanh (1804-1861), từng làm Đốc học Hà Nội. Cha của ông là Dương Trọng Phổ, anh cả là Dương Bá Trạc, một trong những người sáng lập Đông Kinh nghĩa thục, trường học cách mạng đầu tiên của thành phố Hà Nội, em là Dương Tụ Quán, đều là những danh sĩ có tiếng đương thời.

Những tác phẩm kinh điển của ngành giáo

Thuở nhỏ Dương Quảng Hàm học chữ Nho, sau ra Hà Nội học chữ Quốc ngữ. Năm 1920, ông tốt nghiệp Thủ khoa Trường cao đẳng Sư phạm Hà Nội với ghi nhận "Được Ban giám khảo ngợi khen". Tiểu luận tốt nghiệp của ông với tiêu đề "Khổng Tử và học thuyết Khổng Mạnh trong nền giáo dục cũ" đã bộc lộ khuynh hướng nghiên cứu của ông. Sau đó, ông được phân bổ dạy ở Trường Bưởi, lúc đầu dạy Pháp văn, Sử, Việt văn, sau chuyển sang dạy Việt văn bậc Trung học.

Trong hơn 20 năm (1920-1945), ông đã làm việc không mệt mỏi, vừa giảng dạy, vừa viết sách giáo khoa văn học và sử học cho nhà trường từ bậc tiểu học đến bậc trung học, vừa bằng tiếng Pháp vừa bằng tiếng Việt. Hai cuốn sách có giá trị nghiên cứu nhất của ông là “Việt Nam văn học sử yếu” (1941), “Việt Nam thi văn hợp tuyển” (1942).

Riêng tác phẩm “Việt Nam văn học sử yếu” được Bộ Quốc gia Giáo dục Việt Nam Cộng hòa chính thức dùng làm sách giáo khoa chương trình lớp Đệ Tam (tức là lớp 10) trong nhiều năm liền. Đây là một bộ sách giáo khoa văn học Việt Nam. “Việt Nam văn học sử yếu” gồm 48 chương, trong đó có nhiều phần có giá trị như: Văn chương bình dân, Ảnh hưởng của nước Tàu; Các chế độ việc học, việc thi; Ảnh hưởng của nước Pháp; Vấn đề ngôn ngữ văn tự v.v…  Tác giả đã dành nhiều công sức để giới thiệu khái quát nền văn học Việt. Cuốn sách còn có Biểu liệt kê các tác gia và tác phẩm, Bảng kê tên theo vần chữ cái các tác gia, tác phẩm có nói trong sách, khá tỉ mỉ và chu đáo.

Giáo sư Nguyễn Lân (học trò của Giáo sư Dương Quảng Hàm) khi còn sống thi thoảng ông vẫn kể lại rằng: "Về Việt văn, anh em chúng tôi coi đó là hai giờ vô cùng thiêng liêng. Lại được thầy Hàm dạy, thì thầy trò cùng như thống nhất trong một lý tưởng cao cả. Thầy sẵn có một vốn Hán học sâu rộng, cộng vào đó là một lòng yêu nước tha thiết của truyền thống gia đình. Cho nên, giờ dạy Việt văn của thầy đối với chúng tôi chẳng khác nào một buổi thuyết pháp của một giáo sĩ cho những con chiên. Chính nhờ những bài giảng Việt văn của thầy mà chúng tôi biết yêu tiếng Việt giàu và đẹp, biết thưởng thức và tôn trọng nền văn học phong phú của ông cha để lại".

Dạy ở Trường Bưởi, Giáo sư Dương Quảng Hàm chỉ được dạy 3 giờ Việt văn/ tuần, vì người Pháp quan niệm tiếng Việt chỉ là môn học phụ, là một thứ ngoại ngữ không quan trọng, nhưng với vốn Nho học sâu sắc, với lòng yêu nước tha thiết, yêu văn chương, với lương tâm nghề nghiệp của người thầy, thầy giáo trẻ Dương Quảng Hàm đã vượt qua những o ép của thực dân Pháp để đi con đường riêng của mình.

Quyết không rời nhiệm sở

Sau thành công của Cách mạng tháng Tám năm 1945, Dương Quảng Hàm được bổ nhiệm làm Thanh tra Trung học vụ, rồi làm Hiệu trưởng của Trường Bưởi. Tuy nhiên, chỉ một năm sau (tháng 12-1946) thì ông mất không rõ lý do tại Hà Nội trong những ngày đầu toàn quốc kháng chiến, hưởng dương 48 tuổi. Ông có vợ và 6 người con, trong đó có Nhà giáo, Nhà vật lý học, Anh hùng Lao động Dương Trọng Bái.

