Iran tuyên bố dừng thực thi một phần thỏa thuận hạt nhân
- Iran sắp tái khởi động chương trình hạt nhân để đáp trả Mỹ
- Mỹ đem tàu sân bay đến Trung Đông "dằn mặt" Iran
- Mỹ - Iran: Viễn cảnh một cuộc đối đầu quân sự?
Tổng thống Iran Hassan Rouhani ngày 8-5 chính thức thông báo quyết định của Hội đồng An ninh Tối cao nước này về việc dừng tuân thủ một số điều khoản của thỏa thuận hạt nhân kí năm 2015 với các cường quốc P5+1 (gồm Mỹ, Nga, Pháp, Anh, Trung Quốc và Đức), còn được biết đến với tên gọi Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA).
 |
| Tổng thống Iran Hassan Rouhani. Ảnh: Reuters |
Theo lời Tổng thống Rouhani, động thái mới của Iran là để đáp trả tương xứng việc Mỹ rút khỏi JCPOA ngày 8-5-2018 rồi tái áp đặt các biện pháp trừng phạt hà khắc nhằm vào Tehran.
Ông Rouhani cho biết chuỗi hành động cứng rắn của Iran “sẽ được tiếp nối bằng các biện pháp tương tự trong vòng 60 ngày”, tức rút hoàn toàn khỏi JCPOA, trừ khi các bên còn lại trong thỏa thuận, gồm Nga, Pháp, Anh, Trung Quốc và Đức cùng với Liên minh châu Âu (EU) tuân thủ cam kết hỗ trợ Iran trong lĩnh vực bán dầu và hoạt động ngân hàng, vốn đang ngày càng bị siết chặt bởi lệnh cấm vận đơn phương từ Washington.
“Hôm nay chưa phải là hồi kết của thỏa thuận hạt nhân”, Tổng thống Iran nói, song nhấn mạnh “hồi kết” sẽ sớm đến nếu các thành viên còn lại của JCPOA không có hành động thuyết phục để cứu vãn thỏa thuận.
Cùng ngày, Ngoại trưởng Iran Javad Zarif đã giải thích rằng các cam kết trong JCPOA mà Iran tam thời dừng thực thi là những “cam kết tự nguyện”, tức không có tính ràng buộc mà nhằm tăng cường lòng tin giữa các bên kí thỏa thuận.
Ông Zarif nói việc Tehran tiến hành bước đi trên như một phản ứng trước việc EU không mạnh mẽ chống đỡ sức ép của Mỹ nhằm cô lập Iran về kinh tế và chính trị.
JCPOA được ký năm 2015 dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, quy định việc dỡ bỏ các lệnh cấm vận đơn phương cũng như quốc tế áp đặt lên Iran, đổi lại Iran tình nguyện hạn chế chương trình hạt nhân. JCPOA là kết quả của 15 năm đàm phán ngoại giao, được chính quyền Obama mô tả là một chiến thắng lịch sử.
Tuy nhiên, JCPOA lại bị Tổng thống Donald Trump coi là một thoả thuận “bỏ đi”. Ngày 8-5-2018, Tổng thống Trump chính thức rút Mỹ khỏi thỏa thuận này và rục rịch áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt đơn phương chống lại Iran, kéo theo các tuyên bố qua lại cứng rắn suốt một năm qua.
Gần đây, căng thẳng giữa hai bên đã leo thang qua ngưỡng “khẩu chiến” mà thành “hành động”, với việc Mỹ xếp nhánh quân đội Lực lượng Vệ binh Cách mạng (IRGC) của Iran vào danh sách khủng bố. Để đáp trả, Iran gọi Bộ Chỉ huy Trung tâm (CENTCOM) chịu trách nhiệm hoạt động quân sự Mỹ ở Trung Đông là tổ chức tài trợ chủ nghĩa cực đoan.
Tuần trước, Lầu Năm Góc cũng thông báo đang triển khai một nhóm tấn công tàu sân bay và một số máy bay ném bom B-52 tới khu vực, trong khi Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton cảnh báo Washington sẽ đáp trả "không thương xót" bất kỳ cuộc tấn công nào của Tehran.