"Lá phổi xanh" của Trái Đất đang bốc cháy không kiểm soát

Theo Viện nghiên cứu không gian quốc gia Brazil (INPE), các đám cháy đang ở mức độ dữ dội nhất kể từ khi họ bắt đầu theo dõi vào năm 2013.

Theo đó, đã có tổng cộng 72.843 vụ cháy tại Brazil trong năm nay, hơn một nửa trong số đó nằm ở khu vực rừng Amazon, tăng hơn 80% so với cùng kỳ năm ngoái.

Amazon được coi là lá phổi xanh của Trái Đất, sản sinh ra 20% lượng oxy trong khí quyển của hành tinh. Khu rừng nhiệt đới này có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc làm chậm quá trình nóng lên toàn cầu, là nơi sinh sống của các loài động, thực vật quý hiếm. Có diện tích tương đương một nửa nước Mỹ, đây là rừng mưa nhiệt đới lớn nhất thế giới.

Trong những ngày gần đây, nhiều hình ảnh và video được đăng tải trên các phương tiện truyền thông cho thấy tình cảnh hết sức thảm khốc của lá phổi xanh Trái Đất đang bốc khói, những đám cháy kéo dài hàng cây số để lại đằng sau là một khoảng đất chết chóc màu đen.

Khói từ các đám cháy đã “với” đến cả thành phố Sao Paulo, nơi cách đó hơn 2.700 km. Nhiều hình ảnh được đăng tải cho thấy bầu trời của thành phố tối đen dù chỉ là giữa giờ chiều, mặt trời bị che bởi những đám mây khói và tro.

Chương trình vệ tinh của Liên minh châu Âu, Copernicus, đã công bố một bản đồ cho thấy khói từ các đám cháy lan khắp Brazil đến bờ biển phía đông Đại Tây Dương. Khói đã bao phủ gần một nửa đất nước và thậm chí còn tràn sang các nước láng giềng Peru, Bolivia và Paraguay.

Sông Amazon trải dài trên một số quốc gia Nam Mỹ này, nhưng hơn hai phần ba của khu rừng nhiệt đới nằm ở Brazil.

Theo INPE, diện tích tương đương hơn 1,5 sân bóng đá của rừng nhiệt đới Amazon đang bị phá hủy mỗi phút mỗi ngày.

Nhiều người đã lo ngại trước tình trạng của khu rừng Amazon, lập ra nhiều phong trào trên mạng xã hội để kêu gọi chính quyền cứu lấy khu rừng này.

Các nhóm hoạt động vì môi trường từ lâu đã vận động để cứu lấy Amazon, đổ lỗi cho vị Tổng thống cực hữu của Brazil, ông Jair Bolsonaro, vì đã gây nguy hiểm đến khu rừng nhiệt đới quan trọng này. Họ cáo buộc ông thiếu kiểm soát môi trường trong nước và khuyến khích phá rừng.

Chính sách môi trường của ông Bolsonaro từ lâu đã là một nguồn gây tranh cãi lớn. Là một cựu sĩ quan quân đội, ông đã có lời hứa trong chiến dịch tranh cử là khôi phục nền kinh tế bằng cách khám phá tiềm năng kinh tế của Amazon.

Chỉ vài tuần trước, giám đốc của INPE đã bị sa thải sau một cuộc cãi vã với Tổng thống. Giám đốc này đã chỉ ra dữ liệu vệ tinh cho thấy nạn phá rừng cao hơn 88% trong tháng 6 so với cùng kỳ năm trước và ông Bolsonaro gọi những phát hiện này là “nói dối”. Ông Bolsonaro cũng chỉ trích các cảnh báo về phá rừng của cơ quan này là “không có lợi” cho các cuộc đàm phán thương mại, theo hãng tin Agencia Brasil.

Cắt giảm ngân sách cho môi trường và sự can thiệp của liên bang đang khiến việc khai thác rừng nhiệt đới trở nên dễ dàng hơn. Cơ quan bảo vệ môi trường của Brazil đã bị cắt giảm 23 triệu USD ngân sách và dữ liệu chính thức được Observatorio gửi tới CNN cho thấy các hoạt động của cơ quan này đã đi xuống kể từ khi ông Bolsonaro tuyên thệ.

Ngày 21-8, ông Bolsonaro cho rằng các vụ hỏa hoạn gần đây ở Amazon có thể do các tổ chức phi chính phủ gây ra nhằm thu hút sự chỉ trích quốc tế đối với chính phủ của ông.

Vào tháng 7, tổ chức Greenpeace đã gọi ông Bolsonaro và chính phủ của ông là “mối đe dọa đối với trạng thái cân bằng khí hậu” và cảnh báo rằng về lâu dài, các chính sách của ông sẽ chịu “chi phí lớn” cho nền kinh tế Brazil.

Các nhà hoạt động môi trường và các tổ chức như Quỹ Động vật hoang dã Thế giới cảnh báo rằng nếu Amazon bị phá hủy đến mức không thể quay trở lại, rừng nhiệt đới này có thể trở thành thảo nguyên khô, không còn là nơi trú ẩn của nhiều động vật hoang dã. Nếu điều này xảy ra, thay vì là một nguồn oxy, khu vực này có thể bắt đầu thải ra carbon, động lực chính của biến đổi khí hậu.