Giáo sư Dương Trọng Bái kể về lần chia tay định mệnh với cha mình: “Trường Chu Văn An được lệnh ngừng dạy, cho học sinh đi tản cư. Các em nhỏ của tôi tản cư về quê. Mẹ tôi giục cha tôi đi về quê, nhưng ông nói, chưa có lệnh cho hiệu trưởng tản cư, mình về quê, nếu Bộ có chỉ thị gì thì biết tìm mình ở đâu? Thế là ông ở lại và vẫn đọc sách. Đêm 19-12-1946, tự vệ dẫn những người dân còn lại trong thành thoát ra ngoài. Cha mẹ tôi chia tay nhau từ đó, và vĩnh viễn sau này, chúng tôi không còn được nhìn thấy bóng dáng thân yêu, gương mặt nghiêm nghị của ông. Có lẽ ông bị đạn lạc, tên bay vào những phút cuối cùng bám trụ nhiệm sở".

Dương Minh

Thời gian gần đây, hàng loạt động thái tố tụng liên tiếp của Bộ Công an cho thấy một thông điệp nhất quán và ngày càng rõ ràng: mọi hành vi lợi dụng không gian mạng, truyền thông và các chiêu bài “độc lập”, “nhân quyền”, “xã hội dân sự” để chống phá Nhà nước đều đang bị đưa ra ánh sáng, xử lý theo pháp luật, không có ngoại lệ.

Chiều 31/12, ngay sau khi kết thúc ngày làm việc cuối cùng của năm 2025, người dân ùn ùn rời khỏi Thủ đô về quê nghỉ Tết Dương lịch 2026 hoặc đi du lịch khiến giao thông trở nên "nóng". Tại các điểm nóng giao thông, lực lượng CSGT Thủ đô đã triển khai ứng trực từ sớm, tổ chức phân luồng chống ùn tắc.

Hưởng ứng “Chiến dịch Quang Trung” do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát động và các phong trào thi đua “Vì an ninh Tổ quốc”, “Ba nhất” của Bộ Công an, CBCS Trung tâm Huấn luyện, Bồi dưỡng nghiệp vụ và Giáo dục nghề nghiệp số 3 (TTHL3), Bộ Tư lệnh Cảnh sát cơ động đã phát huy tinh thần trách nhiệm, xung kích, trực tiếp tham gia hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai, xây dựng, sửa chữa nhà ở tại xã Thượng Đức, TP Đà Nẵng.

Chiều 31/12, tại Đình làng Xuân Mỹ (khối phố Nam Diêu, phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng), UBND phường Hội An Tây long trọng tổ chức lễ đón nhận giải thưởng “Điểm du lịch cộng đồng tốt nhất năm 2025” đối với Làng gốm Thanh Hà do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao tặng.

Khách hàng chuyển tiền khoảng 100 tỷ đồng mua các nền đất trong dự án Khu dân cư Kiên Cường Phát (Khu đô thị Ruby City) ở phường Đồng Xoài, tỉnh Đồng Nai, nhưng giám đốc và phó giám đốc Công ty TNHH Bất động sản Kiên Cường Phát vẫn không thể bàn giao quyền sử dụng đất cho khách hàng như đã thỏa thuận.

Nhằm phục vụ Lễ xuất quân và diễn tập phương án bảo vệ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, ngày 31/12, Công an TP Hà Nội thông báo kế hoạch phân luồng, hạn chế phương tiện để nhân dân, người tham gia giao thông biết, chấp hành, lựa chọn lộ trình di chuyển phù hợp và hỗ trợ lực lượng Công an hoàn thành nhiệm vụ.

Ánh đèn trường quay, trong nhiều năm, đã làm được một việc mà không ít hệ thống kiểm định phải ghen tị: biến danh xưng “shark” thành một chiếc áo choàng quyền lực. Ở đó, uy tín được sản xuất nhanh hơn báo cáo tài chính, hình ảnh lan tỏa mạnh hơn kiểm toán độc lập, và cảm xúc được ưu tiên hơn chuẩn mực pháp lý. Khi hào quang được mặc định như một dạng bảo chứng đạo đức, niềm tin xã hội bắt đầu trôi theo ánh đèn nhiều hơn là theo con số.

Ngày 25/12/2025, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) thông báo đã tiến hành một cuộc không kích vào Lebanon, tiêu diệt Hussein Mahmoud Marshad al-Jawhari, chỉ huy cấp cao của Lực lượng Quds thuộc Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC).

Trong vụ án “Đưa hối lộ”, “Nhận hối lộ”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” và “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiệm trọng” xảy ra tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT cũ), ngoài cựu Thứ trưởng Hoàng Văn Thắng và 22 bị can khác bị truy tố, còn những ai được cơ quan điều tra xác định liên quan đến vụ án này?

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.
English | 中文